REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odstępne, odszkodowanie i rekompensata a VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Nogacki
radca prawny
Odstępne, odszkodowanie, rekompensata a VAT
Odstępne, odszkodowanie, rekompensata a VAT
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

VAT - rekompensata, odstępne i odszkodowanie. Jak organy podatkowe podchodzą do opodatkowania VAT takich instytucji jak rekompensata, odstępne i odszkodowanie?

VAT - rekompensata, odstępne i odszkodowanie

Stosunki gospodarcze pomiędzy stronami mogą przewidywać różnego rodzaju postanowienia na wypadek niespełnienia świadczenia, powstrzymania się od dokonania świadczenia czy nienależytego wykonania świadczenia. Sądy administracyjne jednoznacznie wskazują, że o charakterze danego świadczenia nie decyduje jego nazwa, lecz istotne z punktu widzenia prawa podatkowego cechy. Dlatego ważne jest zrozumienie istoty i charakteru świadczeń. Poniżej wskażemy, jak organy podatkowe podchodzą do opodatkowania VAT takich instytucji jak rekompensata, odstępne i odszkodowanie. Wszystkie te instytucje muszą być analizowane indywidualnie, ponieważ w każdej sytuacji charakter tych świadczeń może się różnić. W niektórych przypadkach istotne z perspektywy opodatkowania VAT jest także to, czy doszło do spełnienia świadczenia głównego.

REKLAMA

Autopromocja

Odstępne a VAT

Zgodnie z kodeksem cywilnym (art. 396) z odstępnym mamy do czynienia w przypadku, gdy w umowie zastrzeżono, że jedna lub obie strony mogą od niej odstąpić za zapłatą określonej sumy.

REKLAMA

Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że należy odróżnić dwie sytuacje. Pierwsza została opisana przez NSA w wyroku z 13 lutego 2020 r., sygn. akt I FSK 1382/17, gdzie NSA wskazał, że odstępne jest rodzajem rekompensaty za niespełnienie zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej. W tym przypadku wypłata odstępnego nastąpiła przed wykonaniem umowy i w ocenie NSA była to realizacja jednostronnego uprawnienia strony.

Z kolei w przypadku zapłaty odstępnego w sytuacji, gdy umowa jest już realizowana, to sądy administracyjne stoją na stanowisku, że ten rodzaj wypłaty stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę. Tytułem przykładu można wskazać sprawę rozstrzygniętą wyrokiem NSA z dnia 7 marca 2018 r., sygn. I FSK 794/16, gdzie NSA odstępne za wcześniejsze rozwiązanie umowy potraktował jako świadczenie usługi na rzecz drugiej strony.

Odszkodowanie a VAT

REKLAMA

Kolejna kategoria świadczeń to odszkodowanie, czyli świadczenie należne poszkodowanemu za wyrządzenie szkody przez inny podmiot. Odszkodowanie nie jest więc ani zapłatą za dokonaną dostawę towarów, ani za świadczone usługi. Jest to świadczenie o charakterze kompensacyjnym, którego głównym celem jest wyrównanie szkody poniesionej wskutek powstania określonego zdarzenia. Odszkodowanie może wynikać z ustawy (np. odpowiedzialność za działania pracownika) albo z umowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

NSA w wyroku z dnia 22 marca 2017 r., sygn. I FSK 1283/15, wskazał, że cechą charakterystyczną odszkodowania jest brak wzajemności świadczeń. Oznacza to, że o odszkodowaniu możemy mówić w sytuacji, gdy na skutek zaistnienia pewnych zdarzeń jedna ze stron jest zobowiązana do wypłaty określonego świadczenia drugiej. W związku z powyższym odszkodowania pełniące jedynie funkcję wynagrodzenia za wyrządzone szkody i straty nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, czyli nie powinny być dokumentowane fakturą. Mogą być dokumentowane notami księgowymi albo innym dokumentem.

Rekompensata a VAT

Od powyższego pojęcia „odszkodowania” należy odróżnić pojęcie „rekompensaty”, czyli świadomej rezygnacji z określonego rodzaju świadczeń w zamian za odszkodowanie. Pojęcie „rekompensaty” nie jest zdefiniowane w prawie. W związku z powyższym jego znaczenie może wynikać z umów oraz innych stosunków prawnych pomiędzy stronami. Zasadniczym celem rekompensaty jest wynagrodzenie drugiej stronie transakcji strat. W takim zakresie pojęcie „rekompensaty” jest bardzo podobne do klasycznego odszkodowania i może być z nim często mylone przez podatników. Warto tu zwrócić uwagę na stanowisko NSA w zakresie rekompensaty z tytułu świadczenia usług przewozu. NSA w wyroku z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 1673/16, stwierdził, że rekompensaty wypłacane spółce przez gminę nie stanowią wynagrodzenia za usługi, lecz są wyrównaniem dochodowości spółki po zredukowaniu cen biletów za transport przez radę gminy. W takim przypadku rekompensata ma charakter bardzo podobny do odszkodowania i nie podlega przepisom ustawy o VAT.

W praktyce występują również rekompensaty będące wynagrodzeniem za powstrzymanie się strony transakcji od dokonania określonych czynności. Ustawodawca z pojęciem „świadczenia usług” zrównał każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów. Dodatkowo w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, aby rozwiać wątpliwości, ustawodawca wskazał, jakie czynności należy rozumieć także jako świadczenie usług. Wśród tych czynności znajduje się zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Przykładem może być tutaj rekompensata wypłacana w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy, która stanowić może wynagrodzenie wypłacane stronie za wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy, będące w praktyce częścią czynszu należnego do końca umowy. Taka sytuacja była przedmiotem oceny Dyrektora KIS w ramach interpretacji z dnia 6 marca 2018 r., sygn. 0114-KD1P1-3.4012.33.2018.1.KC, gdzie organ podatkowy stwierdził, że tego rodzaju rekompensaty podlegają opodatkowaniu VAT.

Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Badania techniczne od 19 września. Nowe stawki dla kierowców!

Od 19 września kierowców w Polsce czekają wyższe opłaty za badania techniczne pojazdów. Zmiana ta, wprowadzona po ponad 20 latach, ma na celu urealnienie kosztów funkcjonowania stacji kontroli i dostosowanie ich do współczesnych realiów gospodarczych. Ministerstwo infrastruktury podkreśla, że nowe stawki – choć wyższe – nadal pozostaną jednymi z najniższych w Europie, a przy tym zapewnią sprawiedliwą równowagę między interesem przedsiębiorców a możliwościami finansowymi kierowców.

KSeF i słaby Internet? To może być problem dla Twojej firmy, ale jest rozwiązanie

Obowiązkowe e-fakturowanie w KSeF od 2026 r. ma być rewolucją w rozliczeniach VAT, ale wielu przedsiębiorców obawia się braku stabilnego Internetu, szczególnie w mniejszych miejscowościach. Posłanka Iwona Krawczyk pyta ministra finansów o rozwiązania awaryjne i wsparcie dla firm. Znamy odpowiedź resortu.

Koniec polskiego rolnictwa? Unia Europejska otwiera bramy dla taniej żywności z Ameryki Południowej

To może być początek końca polskiej wsi. Umowa z Mercosurem otwiera unijny rynek na wołowinę, drób, miód i cukier z Ameryki Południowej – tanie, masowe i nie do przebicia. Czy polskie rolnictwo czeka katastrofa?

Webinar: Objaśnienia MF w podatku u źródła. W czym w praktyce pomogą?

Podatek u źródła od lat budzi wątpliwości. Zmieniające się przepisy, niejednoznaczne interpretacje oraz ryzyko odpowiedzialności sprawiają, że każda wskazówka ze strony resortu finansów ma istotne znaczenie w codziennej praktyce. Przyjrzymy się więc najnowszym objaśnieniom MF i ocenimy, w jakim zakresie mogą one pomóc w konkretnych przypadkach.

REKLAMA

Jak przygotować się do KSeF? Praktyczne wskazówki i odpowiedzi na trudne pytania [Szkolenie online, 10 września]

Jak przygotować się do KSeF? Pod takim tytułem odbędzie się szkolenie, na które serdecznie zapraszamy! Termin wydarzenia to 10 września 2025 roku, godz. 10:00-16:00.

KSeF i załączniki: Czy możesz dodać PDF, skan lub zdjęcie? MF wyjaśnia

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, jak działa obsługa załączników w Krajowym Systemie e-Faktur. Sprawdź, w jakiej formie można je dołączać do KSeF, czy są obowiązkowe i co zrobić z plikami PDF lub zdjęciami.

API KSeF 2.0: Nowe narzędzia od Ministerstwa Finansów. Firmy muszą już zacząć przygotowania

Resort finansów opublikował pełną dokumentację API KSeF 2.0 wraz z bibliotekami SDK i podręcznikiem dla programistów. Od 30 września 2025 r. ruszy środowisko testowe, a od 1 lutego 2026 r. KSeF stanie się obowiązkowy dla wszystkich przedsiębiorców.

Przeniesienie grupy spółek do centrum BPO: jak to zrobić skutecznie i prawidłowo

Migracja grupy kilkunastu spółek w ramach jednego projektu outsourcingu księgowo-kadrowego w ramach BPO to jedno z najbardziej złożonych przedsięwzięć w branży usług finansowo-księgowych. Wymaga to precyzyjnego planowania, koordynacji wielu zespołów oraz szczególnej uwagi na aspekty prawne, techniczne i operacyjne. Jak przygotować się do takiego procesu z perspektywy firmy przekazującej procesy oraz dostawcy usług BPO?

REKLAMA

E-faktura w KSeF: definicja, nowy wzór FA(3) i zasady wystawiania od 2026 r.

Od 1 lutego 2026 r. wszyscy podatnicy będą wystawiać faktury ustrukturyzowane wyłącznie w nowym formacie FA(3). Sprawdź, czym jest e-faktura w KSeF, jakie zmiany wprowadza nowy wzór i z jakich bezpłatnych narzędzi można korzystać, aby prawidłowo wystawiać dokumenty.

Miliardy złotych na fikcyjnych fakturach. W pół roku fiskus wykrył oszustwa na ponad 4,1 mld zł [DANE MF]

W 6 miesięcy br. liczba wykrytych fikcyjnych faktur była o prawie 3% mniejsza niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Jak zaznaczają eksperci, KAS stosuje coraz skuteczniejsze cyfrowe narzędzia weryfikujące. Algorytmy z użyciem sztucznej inteligencji są dużo szybsze i dokładniejsze w wyłapywaniu oszustw niż metody tradycyjne. Jednocześnie oszuści są mniej skłonni do podejmowania ryzyka. Ostatnio wartość brutto wynikająca z fikcyjnych faktur wyniosła ponad 4,1 mld zł, a więc o przeszło 3% mniej niż rok wcześniej.

REKLAMA