REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odstępne, odszkodowanie i rekompensata a VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Nogacki
radca prawny
Odstępne, odszkodowanie, rekompensata a VAT
Odstępne, odszkodowanie, rekompensata a VAT
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

VAT - rekompensata, odstępne i odszkodowanie. Jak organy podatkowe podchodzą do opodatkowania VAT takich instytucji jak rekompensata, odstępne i odszkodowanie?

VAT - rekompensata, odstępne i odszkodowanie

Stosunki gospodarcze pomiędzy stronami mogą przewidywać różnego rodzaju postanowienia na wypadek niespełnienia świadczenia, powstrzymania się od dokonania świadczenia czy nienależytego wykonania świadczenia. Sądy administracyjne jednoznacznie wskazują, że o charakterze danego świadczenia nie decyduje jego nazwa, lecz istotne z punktu widzenia prawa podatkowego cechy. Dlatego ważne jest zrozumienie istoty i charakteru świadczeń. Poniżej wskażemy, jak organy podatkowe podchodzą do opodatkowania VAT takich instytucji jak rekompensata, odstępne i odszkodowanie. Wszystkie te instytucje muszą być analizowane indywidualnie, ponieważ w każdej sytuacji charakter tych świadczeń może się różnić. W niektórych przypadkach istotne z perspektywy opodatkowania VAT jest także to, czy doszło do spełnienia świadczenia głównego.

REKLAMA

Odstępne a VAT

Zgodnie z kodeksem cywilnym (art. 396) z odstępnym mamy do czynienia w przypadku, gdy w umowie zastrzeżono, że jedna lub obie strony mogą od niej odstąpić za zapłatą określonej sumy.

REKLAMA

Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że należy odróżnić dwie sytuacje. Pierwsza została opisana przez NSA w wyroku z 13 lutego 2020 r., sygn. akt I FSK 1382/17, gdzie NSA wskazał, że odstępne jest rodzajem rekompensaty za niespełnienie zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej. W tym przypadku wypłata odstępnego nastąpiła przed wykonaniem umowy i w ocenie NSA była to realizacja jednostronnego uprawnienia strony.

Z kolei w przypadku zapłaty odstępnego w sytuacji, gdy umowa jest już realizowana, to sądy administracyjne stoją na stanowisku, że ten rodzaj wypłaty stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę. Tytułem przykładu można wskazać sprawę rozstrzygniętą wyrokiem NSA z dnia 7 marca 2018 r., sygn. I FSK 794/16, gdzie NSA odstępne za wcześniejsze rozwiązanie umowy potraktował jako świadczenie usługi na rzecz drugiej strony.

Odszkodowanie a VAT

REKLAMA

Kolejna kategoria świadczeń to odszkodowanie, czyli świadczenie należne poszkodowanemu za wyrządzenie szkody przez inny podmiot. Odszkodowanie nie jest więc ani zapłatą za dokonaną dostawę towarów, ani za świadczone usługi. Jest to świadczenie o charakterze kompensacyjnym, którego głównym celem jest wyrównanie szkody poniesionej wskutek powstania określonego zdarzenia. Odszkodowanie może wynikać z ustawy (np. odpowiedzialność za działania pracownika) albo z umowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

NSA w wyroku z dnia 22 marca 2017 r., sygn. I FSK 1283/15, wskazał, że cechą charakterystyczną odszkodowania jest brak wzajemności świadczeń. Oznacza to, że o odszkodowaniu możemy mówić w sytuacji, gdy na skutek zaistnienia pewnych zdarzeń jedna ze stron jest zobowiązana do wypłaty określonego świadczenia drugiej. W związku z powyższym odszkodowania pełniące jedynie funkcję wynagrodzenia za wyrządzone szkody i straty nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, czyli nie powinny być dokumentowane fakturą. Mogą być dokumentowane notami księgowymi albo innym dokumentem.

Rekompensata a VAT

Od powyższego pojęcia „odszkodowania” należy odróżnić pojęcie „rekompensaty”, czyli świadomej rezygnacji z określonego rodzaju świadczeń w zamian za odszkodowanie. Pojęcie „rekompensaty” nie jest zdefiniowane w prawie. W związku z powyższym jego znaczenie może wynikać z umów oraz innych stosunków prawnych pomiędzy stronami. Zasadniczym celem rekompensaty jest wynagrodzenie drugiej stronie transakcji strat. W takim zakresie pojęcie „rekompensaty” jest bardzo podobne do klasycznego odszkodowania i może być z nim często mylone przez podatników. Warto tu zwrócić uwagę na stanowisko NSA w zakresie rekompensaty z tytułu świadczenia usług przewozu. NSA w wyroku z dnia 30 stycznia 2019 r., sygn. I FSK 1673/16, stwierdził, że rekompensaty wypłacane spółce przez gminę nie stanowią wynagrodzenia za usługi, lecz są wyrównaniem dochodowości spółki po zredukowaniu cen biletów za transport przez radę gminy. W takim przypadku rekompensata ma charakter bardzo podobny do odszkodowania i nie podlega przepisom ustawy o VAT.

W praktyce występują również rekompensaty będące wynagrodzeniem za powstrzymanie się strony transakcji od dokonania określonych czynności. Ustawodawca z pojęciem „świadczenia usług” zrównał każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów. Dodatkowo w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, aby rozwiać wątpliwości, ustawodawca wskazał, jakie czynności należy rozumieć także jako świadczenie usług. Wśród tych czynności znajduje się zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Przykładem może być tutaj rekompensata wypłacana w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy, która stanowić może wynagrodzenie wypłacane stronie za wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy, będące w praktyce częścią czynszu należnego do końca umowy. Taka sytuacja była przedmiotem oceny Dyrektora KIS w ramach interpretacji z dnia 6 marca 2018 r., sygn. 0114-KD1P1-3.4012.33.2018.1.KC, gdzie organ podatkowy stwierdził, że tego rodzaju rekompensaty podlegają opodatkowaniu VAT.

Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kapitał zakładowy spółki z o.o. w 2025 r. okiem adwokata - praktyka. Wymogi prawne, pułapki, podatki, księgowość, odpowiedzialność zarządu i wspólników

Wyobraź sobie, że chcesz wystartować z nową firmą albo przekształcić jednoosobową działalność w spółkę z o.o. Formalności nie brakuje, ale jedna kwestia wraca jak bumerang: kapitał zakładowy. To pierwszy, obowiązkowy „wkład własny”, bez którego sąd nie zarejestruje spółki. Jego ustawowe minimum – 5 000 zł – może wydawać się symboliczne, jednak od sposobu, w jaki je wnosisz i później „pilnujesz”, zależy wiarygodność Twojej firmy, a czasem nawet osobista odpowiedzialność zarządu. Poniżej znajdziesz najświeższe przepisy, praktyczne podpowiedzi i pułapki, na które trzeba uważać od pierwszego przelewu aż po ewentualne obniżenie kapitału lata później.

Najniższa krajowa w 2026 r. i minimalna stawka godzinowa - jest oficjalna propozycja rządu

W dniu 12 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2026 r.

Sejm przyjął ważną zmianę dla przedsiębiorców – korekta deklaracji podatkowej po kontroli celno-skarbowej coraz bliżej

W środę, 11 czerwca 2025 roku, Sejm zdecydował o skierowaniu do trzeciego czytania projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o VAT. To istotna zmiana dla przedsiębiorców – umożliwia bowiem korektę deklaracji podatkowej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej.

Nowelizacja ustawy o VAT: możliwe podniesienie limitu zwolnienia z 200 tys. zł do nawet 300 tys. zł

Trwają prace nad ustawą, która może przynieść realne ulgi podatkowe najmniejszym przedsiębiorcom. Ostateczna decyzja – czy limit zwolnienia z VAT wyniesie 240 tys. zł, czy aż 300 tys. zł – zależy od dalszych prac sejmowych komisji.

REKLAMA

Nowe ułatwienia dla przedsiębiorców: dane z wykazu VAT dostępne na biznes.gov.pl od 1 października 2025 r.

Jest projekt ustawy, który zakłada wprowadzenie nowych regulacji umożliwiających przedsiębiorcom łatwiejszy dostęp do wykazu podatników VAT za pośrednictwem portalu biznes.gov.pl. Zmiany mają uprościć weryfikację kontrahentów, zwiększyć bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i ograniczyć formalności papierowe.

Kupujesz rzeczy przez internet? Za te towary musisz zapłacić podatek w ciągu 14 dni

Polacy chętnie kupują różne rzeczy przez internet, ale nie wiedzą, że niektóre transakcje rządzą się swoimi prawami. Fiskus ma coraz więcej możliwości, żeby sprawdzić, kto nie zapłacił podatku PCC. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl, wyjaśnia, kiedy zachować szczególną czujność i jak uniknąć ewentualnych problemów ze skarbówką.

Można znaleźć 50 mld zł na podwyżkę kwoty wolnej w PIT do 60 tys. zł. Prof. Modzelewski podpowiada rządowi D. Tuska, gdzie szukać pieniędzy

Można domyślać się, że politycznym „być albo nie być” obecnego rządu jest „dowiezienie” (jak to się mówi) swoich obietnic z 2023 roku. Wśród nich najważniejszą (obiektywnie) jest podwyższenie do 60 tys. kwoty wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to dziś nierealne, bo w tym roku w budżecie państwa z tego podatku pojawiła się kwota minus 22 mld złotych (tak, po raz pierwszy w historii mamy ujemne dochody budżetowe), a miało być za cały rok 31 mld zł (czyli o 60 mld zł mniej niż w roku 2024).

Obowiązkowy KSeF - podatnicy zagraniczni z większymi przywilejami niż polscy. Sprostowanie i wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

W wyjaśnieniach przesłanych 9 czerwca 2025 r.do naszej redakcji, Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że w decyzji derogacyjnej dot. obowiązkowego modelu KSeF, Polska została upoważniona – w przypadku podatników mających siedzibę na jej terytorium – do akceptowania wyłącznie tych faktur, które zostały wystawione w postaci dokumentów lub not w formie elektronicznej. Ponadto została upoważniona do wprowadzenia przepisów zakładających, że stosowanie faktur elektronicznych wystawianych na terytorium Polski nie jest uzależnione od akceptacji odbiorcy. Jak wskazuje Ministerstwo, Komisja Europejska zastrzegła (co zostało potwierdzone przez Radę UE), że przyznane Polsce upoważnienie dotyczące wprowadzenia obowiązkowego fakturowania elektronicznego nie powinno naruszać prawa klientów do otrzymywania faktur papierowych w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych.

REKLAMA

Efektywny controlling w biznesie – czyli jaki? Jakie procesy w firmie można zauważalnie usprawnić dzięki wdrożeniu controllingu?

Controlling to znacznie więcej niż tylko kontrola kosztów czy tworzenie raportów. To kompleksowe podejście do zarządzania przedsiębiorstwem, które dostarcza informacji niezbędnych do podejmowania trafnych decyzji. Efektywny controlling staje się dziś jednym z kluczowych elementów przewagi konkurencyjnej, szczególnie w czasach dynamicznych zmian, rosnącej złożoności i presji na efektywność. Ale które obszary działalności firmy najbardziej zyskują na wdrożeniu nowoczesnego controllingu?

Firmy chcą zatrudniać księgowych, ale… nie mają kogo! Brakuje ekspertów z doświadczeniem

Mimo stabilnej sytuacji kadrowej i rosnących wynagrodzeń, aż 84% księgowych przyznaje: znalezienie doświadczonego specjalisty to dziś prawdziwe wyzwanie. Barometr nastrojów 2025 pokazuje, że firmy częściej planują rekrutację niż redukcje – ale idealny kandydat musi dziś mieć znacznie więcej niż tylko znajomość Excela.

REKLAMA