Nowy ład a zmiany w usługach finansowych w VAT

Usługi finansowe na gruncie VAT - stan obecny

Obecnie w Polsce usługi finansowe są obligatoryjnie zwolnione z VAT, niezależnie od statusu odbiorcy takiej usługi. Taki stan prawny pozbawia – w znacznej mierze - instytucje finansowe prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabywanych towarów i usług. Brak możliwości bezpośredniego przyporządkowania zakupów i związanego z nimi podatku VAT naliczonego do działalności opodatkowanej generuje obowiązek odliczenia proporcjonalnego w oparciu o wskaźnik struktury sprzedaży, tzw. współczynnik VAT. Wskaźnik ten u wielu podatników wynosi zaledwie kilka procent, co oznacza, że znacząca część kwoty podatku VAT nie może zostać odliczona.

Autopromocja

Możliwość przyznania prawa wyboru opodatkowania niektórych świadczonych usług finansowych (na jaką daje się zdecydował polski ustawodawca w projekcie Nowego ładu) wynika z artykułu 137 ust. 1 lit. a unijnej dyrektywy VAT. Kompetencje w zakresie ustalania szczegółowych zasad korzystania z tego prawa, jak również ograniczenia jego zakresu, należą do państw członkowskich, przy czym z tej możliwości obligatoryjnie wyłączone są usługi ubezpieczeniowe. Opcja opodatkowania usług finansowych została już wprowadzona w 8 państwach członkowskich w tym Austria, Belgia, Francja i Niemcy.

Dodatkowo, warto wspomnieć, iż konstrukcja przepisów regulujących zwolnienia przedmiotowe dla usług finansowych (ale także ubezpieczeniowych) od dawna jest krytykowana jako niedostoswana do zmieniających się realiów gospodarczych w branży usług finansowych czy ubezpieczeniowych. Rozwój zwłaszcza segmentu Fintech jak i nowoczesnych technologii spowodował narastające problemy interpretacyjne związane związane z ustaleniem zakresu pośredniczenia w usługach finansowych czy też procesowaniu transakcji płatniczych (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 18 lipca 2018 r., sygn. III SA/Wa 2867/17; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 02 grudnia 2020 r., I SA/Gd 818/20). W znaczący sposób ogranicza to innowacyjność tej branży.

Ponadto sam problem jest zauważalny także na poziomie UE. W maju tego roku zakończyły się publiczne konsultacje związane z planowaną reformą regulacji w zakresie opodatkowania VAT instytucji finansowych i ubezpieczeniowych, jak również samych usług finansowo-ubezpieczeniowych. Również orzeczenia TSUE, na których bazuje większość rozstrzygnięć organów czy sądów – co również zauważa sama KE – to wyroki zapadłe jeszcze w ubiegłych dekadach (zob. C-349/96, Card Protection Plan Ltd.; C-350/10, Nordea Pankki Suomi Oyj; C-2/95, Sparekassernes Datacenter (SDC); C-169/04, Abbey National plc i Inscape Investment Fund).

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Zmiany przewidywane przez Nowy ład

Usługi, które zgodnie z projektowanymi zmianami będą mogły zostać opodatkowane, to między innymi:

• usługi dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi,
• usługi zarządzania m.in. funduszami inwestycyjnymi, portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, otwartymi funduszami emerytalnymi, pracowniczymi programami emerytalnymi, obowiązkowym systemem rekompensat i pracowniczymi planami kapitałowymi,
• usługi udzielania, pośrednictwa oraz zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi,
• usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych, w tym usługi pośrednictwa oraz zarządzanie gwarancjami kredytowymi,
• usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych i prowadzenia rachunków pieniężnych oraz wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie,
• usługi, w tym usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach i innych niż spółki podmiotach, które mają osobowość prawną, z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi,
• usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Z zakresu proponowanej regulacji wyłączono natomiast usługi ubezpieczeniowe. Co dodatkowo warto podkreślić, opodatkowanie usług finansowych możliwe będzie wyłącznie w relacji B2B - usługi finansowe świadczone na rzecz konsumentów będą w dalszym ciągu zwolnione z VAT. Pamiętać trzeba, że zgodnie z nowymi przepisami decyzja o wyborze opodatkowania będzie dla podatnika wiążąca przez okres co najmniej 2 lat. Warunkiem niezbędnym do wdrożenia nowych rozwiązań będzie złożenie zawiadomienia o wyborze opodatkowania do właściwego naczelnika urzędu skarbowego oraz (dla podatników niezarejestrowanych) rejestracja jako podatnik VAT czynny.

Konsekwencje dla przedsiębiorców

Niewątpliwą korzyścią z opodatkowania usług finansowych będzie możliwość odliczenia podatku naliczonego od zakupu usług lub towarów związanych ze sprzedażą usług finansowych. Patrząc z drugiej strony, usługobiorcy prowadzący działalność opodatkowaną także będą mieli prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupu takich tych usług na zasadach ogólnych. Biorąc pod uwagę specyfikę branż i skalę działalności funkcjonujących w niej podmiotów, wybór opodatkowania świadczonych usług finansowych może skutkować znacznym zmniejszeniem kosztów prowadzonej działalności, przez to większą efektywnością finansową. Należałoby jednak, przed wprowadzeniem ewentualnych modyfikacji w wyborze sposobu opodatkowania usług, dokonać weryfikacji opłacalności, patrząc z perspektywy posiadanych klientów. Natomiast warto mieć na uwadze, iż w dalszej perspektywie zapewne czeka nas większa reforma usług finansowych i ubezpieczeniowych na poziomie Dyrektywy VAT.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Łukasz Jankowski, doradca podatkowy, agent celny BG TAX & LEGAL

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź