Czy ubezpieczenie przedmiotu leasingu jest zawsze zwolnione z VAT?

W wyroku z 17 stycznia 2013 r., C-224/11, Trybunał Sprawiedliwości uznał, iż:

1. Usługa ubezpieczenia przedmiotu leasingu i usługa leasingu co do zasady stanowią usługi odrębne i niezależne do celów podatku od wartości dodanej. Niemniej jednak to do sądu krajowego należy ustalenie, czy w świetle warunków umownych dane czynności są w takim stopniu powiązane ze sobą, że należy je traktować jako stanowiące jedną usługę, czy też przeciwnie - stanowią one usługi odrębne.

2. Jeżeli leasingodawca ubezpiecza przedmiot leasingu, obciążając dokładnym kosztem tego ubezpieczenia leasingobiorcę, w sytuacji gdy umowa dawała korzystającemu dowolność w zakresie wyboru ubezpieczyciela, a skorzystanie z pośrednictwa finansującego było tylko opcją, taka czynność stanowi transakcję ubezpieczeniową w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej..

Wyrok ten był efektem postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 kwietnia 2011 roku  w sprawie o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy BGŻ Leasing Sp. z o.o. a Dyrektorem Izby Skarbowej w Warszawie w przedmiocie odmowy zwolnienia z podatku od wartości dodanej czynności polegającej na objęciu ubezpieczeniem towaru stanowiącego przedmiot leasingu, jeżeli jest ono połączone z usługą leasingu objętą podatkiem VAT.

Zgodnie z ogólnymi warunkami mającymi zastosowanie do umów zawieranych pomiędzy BGŻ Leasing a jej klientami przedmioty oddane w leasing przez leasingodawcę pozostają jego własnością przez cały okres leasingu. Leasingobiorca płaci czynsz leasingodawcy oraz ponosi inne koszty i opłaty związane z przedmiotem leasingu. Ponadto, zgodnie z rzeczonymi ogólnymi warunkami, podczas trwania leasingu tylko leasingobiorca ponosi odpowiedzialność w szczególności w wypadku uszkodzenia, zniszczenia, a także obniżenia wartości towaru będącego przedmiotem leasingu, chyba że wynika ono z normalnego zużycia tego towaru. BGŻ Leasing wymaga ubezpieczenia przedmiotów oddawanych w leasing.

Refakturowanie ubezpieczenia przy umowie leasingu – skutki wyroku TSUE z 17 stycznia 2013 r.

Ubezpieczenie przedmiotu leasingu, to usługa odrębna od leasingu

W tym celu BGŻ Leasing oferuje swoim klientom możliwość zapewnienia im ubezpieczenia. Jeśli zechcą oni skorzystać z owej możliwości, BGŻ Leasing zawiera umowę odpowiedniego ubezpieczenia z ubezpieczycielem i refakturuje na nich jego koszt.

Przez długie lata stanowisko fiskusa było jednoznaczne tj. usługa leasingu oraz koszty jej ubezpieczenia traktowano jako jedną usługę i do całości świadczenia miała zastosowanie jednolita stawka podatku VAT, właściwa dla usługi leasingu. Tak też było i w tym przypadku. Również sąd I instancji podzielił stanowisko organów podatkowych, posiłkując się wydaną przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwałą 7 sędziów w tym temacie (uchwała z dnia 8 listopada 2010 r. sygn. akt.: I FPS 3/10).

Wyrok Trybunału zmienia powyższe stanowisko. Trybunał orzekł, że ubezpieczenie przedmiotu leasingu i usługa leasingu co do zasady stanowią usługi odrębne. Jeżeli leasingodawca ubezpiecza przedmiot leasingu, obciążając dokładnym kosztem tego ubezpieczenia leasingobiorcę to czynność taka stanowi transakcję ubezpieczeniową w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, a przez to jest z VAT zwolniona. 

W związku z powyższym przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o zwrot podatku VAT z tytułu ubezpieczenia przedmiotu leasingu refakturowanego na korzystających. Jednakże należy mieć na uwadze fakt, iż orzeczenie Trybunału dotyczyło wyłącznie sprawy mu przedstawionej, a przez to w przypadkach gdy warunki umowy leasingu stanowią inaczej, zwolnienia z VAT refaktury kosztów ubezpieczenia nie można już być pewnym.

Jeżeli zatem z warunków zawartej umowy leasingowej wynika, że każdorazowo przedmiot umowy ubezpiecza finansujący, a tylko jego kosztem obciąża użytkownika, zwolnienia na podstawie wyroku Trybunału nie będzie można zastosować, jako że w takim przypadku usługi te są nierozerwalnie połączone ze sobą i stanowią jedno (dla celów opodatkowania VAT) świadczenie w ramach umowy leasingu.  

Natomiast w przypadkach gdy warunki umowy leasingowej, tak jak w przypadku BGŻ Leasing, przewidują tylko możliwość skorzystania z pośrednictwa finansującego przy nabyciu ubezpieczenia albo przewidują takie działanie finansującego w razie nie wywiązania się przez korzystającego z obowiązku ubezpieczenia, refaktura kosztów tego ubezpieczenia nie powinna podlegać VAT. 

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE ma jednak słodko - gorzki smak.

Jeżeli bowiem przyjmiemy, zgodnie z treścią jego rozstrzygnięcia, iż refaktura ubezpieczenia w leasingu nie powinna była być obciążona VAT, korzystający z przedmiotu leasingu popada w zaległość podatkową w VAT. Zgodnie z obecnym  bowiem kształtem przepisów o VAT, podatek naliczony wynikający z faktury dokumentującej świadczenie usługi lub dostawę towarów, które powinny być traktowane jako zwolnione z VAT, nie może być przez podatnika odliczony. 

Od chwały NSA wskazanej powyżej upłynęło już 3 lata. Przez ten czas leasingodawcy czy to poprzez uzyskane interpretacje podatkowe albo decyzje organów kontrolnych zostali zmuszeni do naliczania VAT od refaktur kosztów ubezpieczenia w leasingu. Setki tysięcy faktur z naliczonym VAT trafiało do firm co roku. Firmy te działając w zaufaniu do orzecznictwa sądowego oraz jednolitego stanowiska Ministerstwa Finansów odliczały w takim zakresie w jakim było to wówczas możliwe podatek vat z faktur za ubezpieczenie.  Obecnie te same firmy są narażone na zarzut zaniżenia podatku VAT, ponieważ odliczyły vat którego nie powinny były odliczyć. 

Dla własnego bezpieczeństwa każdy z korzystających z leasingu powinien jeszcze raz przejrzeć swoją umowę z leasingodawcą. Jeżeli nasz przypadek jest podobny do tego rozstrzyganego przez Trybunał Sprawiedliwości mamy dwa wyjścia:
- albo nasz leasingodawca w trybie pilnym skoryguje nam dostarczone faktury i odda nadpłacony VAT,
- albo sami skorygujemy swoje deklaracje i oddamy podatek do urzędu skarbowego.

Tak czy inaczej tematu nie wolno zostawić samego sobie. 

Krzysztof Wiśniewski
Partner, Doradca Podatkowy nr 11218

GRUPA DORADCÓW PODATKOWYCH Sp. z o.o. Spółka Doradztwa Podatkowego