Ewidencja leasingu u obu stron umowy będzie zależała od jej zaklasyfikowania do leasingu finansowego lub operacyjnego. Znaczenie ma zidentyfikowanie kategorii umowy zarówno w prawie bilansowym, jak i podatkowym.
SPIS TREŚCI
PORADY PRAWNE
AKTY PRAWNE
Leasing finansowy w ujęciu podatkowym
Przepisy podatkowe w definiowaniu leasingu odwołują się do kodeksu cywilnego. Zastrzegają jednak, że inne umowy, które posiadają cechy właściwe dla umów laesingowych, traktuje się również jak umowy leasingu. Ustawa podatkowa nie posługuje się terminami „leasing finansowy” i „operacyjny” jednak w praktyce taki podział jest stosowany.
Leasing finansowy jest taką formą umowy, która pozwala korzystającemu (leasingobiorcy) na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu podlegającego leasingowi. Leasing zgodnie z ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.) będzie kwalifikowany jako finansowy (art. 17f ustawy), jeżeli zostaną równocześnie spełnione poniższe warunki:
•
umowa leasingu została zawarta na czas oznaczony,
• suma ustalonych w umowie leasingu opłat, pomniejszona o należny
podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych,
• umowa zawiera postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy leasingu dokonuje korzystający.
Przy tym rodzaju umowy mamy do czynienia z ratą leasingową, która dzieli się na część:
– kapitałową (spłata wartości początkowej przedmiotu leasingu) oraz
– odsetkową (zysk leasingodawcy).
Przychodem leasingodawcy będzie tylko część odsetkowa raty. Warto w związku z tym pamiętać, że wydatki, które finansujący ponosi na nabycie lub wytworzenie (którą ustala się zgodnie z art. 16g ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) aktywów przekazywanych w
leasing, nie będą zaliczane do kosztów uzyskania przychodów (rata kapitałowa nie będzie przychodem).
Kosztami podatkowymi po stronie leasingobiorcy będzie tylko rata odsetkowa. Korzystający nie zalicza do kosztów uzyskania przychodów z kapitałowej części, ponieważ to on będzie dokonywał odpisów amortyzacyjnych, które taki koszt stanowią.
WAŻNE
Prawo bilansowe i podatkowe odmiennie klasyfikują umowę leasingu finansowego i operacyjnego.
LEASING W KODEKSIE CYWILNYM
Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony. Korzystający z kolei zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach
wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Leasing operacyjny w ujęciu podatkowym
Umowa będzie miała charakter leasingu operacyjnego wtedy, gdy łącznie zostaną spełnione dwa z poniższych warunków:
• została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40 proc. normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym
nieruchomości, oraz
• suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o należny
podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.
W związku z tym rodzajem umowy, finansujący będzie zaliczał do kosztów podatkowych całą otrzymaną z tytułu leasingu opłatę. On też będzie dokonywał odpisów amortyzacyjnych przekazanego w
leasing aktywa, które będą stanowiły koszt uzyskania przychodów. Leasingobiorca natomiast całą ratę leasingową będzie traktował jako koszt podatkowy.
LEASING WEDŁUG PRAWA BILANSOWEGO LUB PODATKOWEGO
Małe i średnie jednostki mogą kwalifikować umowy leasingu dla celów bilansowych zgodnie z ustawą o rachunkowości bądź zgodnie z przepisami prawa podatkowego. Decyzję podejmuje kierownik jednostki, biorąc pod uwagę zasadę rzetelnego i jasnego przedstawienia obrazu jej sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego.
Leasing w prawie bilansowym
Istotnym elementem decydującym o zakwalifikowaniu umowy do leasingu finansowego bądź operacyjnego w prawie bilansowym jest przyporządkowanie ryzyka i korzyści wynikających z umowy. Korzyścią z użytkowania aktywu jest generowanie przychodów z tytułu eksploatacji danego aktywu. Ryzyko natomiast obejmuje przede wszystkim możliwość jego utraty lub uszkodzenia. Jeżeli ryzyko i korzyści z używania leasingowanego aktywa pozostają przy leasingodawcy, mamy do czynienia z leasingiem operacyjnym. W przypadku przekazania ich leasingobiorcy, jest to
leasing finansowy. W praktyce często trudno jest jednoznacznie stwierdzić, po której stronie umowy znajduje się ryzyko i korzyści związane z użytkowaniem aktywa. W takim przypadku w art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.) wskazuje się na siedem warunków:
• umowa przenosi własność samochodu na leasingobiorcę po zakończeniu okresu, na który została zawarta,
• umowa zawiera
prawo do nabycia samochodu przez leasingobiorcę, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,
• okres, na jaki została zawarta, odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności samochodu, przy czym nie może być on krótszy niż 3/4 tego okresu. Prawo własności samochodu może być, po okresie, na jaki umowa została zawarta, przeniesione na leasingobiorcę,
• suma opłat, pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90 proc. wartości rynkowej samochodu na ten dzień. W sumie opłat uwzględnia się wartość końcową samochodu, którą leasingobiorca zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności tego samochodu. Do sumy opłat nie zalicza się płatności na rzecz leasingobiorcy za
świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego samochodu, jeżeli leasingobiorca pokrywa je niezależnie od opłat za używanie,
• umowa zawiera przyrzeczenie leasingodawcy do zawarcia z leasingobiorcą kolejnej umowy o oddanie w odpłatne używanie tego samego samochodu lub przedłużenia umowy dotychczasowej, na warunkach korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej umowie,
• umowa przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu
koszty i straty poniesione przez leasingodawcę pokrywa leasingobiorca,
•
samochód został dostosowany do indywidualnych potrzeb leasigobiorcy. Może on być używany wyłącznie przez leasingobiorcę, bez wprowadzania w nim istotnych zmian.
Spełnienie jednego z tych warunków kwalifikuje umowę jako leasing finansowy.
Jeżeli umowa nie spełni żadnego z tych warunków, klasyfikowana jest jako
leasing operacyjny.
Odstępstwo na rzecz podatków
Warto pamiętać, że istnieje wyjątek od tej kwalifikacji. Ustawa o rachunkowości dopuszcza odstępstwo. Artykuł 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości stanowi, że w przypadku gdy roczne
sprawozdanie finansowe leasingobiorcy nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania, można dokonać kwalifikacji umowy leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych. Jednostkami natomiast zwolnionymi z obowiązku badania i ogłaszania sprawozdań finansowych są te podmioty, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, nie przekroczyły co najmniej dwóch z poniższych limitów:
• średnioroczne
zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób
• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro
•
przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro.
Standardy międzynarodowe
Międzynarodowy Standard Rachunkowości (MSR) nr 17 Leasing inaczej kwalifikuje umowę leasingu niż polskie
prawo bilansowe. W ustawie o rachunkowości musi być spełniony jeden z siedmiu warunków. MSR nr 17 mówi natomiast, że z leasingiem finansowym mamy do czynienia wtedy, gdy na leasingobiorcę przechodzą wszystkie pożytki i całe ryzyko z tytułu posiadania przedmiotu leasingu. Może więc się zdarzyć, że przy zastosowaniu tej definicji leasing, który według ustawy o rachunkowości nie będzie leasingiem, który należy wykazać w księgach rachunkowych leasingobiorcy, będzie leasingiem finansowym według standardów międzynarodowych.
Leasing zwrotny
Ustawia o rachunkowości w odróżnieniu od międzynarodowych uregulowań nie reguluje pojęcia leasing zwrotny. MSR nr 17 pod tym pojęciem rozumie sytuację, w której
jednostka nabywa środek trwały i sprzedaje go firmie leasingowej, żeby wziąć go w leasing. Jednak można zastosować w rachunkowości standardy międzynarodowe. Wynika to z art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym w sprawach nieuregulowanych jednostka ma prawo zastosować rozwiązania z MSR. Standard nakazuje w przypadku gdy leasing zwrotny:
• ma charakter leasingu finansowego, nadwyżkę przychodów, ze sprzedaży (finansującemu) ponad wartością bilansową leasingowanego składnika majątku rozliczać w czasie i odpisywać przez okres leasingu (nie powinna być ona natomiast odnoszona w przychody),
• ma charakter leasingu operacyjnego i jeżeli sprzedaż (finansującemu) przedmiotu umowy leasingu została przeprowadzona po cenach rynkowych (która jest wartością godziwą), straty lub zyski z transakcji ujmować w wyniku finansowym w okresie, w którym transakcja została zrealizowana.
Jeżeli cena sprzedaży przedmiotu leasingu przez korzystającego finansującemu jest niższa od wartości godziwej, to ewentualne zyski lub straty od razu ujmuje się odpowiednio w przychodach lub kosztach. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której stratę kompensują przyszłe
opłaty leasingowe, które są niższe od cen rynkowych. W związku z tym stratę rozlicza się w czasie i odpisuje proporcjonalnie do rat leasingowych przez przewidziany okres użytkowania aktywa. Z kolei, jeżeli cena sprzedaży przewyższa wartość godziwą, różnicę należy rozliczyć w czasie i amortyzować przez okres użytkowania składnika aktywów.
LEASING ZWROTNY
Podmiot prowadzący
księgi rachunkowe zgodnie z polskim prawem bilansowym może zastosować do nieuregulowanych w nim zasad dotyczących leasingu zwrotnego MSR nr 17.
Z CZEGO SKŁADA SIĘ RATA LEASINGOWA
Rata leasingowa dzieli się na część:
• kapitałową, która jest częścią spłaty wartości godziwej przedmiotu leasingu (stanowi to zwrot części wartości udzielonego korzystającemu kredytu rzeczowego),
Leasing finansowy w księgach
Przy umowie leasingu finansowego leasingodawca z chwilą jego rozpoczęcia musi przeksięgować przedmiot umowy w wartości godziwej na konto należności leasingowe (wartość ta będzie malała w miarę otrzymywania kolejnych rat płatności leasingowych). Zostanie to odzwierciedlone w księgach rachunkowych zapisem: Ma konto w zależności od przedmiotu leasingu „Środki trwałe” lub „Wartości niematerialne i prawne”/Wn „Należności leasingowe”. W związku z tym należy pamiętać, że w ewidencji po stronie leasingodawcy część kapitałowa otrzymanej raty leasingowej będzie obciążała kredytową stronę konta „Należności leasingowe”. Natomiast część odsetkowa będzie stanowiła przychód z operacji finansowych.
Tak samo jak to jest w prawie podatkowym w przypadku leasingu finansowego, amortyzację przedmiotu umowy przeprowadza korzystający. Okres amortyzacji determinuje przewidywany okres używania tego przedmiotu oraz stosowana przez jednostkę polityka amortyzacji dla będących własnością jednostki składników majątku. Przy braku wystarczającej pewności, że leasingobiorca uzyska tytuł własności przed końcem okresu leasingu, dany składnik aktywów należy umorzyć przez krótszy z dwóch okresów: okres leasingu lub okres użytkowania.
W ewidencji korzystającego przedmiot umowy leasingu będzie wprowadzony do ksiąg rachunkowych w wartości godziwej zapisem: Ma konto „Zobowiązania leasingowe”/Wn konto w zależności od przedmiotu leasingu „Środki trwałe” lub „Wartości niematerialne i prawne”. Płatności leasingowe po stronie leasingobiorcy natomiast w części kapitałowej ujmowane będą po stronie debetowej konta „Zobowiązania leasingowe”. Natomiast część odsetkowa będzie stanowiła
koszty finansowe.
Opłaty dodatkowe
Często w praktyce zdarza się, że przed odbiorem przedmiotu umowy leasingobiorca musi zapłacić opłatę wstępną. Jej wysokość jest ustalana indywidualnie. Najczęściej wynosi ona od 10 do 30 proc. wartości aktywa. W ewidencji księgowej leasingobiorcy
opłata wstępna w całości będzie zmniejszała zobowiązania leasingu finansowego.
Jeżeli leasingobiorca po zakończeniu podstawowego okresu umowy chcę wykupić przedmiot leasingu, jest zobowiązany uiścić opłatę za jego wykup, chyba że kontrahenci wprowadzą w umowie inny zapis. Wysokość opłaty za wykup jest znana w chwili zawarcia umowy leasingu. Najczęściej stanowi ona ustaloną wartość końcową przedmiotu leasingu. W ewidencji księgowej leasingobiorcy opłatę za wykup należy ująć jako zmniejszenie zobowiązania leasingowego.
WAŻNE
Polska
ustawa o rachunkowości i Międzynarodowy Standard Rachunkowości odmiennie klasyfikują leasing finansowy.
Kwalifikacja podatkowa a księgi
Należy pamiętać, że ewidencja leasingu finansowego będzie uzależniona również od tego, jak umowa została sklasyfikowana dla celów podatkowych. Możliwe są dwa warianty umów leasingu:
• leasing finansowy dla celów rachunkowych i leasing operacyjny dla celów podatkowych,
• leasing finansowy dla celów rachunkowych i leasing finansowy dla celów podatkowych.
Leasing operacyjny klasyfikowany zgodnie z prawem podatkowym traktowany jest jak usługa. Leasingobiorca otrzymuje więc od leasingodawcy fakturę za:
• opłatę wstępną (jeżeli tak stanowi umowa),
• opłatę leasingową z wyszczególnieniem części kapitałowej i odsetkowej,
• opłatę za wykup np. samochodu.
Wszystkie pozycje są powiększone o
VAT. Leasing finansowy (kwalifikowany zgodnie z prawem podatkowym) dla celów
VAT stanowi sprzedaż/nabycie towaru. Leasingobiorca otrzymuje od leasingodawcy jedną fakturę na całkowitą wartość umowy leasingu z wyodrębnioną częścią kapitałową oraz odsetkową oraz doliczonym
VAT od obu pozycji. Część odsetkowa z faktury podlega w tym przypadku zaksięgowaniu do rozliczeń międzyokresowych kosztów finansowych. Jest ona do końca okresu umowy rozliczana proporcjonalnie (na podstawie harmonogramu opłat leasingowych i/lub not księgowych) – obciąża koszty finansowe leasingobiorcy. Płatności leasingobiorca dokonuje na podstawie otrzymywanych od leasingodawcy not księgowych.
Leasing operacyjny w księgach
W przypadku leasingu operacyjnego przedmiot umowy pozostaje w księgach rachunkowych finansującego i nie jest wykazywany w bilansie leasingobiorcy. Z chwilą rozpoczęcia umowy, leasingobiorca ujmuje leasingowany składnik majątku w ewidencji pozabilansowej na koncie „Środki trwałe przyjęte w leasing operacyjny”. W związku z tym odpisów amortyzacyjnych dokonuje leasingodawca.
Opłata wstępna i kolejne raty leasingowe obciążają w całości koszty działalności leasingobiorcy, wykazywane w rachunku zysków i strat jako „Koszty działalności operacyjnej”.
Jeżeli kwota opłaty wstępnej w leasingu operacyjnym jest dość istotna i może mieć niekorzystny wpływ na obraz sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego leasingobiorcy, należy ją rozliczyć w okresie trwania umowy za pośrednictwem konta międzyokresowych rozliczeń.
W księgach rachunkowych finansującego ewidencja rozliczenia opłaty początkowej będzie ujmowana zapisami:
1. Ewidencja otrzymanej opłaty początkowej:
Wn konto „Rachunek bankowy”/ Ma konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
2. Stawka opłaty wstępnej rozliczana przez cały czas umowy leasingu (opłata wstępna/ liczba okresów):
Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”/ Ma konto „Sprzedaż usług”.
Po stronie leasingobiorcy ewidencja będzie wyglądała w następujący sposób:
1. Ewidencja przekazanej opłaty wstępnej w momencie zawarcia umowy leasingu operacyjnego
Ma konto „Rachunek bankowy”/ Wn konto „rozliczenia międzyokresowe kosztów”
2. Stawka opłaty wstępnej rozliczana przez cały czas umowy leasingu (opłata wstępna/ liczba kresów) obciążająca sukcesywnie koszty działalności operacyjnej:
Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”/ Ma konto „Koszty operacyjne”
WAŻNE
Od 1 stycznia 2006 r. jednostki, które stosują MSR, zobowiązane są do stosowania wymogów interpretacji KIMSF 4. Dotyczy ona ustalania, czy umowa zawiera przez jednostkę zawiera elementy leasingu.
Zmiany w umowie
Jeżeli leasingobiorca chce skrócić umowę leasingu, należy w tym celu sporządzić aneks do umowy. W następstwie tego zostaje skrócony pierwotny okres leasingu i ustalana nowa wartość końcowa leasingowanego przedmiotu. Jednym z powodów wystąpienia o skrócenie umowy leasingu może być zgromadzenie środków niezbędnych do wykupienia przedmiotu leasingu.
W trakcie trwania umowy leasingu sytuacja finansowa podmiotu może znacznie się pogorszyć, a także zaistnieć niebezpieczeństwo, że podmiot nie będzie w stanie uregulować kolejnych płatności leasingowych. Istnieje w związku z tym możliwość przepisania umowy leasingu na inny podmiot. Może to nastąpić na podstawie umowy o przejęcie długu pomiędzy dotychczasowym a nowym leasingobiorcą.
Na podstawie zawartej umowy nowy podmiot przejmuje prawa i obowiązki wynikające z umowy leasingu finansowego. Przeniesione zostaje na nowego leasingobiorcę prawo do użytkowania leasingowanego przedmiotu. Na nim będzie również spoczywał od tej pory obowiązek uregulowania zobowiązania wobec leasingodawcy.
W związku z zawarciem umowy o przejęcie długu nowy leasingobiorca może również zostać obciążony opłatą manipulacyjną z tytułu czynności administracyjnych związanych z przygotowaniem umowy przejęcia.
Leasingobiorca może też przed zakończeniem podstawowego okresu leasingu złożyć oświadczenie wyrażające chęć zakupu przedmiotu leasingu za cenę netto, która odpowiada jego wartości końcowej. Umowa leasingu może przewidywać różne opcje. Kontrahenci mogą wprowadzić do umowy zapis, że np. jeżeli do określonego dnia od zakończenia podstawowego okresu leasingu leasingobiorca nie złoży skutecznego oświadczenia o zamiarze nabycia leasingowanego składnika majątku, umowa zostaje przedłużona o dodatkowy okres leasingu. Leasingobiorca musi płacić na rzecz leasingodawcy
wynagrodzenie w formie dodatkowych opłat leasingowych, a po upływie dodatkowego okresu leasingu ma prawo wykupić przedmiot leasingu w kwocie ustalonej przez leasingodawcę.
Opłaty leasingowe w dodatkowym okresie leasingu w księgach leasingobiorcy ewidencjonowane są w taki sam sposób, jak opłaty w podstawowym okresie leasingu (część kapitałowa opłaty zmniejsza zobowiązanie długoterminowe z tytułu leasingu finansowego, a część odsetkowa obciąża koszty finansowe z tytułu leasingu finansowego).
Leasing w sprawozdaniu finansowym
W przypadku leasingu finansowego korzystający będzie wykazywał przedmiot leasingu w bilansie odpowiednio w pozycji aktywów:
– A. II. „Rzeczowe aktywa trwałe” lub
– A. I „Wartości niematerialne lub prawne”
Koszty amortyzacji oraz koszty finansowe będą przez niego ujmowane w rachunku zysków i strat w pozycjach:
– B. I „Amortyzacja”
– H. I „Odsetki”
Finansujący w księgach rachunkowych nie będzie ujawniał przedmiotu leasingu. W bilansie będzie natomiast wykazana
lokata długoterminowa w części krótko- i długoterminowej odpowiednio w pozycjach:
– B. III. 1 „Krótkoterminowe aktywa finansowe – inne krótkoterminowe aktywa finansowe”
– A. IV. 3 „Długoterminowe aktywa finansowe – inne długoterminowe aktywa finansowe”
Finansujący w rachunku zysków i strat w pozycji J. II „Przychody finansowe” będzie natomiast wykazywał część odsetkową otrzymywanej raty leasingowej.
Przy umowie leasingu operacyjnego korzystający nie wykazuje w bilansie leasingowanego aktywu. Musi on jednak ujawnić jego wartość w sprawozdaniu finansowym w informacji dodatkowej. Opłaty leasingowe zostaną natomiast uwidocznione w rachunku zysków i strat w pozycji B. III „Usługi obce”.
Finansujący w bilansie wykazuje przedmiot leasingu tak jak korzystający w leasingu finansowym, odpowiednio w pozycjach „Rzeczowe aktywa trwałe” lub „Wartości niematerialne lub prawne”. W rachunku zysków i strat w A. I. „Przychody netto ze sprzedaży produktów” będą wykazywane przez niego otrzymane opłaty leasingowe.
Agnieszka Pokojska
Gazeta Prawna 108/2006 [Dodatek: Księgowość i Podatki] z dnia 2006-06-05
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
- ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.)
- ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 86 z późn. zm.)
Tak. Postępowanie spółki było prawidłowe. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że spółka zawarła umowę leasingu finansowego, którego cechą charakterystyczną jest to, że umowa zostaje zawarta na czas oznaczony, a suma ustalonych w umowie opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Dodatkowo umowa leasingu zawiera postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy zobowiązany jest dokonywać korzystający.
Użytkowanie samochodu na podstawie umowy leasingu finansowego oznacza również, że do kosztów uzyskania przychodu u korzystającego oraz do przychodu u finansującego zalicza się jedynie odsetkową część rat leasingowych, co oznacza, że przedmiot leasingu finansowego w bilansie leasingobiorcy występuje po stronie aktywów, zaś zobowiązania z tytułu umowy leasingu – po stronie pasywów. Co do zasady tego rodzaju umowy zawierane są na okres zbliżony do normatywnego okresu amortyzacji przedmiotu leasingu, co oznacza, że w okresie trwania leasingu przedmiot ten ulega całkowitej amortyzacji i następuje całkowita spłata jego wartości początkowej. Ponadto przedmiot leasingu wykazuje się jako składnik aktywów korzystającego i u niego dokonywana jest amortyzacja.
W odróżnieniu od leasingu operacyjnego, leasing finansowy zawiera klauzulę o wykupie przedmiotu przez leasingobiorcę na zakończenie umowy. Po spłacie zatem ostatniej raty, dochodzi do przeniesienia własności przedmiotu leasingu na leasingobiorcę.
Powyższe oznacza, że korzystający z przedmiotu leasingu w czasie trwania umowy poprzez odpisy amortyzacyjne oraz raty leasingowe spłacił w całości lub w przeważającej części wartość nabywanego środka trwałego. Tym samym, możliwa jest sytuacja, taka jak w przedstawionym pytaniu, w której kwota wykupu będzie stosunkowo niewielka w porównaniu z wartością nabywanego środka trwałego.
Cena wykupu będzie miała jednocześnie wpływ na sposób amortyzacji nabytego przez korzystającego środka trwałego. Dla celów podatkowych, momentem nabycia środka trwałego dla korzystającego będzie moment wykupu tego środka trwałego, gdyż do tej pory nie znajdował się on w ewidencji korzystającego prowadzonej dla celów podatkowych. W rezultacie wydatki na wykup środka trwałego będą stanowiły dla korzystającego wydatki na zakup środków trwałych. Wydatki te nie będą stanowiły bezpośrednio kosztów uzyskania przychodów. Staną się kosztami pośrednio poprzez odpisy amortyzacyjne.
Zgodnie z art. 16d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, o których mowa w art. 16a i 16b ustawy, których wartość początkowa określona zgodnie z art. 16g nie przekracza 3500 zł. W takim przypadku wydatki na nabycie tych środków trwałych stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania środków trwałych do używania.
Tak. Przy spełnieniu określonych w ustawach o podatkach dochodowych warunków istnieje możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości nieodliczonego VAT.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, podmiot korzystający na podstawie umowy leasingu z samochodu osobowego ma prawo do ograniczonego odliczenia VAT (podatku naliczonego) od rat, które opłaca w związku z zawartą umową, tj. jedynie do wysokości 60 proc. kwoty tego podatku. Przy czym należy zaznaczyć, że w myśl przepisów ustawy o VAT odliczenie takie jest możliwe do czasu, gdy suma kwot podatku odliczonego nie przekroczy kwoty 6000 zł. Z chwilą przekroczenia tej kwoty, podatnikowi w ogóle nie będzie przysługiwać prawo do odliczenia VAT z faktur dokumentujących opłacane przez niego raty leasingowe.
W zakresie, w jakim podatnik nie jest uprawniony do odliczenia kwoty VAT naliczonego, podatek ten może stanowić koszty uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatkach dochodowych. Zgodnie z obowiązującymi na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz podatku dochodowym od osób fizycznych przepisami kosztem uzyskania przychodów jest podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług – jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
Jak wynika z przywołanej regulacji, aby podatnik miał prawo zaliczyć VAT naliczony, który nie został odliczony zgodnie z obowiązującymi przepisami o VAT, do kosztów uzyskania przychodów, podatek ten nie może powiększać wartości środka trwałego (tu samochodu osobowego).
Należy zaznaczyć, że warunek ten ma znaczenie wówczas, gdy zgodnie z postanowieniami umowy leasingu to podmiot użytkujący samochód osobowy dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Jedynie w takim wypadku można przesądzać, czy podatek naliczony powiększył wartość środka trwałego. Rozwiązanie, zgodnie z którym korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych, zostało uregulowane w sposób szczególny w ustawach o podatkach dochodowych.
Jeżeli natomiast odpisów amortyzacyjnych zgodnie z umową dokonuje podmiot finansujący, wówczas warunek, aby podatek naliczony nie powiększał wartości środka trwałego, będzie zawsze spełniony. A zatem w sytuacji, gdy podmiot korzystający z przedmiotu leasingu nie dokonuje odpisów amortyzacyjnych środka trwałego, będzie on miał zawsze prawo do wliczenia w ciężar kosztów uzyskania przychodów VAT naliczonego, w tej części, w jakiej nie przysługiwało mu na podstawie przepisów ustawy o VAT prawo do obniżenia lub zwrotu różnicy podatku naliczonego od rat wynikających z umowy leasingu samochodu osobowego.
Tak. Z opisanej powyżej sytuacji wynika, iż stosunek prawny łączący strony spełnia kryteria przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych dla umów leasingu finansowego (tj. umowa została zawarta na czas oznaczony, ustalono, iż odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający, a suma ustalonych w umowie opłat przekracza wartość początkową przedmiotu umowy).
W przypadku tego rodzaju umowy korzystający, nie będąc właścicielem prawnym przedmiotu, jest jednak uprawniony do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od jego wartości początkowej oraz do zaliczania tych odpisów do kosztów uzyskania przychodów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jest on bowiem traktowany jako właściciel ekonomiczny danego przedmiotu.
Ustawa określa wprost wysokość stawek amortyzacyjnych dla poszczególnych grup środków trwałych w załączniku nr 1. Jednakże przepisy przewidują możliwość stosowania przez podatnika indywidualnych stawek amortyzacyjnych po spełnieniu określonych przesłanek.
Zgodnie z regulacjami ustawy (art. 16j), w analizowanym przypadku, aby podatnik mógł ustalić indywidualną stawkę amortyzacyjną, budynek powinien:
• po raz pierwszy zostać wprowadzony do ewidencji podatnika,
• uprzednio być wykorzystywany przez co najmniej 60 miesięcy (budynek używany w rozumieniu ustawy) lub wartość poniesionych przez podatnika wydatków na ulepszenie powinna wynieść co najmniej 30 proc. wartości początkowej budynku (budynek ulepszony w rozumieniu ustawy).
Przy założeniu, iż budynek został po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji środków trwałych podatnika, jak również, że jest on budynkiem używanym w rozumieniu ustawy, spełnione zostaną przesłanki umożliwiające zastosowanie indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Zatem w powyższej sytuacji nie będzie przeszkód, aby podatnik ustalił odrębną od ustawowej, indywidualną stawkę amortyzacyjną dla leasingowanego budynku. Jednakże okres amortyzacji budynku, co do zasady, nie może być krótszy niż 10 lat (w przypadku niektórych nieruchomości – 36 miesięcy).
W kontekście ustalania indywidualnych stawek amortyzacyjnych należy jednak zwrócić uwagę na kwestię leasingu zwrotnego. Transakcja leasingu zwrotnego polega na sprzedaży przez (późniejszego) korzystającego finansującemu środka trwałego (np. budynku), który korzystający dotychczas użytkował jako właściciel i wykazywał we własnej ewidencji środków trwałych. W wyniku takiej transakcji korzystający nadal użytkuje dany środek trwały, z tym że nie jest już jego właścicielem.
W takim przypadku korzystający nie będzie uprawniony do ustalenia indywidualnych stawek amortyzacyjnych, gdyż nie zostaną spełnione przesłanki przewidziane w ustawie. Budynek byłby bowiem wówczas wprowadzony po raz drugi do ewidencji środków trwałych korzystającego, co wyklucza zastosowanie indywidualnych stawek amortyzacyjnych.
