VAT w pytaniach i odpowiedziach - relacja z dyżuru telefonicznego

Wielu klientów aptek korzysta z leków refundowanych, co oznacza, że płacą mniej za leki kupowane w aptekach. Różnica pomiędzy ceną płaconą przez klientów apteki a faktyczną ceną detaliczną jest pokrywana z Narodowego Funduszu Zdrowia i wpływa na rachunek apteki. W celu zwiększenia płynności finansowej apteki sprzedają swoje wierzytelności w stosunku do Narodowego Funduszu Zdrowia. Wnioski refundacyjne są składane do 15 dnia danego miesiąca. Na początku następnego miesiąca apteka dokonuje sprzedaży wierzytelności hurtowniom. Kwoty refundacji za sprzedane leki są wpłacane na rachunek hurtowni medycznych, a nie aptek. W praktyce apteki przenosząc wierzytelności w stosunku do NFZ płacą w ten sposób hurtowniom za kolejną dostawę leków.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT do obrotu zalicza się także otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze związane z dostawą towarów lub świadczeniem usług. W przypadku leków refundowanych konieczność doliczenia kwot dotacji nie ulega wątpliwości. Są one bowiem związane z obrotem uzyskiwanym przez apteki z tytułu sprzedaży leków.

Jednocześnie zgodnie z art. 19 ust. 21 ustawy o VAT obowiązek podatkowy z tytułu należnych na podstawie odrębnych przepisów dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze powstaje z chwilą uznania rachunku bankowego podatnika. W przypadku uznania rachunku bankowego podatnika zaliczką z tytułu dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze obowiązek podatkowy powstaje w tej części.

Sprawa byłaby oczywista, gdyby kwoty refundacji wpływały bezpośrednio na rachunek aptek. Ponieważ stosowne kwoty wpływają na rachunek hurtowni, powstają wątpliwości co do określenia momentu powstania obowiązku podatkowego oraz podmiotu, u którego powstaje obowiązek podatkowy.

Interpretacja stanu faktycznego przyjmowana przez organy podatkowe jest bardzo różna. Niektóre urzędy uważają, że obowiązek podatkowy w zakresie VAT powstaje w chwili uznania konta hurtowni stosowną kwotą, przy czym obowiązek podatkowy powstaje nie w hurtowni, ale w aptekach zbywających wierzytelności. Taka interpretacja jest wątpliwa z punktu widzenia prawa cywilnego i przepisów podatkowych. Przede wszystkim, po nabyciu wierzytelności, to hurtownie, a nie apteki są wierzycielami wobec NFZ. Sprzedaż wierzytelności lub inna czynność przenosząca wierzytelność, jak np. zapłata wierzytelnością, powoduje jej przejście na nabywcę, czyli w tym przypadku na hurtownie. Skutkiem tego jest brak podstaw prawnych do uznania rachunku bankowego aptek.