Jak ewidencjonować towary

Jeśli zakupione przez jednostkę towary są pakowane przez pracowników firmy i za wykonaną pracę otrzymują oni wynagrodzenie, czynność ta będzie księgowana jako koszt wynagrodzeń. Opakowania tych towarów zwiększają koszty działalności, które będą pokryte z marży sprzedaży.

Nabyte w ciągu roku obrotowego rzeczowe składniki zapasów wprowadza się do ksiąg rachunkowych na dzień ich nabycia. W rozumieniu ustawy o rachunkowości jest to cena zakupu powiększona o uzasadnione koszty związane z zakupem i przystosowaniem towaru do używania lub sprzedaży. Jeśli nie zniekształca to obrazu zapasów oraz wyniku finansowego spółki, zapasy można ująć w księgach rachunkowych również według ceny zakupu.

Towarami są różnego rodzaju artykuły nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

Ewidencję obrotów i stanów zapasów towarów można prowadzić według jednej z następujących metod:

•  ilościowo-wartościowej – w jednostkach naturalnych i pieniężnych, z tym że każdy składnik zapasu ujmowany jest oddzielnie,

•  ilościowej – tj. tylko w jednostkach naturalnych; wartość stanu wycenia się przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego (metoda ta stosowana jest najczęściej w obrocie hurtowym),

•  wartościowej – przedmiotem tej ewidencji są przychody, rozchody i stany całego zapasu, bez podziału na jego składniki (metoda ta jest często stosowana w obrocie detalicznym).

Wyboru metody ewidencji dokonuje kierownik jednostki.

Nabyte lub powstałe w trakcie roku obrotowego zapasy towarów są wprowadzane do ksiąg rachunkowych na dzień ich nabycia lub wytworzenia według cen nabycia lub kosztów wytworzenia. Jeśli nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego firmy, ustawa pozwala na wprowadzenie tych składników również według cen zakupu.

Z definicji ustawy wynika, że cena nabycia składa się z następujących elementów:

•  rzeczywistej ceny zakupu towaru,

•  w przypadku importu – obciążeń o charakterze publicznoprawnym (podatku importowego, cła, podatku akcyzowego – jeśli nie podlega odliczeniu),

•  kosztów zakupu, czyli bezpośrednio związanych z zakupem, np. kosztów transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia, opakowań,

– pomniejszonych o uzyskane rabaty i opusty.

Cena zakupu natomiast jest ceną netto zawartą w fakturze dostawcy, w jej skład nie wchodzą zatem koszty zakupu ponoszone przez kupującego.

Należy również zwrócić uwagę na to, że planowana cena zakupu (nabycia) danego towaru może się różnić od ceny rzeczywistej. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy składniki rzeczowego majątku obrotowego (również towary) wyceniamy w ciągu roku rozrachunkowego według stałych cen (kosztów) ewidencyjnych. Wystąpią wówczas odchylenia od ceny ewidencyjnej.

Jeśli cena (koszt) ewidencyjna zapasów (towarów) jest wyższa od rzeczywistej ceny (kosztu) nabycia lub zakupu, mówimy o ujemnych odchyleniach od cen ewidencyjnych, natomiast odwrotnie – gdy cena (koszt) ewidencyjna jest niższa od rzeczywistej, mówimy o dodatnich odchyleniach od cen ewidencyjnych. Dodatnie odchylenia zwiększają cenę ewidencyjną zapasów (towarów), doprowadzając ich wartość do rzeczywistej ceny (kosztu) zakupu lub nabycia.

Utrzymywanie konta „Rozliczenie zakupu” jest o tyle istotne, że w przypadku gdy towar nie trafia jednocześnie z fakturą do kupującego, jesteśmy to w stanie szybko zauważyć obserwując saldo konta. Saldo debetowe konta „Rozliczenie zakupu” oznacza, że mamy fakturę, ale nie mamy towaru – są to tzw. dostawy w drodze. Natomiast saldo kredytowe tego konta oznacza sytuację odwrotną: mamy towar, ale faktura jeszcze nie dotarła – są to tzw. dostawy niezafakturowane.

Wioletta Chaczykowska

księgowa, licencjat Ministerstwa Finansów