REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

W jaki sposób należy wyceniać instrumenty pochodne

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Większości transakcji kupna-sprzedaży dokonujemy z podmiotami zagranicznymi. Transakcje są rozliczane w walutach obcych. Często je kredytujemy - w związku z tym ciągle występują problemy z ryzykiem walutowym. Jak możemy się zabezpieczyć przed niekorzystnymi zmianami kursu walut? Jak należy je wykazać w księgach rachunkowych?
RADA
Najbardziej znanymi i powszechnie stosowanymi instrumentami zabezpieczającymi przed ryzykiem walutowym są kontrakty typu forward lub swap walutowy. Instrumenty te należy uwzględniać przy wycenie zabezpieczanego składnika aktywów lub pasywów, jeżeli umowa zabezpieczająca spełnia warunki określone w ustawie o rachunkowości, tj. ma ustalony cel, charakteryzuje się podobnymi cechami co zabezpieczana pozycja oraz istnieje duży stopień prawdopodobieństwa, że z tytułu tego składnika aktywów lub pasywów nastąpi przepływ pieniężny. Ujęcie tego typu operacji w księgach przedstawiamy poniżej na przykładach.

UZASADNIENIE
W celu zabezpieczenia się przed ryzykiem walutowym przedsiębiorstwa mogą wykorzystywać instrumenty pochodne (forward, futures, opcje, swap i inne). Ustawa o rachunkowości definiuje te instrumenty jako kontrakty, które powodują powstanie aktywów finansowych u jednej strony i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej strony. Kwestie związane z instrumentami finansowymi reguluje rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. Zgodnie z tym rozporządzeniem za instrument pochodny uznaje się taki instrument, którego wartość ulega zmianie wraz ze zmianą instrumentu bazowego (stopa procentowa, kurs walutowy, cena towaru itp.).
Rozporządzenie określa również pojęcia „pozycja zabezpieczana” i „instrument zabezpieczający”. Pozycja zabezpieczana to aktywa, istniejące zobowiązania, uprawdopodobnione przyszłe zobowiązania lub planowane transakcje, z którymi wiąże się ryzyko zmiany wartości godziwej lub przyszłych przepływów pieniężnych oczekiwanych przez jednostkę. Natomiast instrument zabezpieczający to instrument pochodny o możliwej do ustalenia wartości godziwej oraz aktywa i zobowiązania finansowe, które nie są instrumentami pochodnymi, ale mogą zmieniać wartość godziwą pozycji zabezpieczanej.
Stosowanie w praktyce tych instrumentów wiąże się z koniecznością ich wyceny i prezentacji w sprawozdaniu finansowym.
Ustawa o rachunkowości w art. 35a ust. 1 i 2 odnosi się do emitenta instrumentów finansowych, nakładając na niego obowiązek wprowadzenia wystawionego instrumentu do ksiąg rachunkowych. Instrumenty te – zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości – podlegają wycenie w wartości godziwej na dzień bilansowy.
UWAGA!
Kontrakty należy ująć w księgach rachunkowych pod datą ich zawarcia. Wyjątkiem od tej reguły są aktywa zakupione na rynku regulowanym, które mogą być ujęte w księgach na dzień rozliczenia transakcji.
Z kolei art. 35a ust. 3 i 4 ustawy dotyczy podmiotów, które w celu ograniczenia ryzyka związanego ze składnikami aktywów lub pasywów zawarły kontrakt zabezpieczający.
Instrumenty pochodne zabezpieczają wartość godziwą aktywów oraz przyszłe przepływy pieniężne. W pierwszym przypadku zastosowanie strategii zabezpieczającej ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu zmian wartości godziwej aktywów i pasywów na wynik finansowy. Zabezpieczenie przyszłych przepływów pieniężnych minimalizuje na przykład straty związane ze zmianami kursów walutowych.
Do zabezpieczenia transakcji w opisanej sytuacji najlepszą formą mogą być walutowe kontrakty terminowe typu forward, które ograniczają ryzyko związane z walutowymi należnościami lub zobowiązaniami.

Przykład 1
Firma spodziewa się, że za trzy miesiące otrzyma płatność od odbiorcy zagranicznego w kwocie 60 000 euro. Jednocześnie obawia się, że w wyniku zmian kursu walutowego, kwota przeliczona na złotówki będzie niższa niż kwota, którą mogłaby otrzymać teraz. Kurs w chwili obecnej wynosi 4,3810 PLN/EUR, co oznacza, że wartość tych należności wynosi 262 860 zł. Jeżeli kurs za trzy miesiące spadnie poniżej 4 zł, np. do 3,9870 PLN/EUR, strata na tej jednej pozycji będzie wynosiła 262 860 zł – 239 220 zł = 23 640 zł. W związku z tym firma nabywa kontrakt „forward”, który gwarantuje sprzedaż waluty obcej w przyszłości po ustalonej cenie, tj. 4,2450 PLN/EUR. Oznacza to, że jeżeli obawy firmy się potwierdzą, maksymalna strata wyniesie: 262 860 zł – 254 700 zł = 8160 zł.
Zgodnie z regulacjami ustawy przy wycenie zabezpieczanych aktywów lub pasywów można uwzględnić tylko te instrumenty zabezpieczające, które spełniają określone w ustawie warunki, dzięki czemu można je uznać za instrumenty służące ograniczeniu ryzyka.
Warunek 1: Przed zawarciem kontraktu jednostka zabezpieczająca powinna określić cel oraz pozycje, które mają być zabezpieczone (w przykładzie 1 celem zabezpieczenia jest ograniczenie ryzyka walutowego, tj. zabezpieczenie przed spadkiem kursu euro za trzy miesiące).
Warunek 2: Zabezpieczający instrument finansowy i pozycja zabezpieczona muszą się charakteryzować podobnymi cechami, w szczególności wartością nominalną, datą zapadalności, wpływem zmian kursu walut.
Warunek 3: Musi istnieć znaczący stopień pewności, że z tytułu zabezpieczanej pozycji nastąpi przepływ pieniężny.
Jeżeli kontrakt zabezpieczający spełni wszystkie te warunki, wtedy pozycje aktywów lub pasywów zabezpieczanych wycenia się według wartości instrumentu zabezpieczającego.

Przykład 2
Firma X wykazuje w swoich księgach rachunkowych zobowiązanie w kwocie 10 000 euro, którego termin zapłaty wypada za 10 miesięcy. Firma jednocześnie obawia się, że kurs euro może wzrosnąć.
W związku z tym zawiera kontrakt „forward” na zakup takiej kwoty po cenie 4,00 PLN/EUR. Zobowiązania w księgach rachunkowych zostały ujęte według kursu 3,90 PLN/EUR. Kurs na dzień bilansowy wynosi 4,10 PLN/EUR.
1. Ujmowanie zobowiązania w księgach rachunkowych (zakładając, że zakup dotyczył środka trwałego): 10 000 euro × 3,90 PLN/EUR = 39 000 zł
Wn konto „Środki trwale” 39 000
Ma konto „Zobowiązania” 39 000
2. Wycena zobowiązań na dzień bilansowy z uwzględnieniem wartości kontraktu zabezpieczającego:
– wartość zobowiązania na dzień bilansowy 10 000 euro × 4,10 PLN/EUR = 41 000 zł
– ujemne różnice kursowe – 2000 zł
– wartość instrumentu zabezpieczającego 10 000 euro × 4,00 PLN/EUR = 40 000 zł
– ujemne różnice kursowe – 1000 zł
Wartość ujemnych różnic kursowych na dzień bilansowy wynosi: 2000 zł – 1000 zł = 1000 zł
Wn konto „Koszty finansowe” – niezrealizowane różnice kursowe 1000
Ma konto „Zobowiązania” 1000
3. Zapłata zobowiązania
Wn konto „Zobowiązania” 40 000
Ma konto „Rachunek bankowy” 40 000

Jacek Folga
analityk finansowy w firmie z branży FMCG

•art. 35a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
•§ 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych – Dz.U. z 2001 r. Nr 149, poz. 1674; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 26, poz. 2146

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Geopolityka zaczyna sterować światowym handlem i logistyką

OECD ostrzega, że masowy reshoring może kosztować świat 18 proc. spadku w handlu i 5 proc. ubytku w PKB. Coraz więcej managerów zarządzających logistyką deklaruje jednocześnie, że szuka nowych źródeł zaopatrzenia i alternatywnych wobec Chin lokalizacji dla produkcji i inwestycji. Nie ma już żadnych wątpliwości, że globalne łańcuchy dostaw ulegają transformacji, niestety nie widać tego w Polsce, choć mamy pewne przewagi, które stawiają nas w uprzywilejowanej pozycji w Europie.

KSeF 2026: obowiązek kodowania faktur ustrukturyzowanych. Dlaczego nie uprawnienie?

Obowiązek kodowania faktur ustrukturyzowanych oraz ich elektronicznych „zastępników” nie ma obiektywnie większego sensu – twierdzi prof. dr hab. Witold Modzelewski. I postuluje nowelizację przepisów, która powinna zamienić ten obowiązek na zwykłe uprawnienie podatnika.

Prof. Modzelewski: Przepisy regulujące KSeF są sprzeczne z prawem UE

Jak twierdzi prof. dr hab. Witold Modzelewski, przepisy o KSeF są sprzeczne z art. 90 dyrektywy 2006/112/UE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, która nakazuje określić państwom członkowskim m.in. warunki zmniejszenia podstawy opodatkowania w przypadku anulowania faktur.

Najczęstsze błędy w zarządzaniu finansami firmowymi: co możesz zmienić nawet od jutra

Wielu przedsiębiorców zaczyna swoją działalność z pasją i determinacją, szybko zdobywając pierwszych klientów. Jednak po kilku miesiącach pojawia się rozczarowanie: są przychody, ale brakuje gotówki. To nie przypadek – to efekt powtarzalnych błędów w zarządzaniu finansami, które można wyeliminować, jeśli tylko się je rozpozna i zrozumie.

REKLAMA

Decyzja RPP w sprawie stóp procentowych

Rada Polityki Pieniężnej obniżyła w środę stopy procentowe o 25 pkt. bazowych; stopa referencyjna wyniesie 4,5 proc. w skali rocznej. To czwarta obniżka stóp procentowych w tym roku.

Umowy o dzieło mniej popularne. ZUS pokazał statystyki

Umowy o dzieło w Polsce pozostają domeną krótkich zleceń – aż 28 proc. trwa jeden dzień, a najwięcej wykonawców tych umów to osoby w wieku 30–39 lat. Dane ZUS za pierwsze półrocze wskazują na rosnący udział sektorów kreatywnych, takich jak informacja i komunikacja.

Reeksport po nieudanej dostawie – jak prawidłowo postąpić?

Eksport towarów poza Unię Europejską jest procesem wieloetapowym i wymaga zarówno sprawnej logistyki, jak i poprawnego dopełnienia obowiązków celnych oraz podatkowych. Pomimo starannego przygotowania, czasami zdarzają się sytuacje, w których kontrakt handlowy nie zostaje zrealizowany – odbiorca w kraju trzecim z różnych powodów nie przyjmuje przesyłki. W rezultacie towar wraca na teren Unii, co rodzi szereg pytań: jak ująć taki zwrot w dokumentacji? czy trzeba korygować rozliczenia podatkowe? jak ponownie wysłać towar zgodnie z przepisami?

Księgowość influencerów i twórców internetowych. Rozliczanie: barterów, donejtów, kosztów. Kiedy trzeba zarejestrować działalność?

Jak rozliczać nowoczesne źródła dochodu i jakie wyzwania stoją przed księgowymi obsługującymi branżę kreatywną? Influencerzy i twórcy internetowi przestali być ciekawostką świata popkultury, a stali się pełnoprawnymi przedsiębiorcami. Generują znaczące przychody z reklam, współpracy z markami, sprzedaży własnych produktów czy kursów online. Obsługa księgowa tej specyficznej branży stawia przed biurami rachunkowymi nowe wyzwania. Nietypowe źródła przychodów, różnorodne formy rozliczeń, a także niejednoznaczne interpretacje podatkowe to tylko część tematów, z którymi mierzą się księgowi influencerów. Jak poprawnie rozliczać tę branżę? Na co zwrócić uwagę, by nie narazić klienta na błędy podatkowe?

REKLAMA

KSeF w jednostkach budżetowych – wyzwania i szanse. Wywiad z dr Małgorzatą Rzeszutek

Jak wdrożenie KSeF wpłynie na funkcjonowanie jednostek sektora finansów publicznych? Jakie zagrożenia i korzyści niesie cyfrowa rewolucja w fakturowaniu? O tym rozmawiamy z dr Małgorzatą Rzeszutek, doradcą podatkowym i specjalistką w zakresie prawa podatkowego.

Pieniądze dla dziecka: Ile razy można dać bez podatku? Jest jeden kluczowy warunek przy darowiznach

Pieniądze dziecku bez podatku można przekazać wielokrotnie, gdyż nie jest istotne ile razy, ale trzeba uważać, aby po przekroczeniu limitu kwoty wolnej od podatku od darowizn dokonać niezbędnych formalności urzędowych. Sprawdź, jakie aktualnie obowiązują kwoty wolne od podatku.

REKLAMA