REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

W jaki sposób należy wyceniać instrumenty pochodne

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Większości transakcji kupna-sprzedaży dokonujemy z podmiotami zagranicznymi. Transakcje są rozliczane w walutach obcych. Często je kredytujemy - w związku z tym ciągle występują problemy z ryzykiem walutowym. Jak możemy się zabezpieczyć przed niekorzystnymi zmianami kursu walut? Jak należy je wykazać w księgach rachunkowych?
RADA
Najbardziej znanymi i powszechnie stosowanymi instrumentami zabezpieczającymi przed ryzykiem walutowym są kontrakty typu forward lub swap walutowy. Instrumenty te należy uwzględniać przy wycenie zabezpieczanego składnika aktywów lub pasywów, jeżeli umowa zabezpieczająca spełnia warunki określone w ustawie o rachunkowości, tj. ma ustalony cel, charakteryzuje się podobnymi cechami co zabezpieczana pozycja oraz istnieje duży stopień prawdopodobieństwa, że z tytułu tego składnika aktywów lub pasywów nastąpi przepływ pieniężny. Ujęcie tego typu operacji w księgach przedstawiamy poniżej na przykładach.

UZASADNIENIE
W celu zabezpieczenia się przed ryzykiem walutowym przedsiębiorstwa mogą wykorzystywać instrumenty pochodne (forward, futures, opcje, swap i inne). Ustawa o rachunkowości definiuje te instrumenty jako kontrakty, które powodują powstanie aktywów finansowych u jednej strony i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej strony. Kwestie związane z instrumentami finansowymi reguluje rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. Zgodnie z tym rozporządzeniem za instrument pochodny uznaje się taki instrument, którego wartość ulega zmianie wraz ze zmianą instrumentu bazowego (stopa procentowa, kurs walutowy, cena towaru itp.).
Rozporządzenie określa również pojęcia „pozycja zabezpieczana” i „instrument zabezpieczający”. Pozycja zabezpieczana to aktywa, istniejące zobowiązania, uprawdopodobnione przyszłe zobowiązania lub planowane transakcje, z którymi wiąże się ryzyko zmiany wartości godziwej lub przyszłych przepływów pieniężnych oczekiwanych przez jednostkę. Natomiast instrument zabezpieczający to instrument pochodny o możliwej do ustalenia wartości godziwej oraz aktywa i zobowiązania finansowe, które nie są instrumentami pochodnymi, ale mogą zmieniać wartość godziwą pozycji zabezpieczanej.
Stosowanie w praktyce tych instrumentów wiąże się z koniecznością ich wyceny i prezentacji w sprawozdaniu finansowym.
Ustawa o rachunkowości w art. 35a ust. 1 i 2 odnosi się do emitenta instrumentów finansowych, nakładając na niego obowiązek wprowadzenia wystawionego instrumentu do ksiąg rachunkowych. Instrumenty te – zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości – podlegają wycenie w wartości godziwej na dzień bilansowy.
UWAGA!
Kontrakty należy ująć w księgach rachunkowych pod datą ich zawarcia. Wyjątkiem od tej reguły są aktywa zakupione na rynku regulowanym, które mogą być ujęte w księgach na dzień rozliczenia transakcji.
Z kolei art. 35a ust. 3 i 4 ustawy dotyczy podmiotów, które w celu ograniczenia ryzyka związanego ze składnikami aktywów lub pasywów zawarły kontrakt zabezpieczający.
Instrumenty pochodne zabezpieczają wartość godziwą aktywów oraz przyszłe przepływy pieniężne. W pierwszym przypadku zastosowanie strategii zabezpieczającej ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu zmian wartości godziwej aktywów i pasywów na wynik finansowy. Zabezpieczenie przyszłych przepływów pieniężnych minimalizuje na przykład straty związane ze zmianami kursów walutowych.
Do zabezpieczenia transakcji w opisanej sytuacji najlepszą formą mogą być walutowe kontrakty terminowe typu forward, które ograniczają ryzyko związane z walutowymi należnościami lub zobowiązaniami.

Przykład 1
Firma spodziewa się, że za trzy miesiące otrzyma płatność od odbiorcy zagranicznego w kwocie 60 000 euro. Jednocześnie obawia się, że w wyniku zmian kursu walutowego, kwota przeliczona na złotówki będzie niższa niż kwota, którą mogłaby otrzymać teraz. Kurs w chwili obecnej wynosi 4,3810 PLN/EUR, co oznacza, że wartość tych należności wynosi 262 860 zł. Jeżeli kurs za trzy miesiące spadnie poniżej 4 zł, np. do 3,9870 PLN/EUR, strata na tej jednej pozycji będzie wynosiła 262 860 zł – 239 220 zł = 23 640 zł. W związku z tym firma nabywa kontrakt „forward”, który gwarantuje sprzedaż waluty obcej w przyszłości po ustalonej cenie, tj. 4,2450 PLN/EUR. Oznacza to, że jeżeli obawy firmy się potwierdzą, maksymalna strata wyniesie: 262 860 zł – 254 700 zł = 8160 zł.
Zgodnie z regulacjami ustawy przy wycenie zabezpieczanych aktywów lub pasywów można uwzględnić tylko te instrumenty zabezpieczające, które spełniają określone w ustawie warunki, dzięki czemu można je uznać za instrumenty służące ograniczeniu ryzyka.
Warunek 1: Przed zawarciem kontraktu jednostka zabezpieczająca powinna określić cel oraz pozycje, które mają być zabezpieczone (w przykładzie 1 celem zabezpieczenia jest ograniczenie ryzyka walutowego, tj. zabezpieczenie przed spadkiem kursu euro za trzy miesiące).
Warunek 2: Zabezpieczający instrument finansowy i pozycja zabezpieczona muszą się charakteryzować podobnymi cechami, w szczególności wartością nominalną, datą zapadalności, wpływem zmian kursu walut.
Warunek 3: Musi istnieć znaczący stopień pewności, że z tytułu zabezpieczanej pozycji nastąpi przepływ pieniężny.
Jeżeli kontrakt zabezpieczający spełni wszystkie te warunki, wtedy pozycje aktywów lub pasywów zabezpieczanych wycenia się według wartości instrumentu zabezpieczającego.

Przykład 2
Firma X wykazuje w swoich księgach rachunkowych zobowiązanie w kwocie 10 000 euro, którego termin zapłaty wypada za 10 miesięcy. Firma jednocześnie obawia się, że kurs euro może wzrosnąć.
W związku z tym zawiera kontrakt „forward” na zakup takiej kwoty po cenie 4,00 PLN/EUR. Zobowiązania w księgach rachunkowych zostały ujęte według kursu 3,90 PLN/EUR. Kurs na dzień bilansowy wynosi 4,10 PLN/EUR.
1. Ujmowanie zobowiązania w księgach rachunkowych (zakładając, że zakup dotyczył środka trwałego): 10 000 euro × 3,90 PLN/EUR = 39 000 zł
Wn konto „Środki trwale” 39 000
Ma konto „Zobowiązania” 39 000
2. Wycena zobowiązań na dzień bilansowy z uwzględnieniem wartości kontraktu zabezpieczającego:
– wartość zobowiązania na dzień bilansowy 10 000 euro × 4,10 PLN/EUR = 41 000 zł
– ujemne różnice kursowe – 2000 zł
– wartość instrumentu zabezpieczającego 10 000 euro × 4,00 PLN/EUR = 40 000 zł
– ujemne różnice kursowe – 1000 zł
Wartość ujemnych różnic kursowych na dzień bilansowy wynosi: 2000 zł – 1000 zł = 1000 zł
Wn konto „Koszty finansowe” – niezrealizowane różnice kursowe 1000
Ma konto „Zobowiązania” 1000
3. Zapłata zobowiązania
Wn konto „Zobowiązania” 40 000
Ma konto „Rachunek bankowy” 40 000

Jacek Folga
analityk finansowy w firmie z branży FMCG

•art. 35a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252
•§ 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych – Dz.U. z 2001 r. Nr 149, poz. 1674; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 26, poz. 2146

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zerowy PIT dla rodzin, które mają dwoje lub więcej dzieci. Prezydent Karol Nawrocki realizuje pierwsze obietnice

Prezydent Karol Nawrocki realizuje pierwsze obietnice z "Planu 21". W Kolbuszowej podpisał projekt ustawy o zerowym PIT dla rodzin z co najmniej dwojgiem dzieci. „Polskie rodziny mogą liczyć na swojego prezydenta” – podkreślił. To odpowiedź na kryzys demograficzny i pierwszy krok w stronę realnego wsparcia klasy średniej.

Kiedy cudzoziemcy (np. obywatele Ukrainy) muszą płacić w Polsce podatek od spadków i darowizn?

W Polsce obecnie mieszka wielu cudzoziemców, przeważają obywatele Ukrainy, tutaj pracują, kształcą się, a także nabywają rzeczy m.in. w drodze darowizn otrzymywanych od swoich rodzin czy w drodze dziedziczenia. Warto zatem przybliżyć im zasady opodatkowania obowiązujące na terytorium RP, a przede wszystkim wyjaśnić w jakich sytuacjach ciąży na nich w naszym kraju obowiązek podatkowy.

KSeF zrewolucjonizuje pracę biur rachunkowych. Nadchodzi największa zmiana od lat

Już od kwietnia 2026 każdy przedsiębiorca będzie musiał korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur. To ogromne wyzwanie – ale też szansa – zwłaszcza dla biur rachunkowych. Dowiedz się, jak KSeF zmieni obieg dokumentów, rolę księgowych i co zrobić, by nie zostać w tyle w erze cyfrowej rewolucji.

Rozliczanie kilometrówek od aut elektrycznych: jest stanowisko Ministra Finansów i zapowiedź zmian w przepisach

Pieniądze, jakie pracodawca przekazuje pracownikowi tytułem zwrotu kosztów używania samochodu elektrycznego do celów służbowych, stanowią przychód pracownika i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wydatki takie nie są też kosztem przedsiębiorcy (pracodawcy). Takie jest stanowisko Ministra Finansów zaprezentowane w odpowiedzi wiceministra finansów Jarosława Nenemana na interpelację poselską. Jednocześnie w interpelacji poinformowano, że Ministerstwo Infrastruktury rozpoczęło prace nad zmianami w rozporządzeniu w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Zmiany te mają pozwolić na wprowadzenie możliwości zwrotu pracownikom kosztów używania do celów służbowych samochodów o napędzie elektrycznym lub hybrydowym, a także napędzanych wodorem, czy też zasilanych innymi alternatywnymi źródłami energii.

REKLAMA

Ministerstwo Finansów chce zakończyć nadużycia z przedawnieniem podatków. Nowe zasady już w 2026 roku

W nowej wersji projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej Ministerstwo Finansów chce zlikwidować możliwość zawieszania biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego poprzez wszczęcie postępowania karnego skarbowego. O szczegółach zmian mówi wiceminister finansów Jarosław Neneman.

Stawki podatku od środków transportowych w 2026 roku: Nowe limity już opublikowane

Znamy już nowe górne granice stawek podatku od środków transportowych na 2026 rok. Większość limitów wzrosła o około 4,5% względem 2025 r. Sprawdź szczegółowe porównanie stawek, terminy płatności oraz zasady ustalania stawek przez gminy. To ważne dla przedsiębiorców i samorządów.

TSUE: Urzędy skarbowe nie mogą automatycznie wykreślać firm z rejestru VAT za zaległości

Przełomowy wyrok TSUE potwierdza, że wykreślenie firmy z rejestru VAT za brak zapłaty podatku nie może odbywać się automatycznie. Fiskus musi najpierw zbadać przyczyny zaległości i zachowanie przedsiębiorcy. Orzeczenie może uchronić tysiące firm przed nieproporcjonalnymi sankcjami i nieodwracalnymi stratami.

Koniec z bieganiem po zaświadczenia! Rewolucyjne zmiany w podatku od spadków i darowizn, dotyczące zaświadczeń z urzędu skarbowego oraz rozliczeń rent prywatnych

Koniec z obowiązkiem przedstawiania zaświadczeń z urzędu skarbowego przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny! Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn upraszcza formalności i rozliczenia rent prywatnych. Sprawdź, co dokładnie się zmienia i kiedy nowe przepisy wchodzą w życie.

REKLAMA

2 mln zł zamiast 1 mln! Rząd luzuje zasady w podatku PIT – to przełom dla przedsiębiorców, którzy korzystają z rozliczenia kasowego

Rząd szykuje istotną zmianę w podatku dochodowym – limit przychodów uprawniający do kasowego PIT ma wzrosnąć z 1 mln do 2 mln zł. To ogromna ulga dla tysięcy firm, które dzięki nowym przepisom poprawią swoją płynność finansową i uproszczą rozliczenia z fiskusem.

Wystawianie faktur ustrukturyzowanych narusza konstytucyjne prawo do prywatności

Istotna część podatników, mimo istnienia formalnego obowiązku, nie będzie mogła wystawiać faktur ustrukturyzowanych, gdyż nie pozwalają im na to zawarte umowy, w których nabywcy zastrzegają sobie zachowanie tajemnicy handlowej. Wystawianie faktur ustrukturyzowanych w sposób oczywisty narusza tę zasadę, bowiem ich treść będzie w sposób nieograniczony dostępna dla długiej listy organów państwa – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski. I dodaje: Organy te będą mogły bez jakichkolwiek ograniczeń czerpać informacje o tajemnicach handlowych, a zwłaszcza o towarach i usługach oraz cenach stosowanych przez podatników.

REKLAMA