Czy umorzony kredyt i odsetki stanowią przychód podatkowy
REKLAMA
Czy umorzony przez bank kredyt i niespłacone odsetki stanowią przychód dla osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 updof? Moim zdaniem bank ma obowiązek wystawić informację PIT-8C, a wartość umorzenia będzie nieodpłatnym świadczeniem (art. 11 ust. 1 updof). Ponieważ ustne stanowiska organów skarbowych są niejednoznaczne, a z pisemnymi się nie zetknęłam, proszę o wyjaśnienie tej kwestii.
RADA
Wartość umorzonej kwoty kredytu i odsetek podlega opodatkowaniu jako nieodpłatne świadczenie. Jednak w związku z tym, że można spotkać odmienne stanowiska organów podatkowych, najlepiej zwrócić się w tej sprawie do właściwego naczelnika urzędu skarbowego z zapytaniem.
UZASADNIENIE
Stanowiska organów podatkowych nie są w tej sprawie jednoznaczne. Przypomnijmy, że dochody z innych źródeł, wspomniane w art. 10 ust. 1 pkt 9 updof, obejmują w szczególności:
• kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny,
• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego,
• alimenty, poza alimentami na rzecz dzieci,
• stypendia,
• dotacje i subwencje inne niż wymienione w art. 14 updof,
• dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12–14 i 17 updof oraz
• przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach (art. 20 ust. 1 updof).
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty takich należności lub świadczeń, nie są obowiązane pobierać od nich zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego. Obowiązani są jednak sporządzić informację o wysokości przychodów (PIT-8C). Informację taką należy w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu. Właściwy będzie tu urząd skarbowego według miejsca zamieszkania podatnika. Obowiązek ten nie dotyczy dochodów wymienionych w art. 21, art. 52 i 52a updof oraz dochodów, od których zaniechano poboru podatku (art. 42a updof).
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
W związku z tym, że kwota równa wartości umorzonych odsetek czy części kredytu nie została wymieniona w art. 21 oraz art. 52 i 52a updof, bank dokonujący tego umorzenia powinien wystawić informację PIT-8C.
Wymieniona w art. 20 ust. 1 updof lista przychodów z innych źródeł nie jest kompletnym katalogiem. Oznacza to, że otrzymane przez podatnika lub pozostawione do jego dyspozycji dochody niepodlegające zwolnieniu przedmiotowemu z art. 21 ust. 1 oraz art. 52 i 52a updof będą podlegały opodatkowaniu. Podobne stanowisko zajął też NSA, stwierdzając, że:
(…) nie jest zasadne twierdzenie, że wyliczenie przychodu z innych źródeł, zawarte w art. 20 ust. 1 updof, ma charakter enumeratywny, czyli zamknięty. W praktyce legislacyjnej wyrażenie „w szczególności” jest powszechnie stosowane (…) i rozumie się przez nie wyliczenie przykładowe
(wyrok NSA z 21 października 1997 r., sygn. akt III SA 183/97).
(wyrok NSA z 21 października 1997 r., sygn. akt III SA 183/97).
Podlegające opodatkowaniu dochody, osiągnięte przez osoby fizyczne lub postawione do ich dyspozycji, dzieli się na trzy główne grupy:
• pieniądze i wartości pieniężne,
• wartość świadczeń w naturze,
• inne nieodpłatne świadczenia (art. 11 ust. 1 updof).
Kwota równa wartości umorzonych zobowiązań wobec banku stanowiłaby zatem nieodpłatne świadczenie. Kwestia wspomnianego umorzenia była przedmiotem rozstrzygnięcia przez Naczelnika Urzędu Skarbowego Poznań-Grunwald. Chodziło o przypadek, gdy na mocy zawartej z bankiem umowy podatniczka przystąpiła do długu przysługującego bankowi od jej syna z tytułu umowy kredytu. Zgodnie z umową zobowiązała się spłacić zaległą kwotę kapitału. W rezultacie bank odstąpił od roszczenia o odsetki i przysłał informację PIT-8C o uzyskanym przychodzie w wysokości umorzonych odsetek. Organ podatkowy stwierdził:
(…) w związku z (…) przejęciem zobowiązań syna umorzone odsetki stanowią dla podatniczki przychód z nieodpłatnego świadczenia. Przychód ten powstał w momencie umorzenia odsetek. Zatem bank prawidłowo wystawił informację PIT-8C o uzyskanym przychodzie z innych źródeł. Przychód ten należy wykazać w zeznaniu o osiągniętych dochodach za rok ich uzyskania
(postanowienie z 30 maja 2005 r., sygn. AD-III/415-13/2005). Podobne stanowisko, uznające omawiane umorzenie za przychód podatkowy, zajęły też inne organy podatkowe (patrz np. pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Tomaszowie Mazowieckim z 14 grudnia 2004 r., sygn. U.S.I/1.415-414/04).
(postanowienie z 30 maja 2005 r., sygn. AD-III/415-13/2005). Podobne stanowisko, uznające omawiane umorzenie za przychód podatkowy, zajęły też inne organy podatkowe (patrz np. pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Tomaszowie Mazowieckim z 14 grudnia 2004 r., sygn. U.S.I/1.415-414/04).
Przykład
W wyniku niespłacania rat kredytu w terminach wskazanych w umowach bank wypowiedział umowę kredytową i wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko kredytobiorcy i poręczycielowi. Poręczyciel zwrócił się do banku z wnioskiem o ugodę. Bank zawarł ugodę, zgodnie z którą poręczyciel będzie zwolniony z części długu, lecz zwolnienie to nie będzie miało skutku w stosunku do kredytobiorcy. Będzie on nadal zobowiązany do spłaty zadłużenia, z uwzględnieniem części wpłaconej przez poręczyciela.
W związku z tym umorzenie dokonane przez bank nie spowoduje wprost powstania przychodu po stronie kredytobiorcy. Zawarta ugoda go bowiem nie obejmuje, a bank zachowuje prawo windykowania od niego zaległych rat kredytu wraz z odsetkami. Natomiast przychodem kredytobiorcy będzie w tym przypadku wartość zobowiązania spłaconego za niego przez poręczyciela (pismo Naczelnika Drugiego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Kaliszu z 7 września 2004 r., sygn. DPD-005/51,53/2004).
Należy jednak zaznaczyć, że pojawiły się również odmienne stanowiska. Prezentujące je organy podatkowe uważają, że wartość umorzonych przez bank części kredytu czy odsetek nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Umorzenie kredytu lub odsetek jest najczęściej efektem zawartej z kredytobiorcą ugody. Takie działanie banku jest rezultatem zmiany warunków umowy kredytowej, co, zdaniem organów podatkowych, nie oznacza przysporzenia w majątku kredytobiorcy. W postanowieniu Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Ursynów z 31 sierpnia 2005 r. (sygn. 1438/DF1/415-118/245/05/AS) czytamy:
Zwolnienie przez Bank z zapłaty odsetek od kredytu mieszkaniowego w wyniku zawarcia umowy ugody stanowi tylko zmianę warunków umowy o kredyt. W związku z tym nie występuje przysporzenie majątkowe po stronie podatnika spłacającego zaciągnięty kredyt. Zawarcie umowy ugody, w wyniku której dochodzi do zwolnienia z odsetek, nie wywiera skutków podatkowych, tj. nie powoduje powstania przychodu do opodatkowania u podatnika jako osoby spłacającej kredyt mieszkaniowy. W związku z powyższym wartość umorzonych odsetek od kredytu, wynikająca z wystawionej przez Bank informacji PIT-8C, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Podobne stanowisko zajął również Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, który stwierdził m.in.:
Z zawartej umowy ugody wynika, iż zobowiązała się Pani do spłaty należności głównej objętej postępowaniem ugodowym, co też Pani uczyniła. Umorzenie przez Bank odsetek od kredytu w wyniku zawarcia umowy ugody stanowi tylko zmianę warunków umowy o kredyt. Wobec tego zawarcie umowy ugody, w wyniku której dochodzi do umorzenia (bądź obniżenia) odsetek, nie generuje przychodu do opodatkowania u podatnika jako osoby spłacającej kredyt (decyzja z 12 lipca 2005 r., sygn. PB I-3/4117/IN-36/USZ/2005/PM).
Podsumowując, należałoby stwierdzić, że wartość umorzonych przez bank odsetek czy części kredytu powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Równowartość umorzonych zobowiązań stanowi bowiem faktyczne przysporzenie majątku kredytobiorcy, który w przeciwnym razie musiałby ponieść te wydatki. Nie wydaje się tu istotne, na podstawie jakiej umowy dochodzi do umorzenia należności banku.
Jednak w związku z tym, że są też odmienne stanowiska, najbezpieczniej będzie zwrócić się w tej sprawie o interpretację do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
• art. 11 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 42a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328
Sławomir Liżewski
konsultant podatkowy
Autopromocja
REKLAMA
REKLAMA