Kiedy sprzedaż wierzytelności kwalifikujemy jako cesję, a kiedy jako faktoring
16 listopada 2006, 10:00
Spółka ma kłopoty z płynnością finansową. W związku z tym podjęła decyzję o sprzedaży wierzytelności. Pod uwagę brana jest cesja lub faktoring. Kiedy sprzedaż wierzytelności kwalifikujemy jako cesję, a kiedy jako faktoring? Jak przebiega ewidencja tych zdarzeń w księgach?
RADA
W przypadku sprzedaży wierzytelności własnej w formie cesji dochodzi do przeniesienia prawa do wierzytelności na rzecz osoby trzeciej – cesjonariusza. W związku z tą transakcją na kupującego wierzytelność (cesjonariusza) przechodzą wszelkie związane z nią prawa. Faktoring może występować pod trzema postaciami i w zależności od rodzaju spisanej umowy ryzyko związane z nieściągalnością należności ponosi faktorant lub faktor lub obie strony jednocześnie. Spółka sprzedająca wierzytelność powinna jej wartość odnieść na konto „Koszty finansowe” w korespondencji z kontem „Rozrachunki z odbiorcami”. Uzyskaną ze sprzedaży sumę wykazuje się na koncie „Przychody finansowe”.
UZASADNIENIE
Obrót wierzytelnościami staje się koniecznością wówczas, gdy firma popada w tarapaty finansowe. Kłopoty z płynnością biorą się najczęściej stąd, że sprzedający udzielając kredytu kupieckiego swojemu odbiorcy finansuje w pewnym sensie jego działalność. Nawet jeżeli odbiorca terminowo reguluje zobowiązania, to wydłużony termin płatności może zagrażać zachowaniu płynności finansowej, co skutkuje powstaniem zatorów płatniczych. Warto wtedy pomyśleć o sprzedaży wierzytelności.
UWAGA!
Przedmiotem obrotu mogą być wierzytelności nieprzedawnione.
Cesja
Cesja wierzytelności (przelew) polega na przeniesieniu prawa do wierzytelności na rzecz osoby trzeciej. Spółka sprzedająca wierzytelność określana jest jako cedent, a kupujący to cesjonariusz.
Dokonanie cesji może się odbyć bez zgody dłużnika. Kupujący wraz z wierzytelnością nabywa wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Przeniesienie wierzytelności może nastąpić na podstawie:
• umowy sprzedaży,
• zamiany,
• darowizny lub
• innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.
Sprzedaż wierzytelności jest rodzajem finansowania działalności przedsiębiorstwa, w związku z tym kwota uzyskana z ich sprzedaży w księgach rachunkowych ewidencjonowana jest na koncie „Przychody finansowe”, natomiast wartość zbywanej wierzytelności oraz poniesione koszty związane z jej sprzedażą stanowią koszty finansowe. Jeżeli zbywana należność objęta była odpisem aktualizującym, to w momencie sprzedaży odpis należy wyksięgować przenosząc jego wartość na konto „Pozostałe przychody operacyjne”.
Przykład 1
Spółka posiada należność w kwocie 25 000 zł, na którą utworzono odpis aktualizujący w pełnej wysokości. Po pewnym czasie podjęto decyzję o sprzedaży tej wierzytelności. W przykładzie dla uproszczenia pominięto kwestię VAT.
Ewidencja księgowa
1. Utworzenie odpisu aktualizującego:
Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 25 000
Ma „Odpisy aktualizujące” 25 000
2. Wystawiono fakturę za sprzedaną wierzytelność o wartości 23 000 zł:
Przychód finansowy uzyskany ze sprzedaży własnej wierzytelności nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym wówczas, gdy sprzedawana wierzytelność wykazana była w poprzednich okresach jako przychód podatkowy związany np. ze sprzedażą towarów lub usług.
Faktoring
Faktoring jest umową zawieraną pomiędzy dostawcą (faktorantem) a faktorem – kupującym należność. Faktorant, w zamian za przejęcie wierzytelności przez faktora, ponosi opłaty w postaci prowizji, dyskonta i dodatkowe określone w umowie.
Wyróżniamy 3 rodzaje faktoringu:
1. Faktoring właściwy określany również jako faktoring pełny charakteryzuje się tym, że faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużnika.
2. Faktoring niewłaściwy (niepełny) – ryzyko niewypłacalności dłużnika pozostaje u faktoranta. W takiej sytuacji, jeśli dłużnik staje się niewypłacalny, faktor dochodzi zwrotu należności od faktoranta.
3. Faktoring mieszany polegający na tym, że ryzyko nieściągalności wierzytelności ponoszą faktorant i faktor. Ryzyko faktoranta polega na utracie wierzytelności, a faktora na utracie prowizji i dyskonta od niespłaconej kwoty.
W Polsce najbardziej popularną formą jest faktoring niewłaściwy (niepełny).
Przykład 2
Spółka zawarła umowę faktoringu niewłaściwego. Przedmiotem umowy jest wierzytelność o wartości 35 000 zł. Termin płatności faktury wynosi 45 dni. Z umowy faktoringowej wynika, że ryzyko związane z nieściągalnością wierzytelności ponosi faktorant i wykazuje wierzytelność w swoich księgach. Prowizja pobierana przez faktora wynosi 200 zł, dyskonto –1000 zł. Faktor dokonuje przelewu na konto faktoranta 90% wartości wierzytelności po potrąceniu prowizji i dyskonta. W przykładzie dla uproszczenia pominięto ewidencję VAT.
Operacje gospodarcze
1. Sprzedaż towarów kontrahentowi o wartości 35 000 zł:
Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 35 000
Ma „Przychody ze sprzedaży” 35 000
2. Podpisanie umowy faktoringowej – wierzytelność figuruje nadal w księgach faktoranta:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 35 000
– w analityce „Rozrachunki z faktorem X”
Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 35 000
3. Wpływ na rachunek bankowy kwoty od faktora w wysokości 90% faktury brutto po potrąceniu prowizji i dyskonta:
wartość prowizji – 200 zł,
wartość dyskonta – 1000 zł,
35 000 zł × 90% – 1200 zł = 30 300 zł
Wn „Rachunek bieżący” 30 300
Ma „Kredyty i pożyczki” 30 300
– w analityce „Pożyczka faktoringowa”
4. Ewidencja prowizji:
Wn „Koszty finansowe” 200
Ma „Kredyty i pożyczki” 200
– w analityce „Pożyczka faktoringowa”
5. Ewidencja dyskonta:
Wn „Koszty finansowe” 1 000
Ma „Kredyty i pożyczki” 1 000
– w analityce „Pożyczka faktoringowa”
6. Zapłata przez dłużnika (nabywcę towarów) całej należności w terminie – rozliczenie pożyczki faktoringowej:
Wn „Kredyty i pożyczki” 31 500
– w analityce „Pożyczka faktoringowa” Ma „Pozostałe rozrachunki” 31 500
– w analityce „Rozrachunki z faktorem X”
7. Przelew dokonany przez faktora pozostałych 10% wartości wierzytelności:
Umowa między faktorantem a faktorem może również przewidywać przeniesienie wierzytelności do ewidencji faktora. W takiej sytuacji należy usunąć wierzytelność z ksiąg faktoranta.
UWAGA!
Usunięcie wierzytelności z ksiąg faktoranta przewiduje MSR nr 39.
Zgodnie z przepisami MSR nr 39, przenosząc składnik aktywów finansowych, jednostka ocenia, w jakim stopniu zachowuje ryzyko i korzyści związane z posiadaniem składnika aktywów oraz ustala, czy zachowała kontrolę nad składnikiem aktywów. Jeżeli spółka zatrzymała kontrolę nad należnością, to wykazuje ją w swoich księgach, jeśli nie – następuje wyłączenie z ksiąg.
Przykład 3
Spółka zawarła umowę faktoringu niewłaściwego. Przedmiotem umowy jest wierzytelność o wartości 50 000 zł. Termin płatności faktury wynosi 45 dni. Z umowy faktoringowej wynika, że ryzyko związane z nieściągalnością wierzytelności ponosi faktorant, ale wierzytelność w swoich księgach wykazuje faktor, ponieważ uznano, że faktorant (sprzedający wierzytelność) nie zachowuje pełnej kontroli nad wierzytelnością. Jeżeli dłużnik nie ureguluje należności w terminie, faktor zwraca sprzedającemu wierzytelność fakturę i odzyskuje środki przelane na konto faktoranta. Prowizja pobierana przez faktora wynosi 500 zł, dyskonto – 2000 zł. Faktor przelewa na konto faktoranta 90% wartości wierzytelności po potrąceniu prowizji i dyskonta. W przykładzie dla uproszczenia pominięto ewidencję VAT.
Operacje gospodarcze
1. Sprzedaż towarów kontrahentowi wynosi 50 000 zł:
Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 50 000
Ma „Przychody ze sprzedaży” 50 000
2. Podpisanie umowy faktoringowej – wierzytelność przeniesiona jest do ksiąg faktora:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 50 000
– w analityce „Rozrachunki z faktorem X”
Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 50 000
3. Wpływ na rachunek bankowy kwoty od faktora w wysokości 90% faktury brutto po potrąceniu prowizji i dyskonta:
wartość prowizji – 500 zł,
wartość dyskonta – 2000 zł,
(50 000 zł × 90%) – 2500 zł = 42 500 zł
Wn „Rachunek bieżący” 42 500
Ma „Pozostałe rozrachunki” 42 500
– w analityce „Rozrachunki z faktorem X”
4. Ewidencja prowizji:
Wn „Koszty finansowe” 500
Ma „Pozostałe rozrachunki” 500
– w analityce „Rozrachunki z faktorem X”
5. Ewidencja dyskonta:
Wn „Koszty finansowe” 2 000
Ma „Pozostałe rozrachunki” 2 000
– w analityce „Rozrachunki z faktorem X”
6. Przelew dokonany przez faktora pozostałych 10% wartości wierzytelności – po otrzymaniu zapłaty od dłużnika:
Wn „Rachunek bieżący” 5 000
Ma „Pozostałe rozrachunki” 5 000
– w analityce „Rozrachunki z faktorem X”
7. Ewidencja pozabilansowa – gwarancja udzielona faktorowi z tytułu przejęcia ryzyka wypłacalności dłużnika:
Ma „Zobowiązania warunkowe” 45 000
8. W momencie uregulowania należności przez dłużnika następuje wyksięgowanie gwarancji z ewidencji pozabilansowej:
Gdyby dłużnik nie uregulował swojego zobowiązania wobec faktora, to faktorant jest zobowiązany do zwrotu kwoty zaliczkowanej przez faktora.
Informacja o tym, czy wierzytelność pozostaje w księgach faktoranta, czy przeniesiona jest do ewidencji faktora powinna wynikać z umowy zawartej między stronami. W umowie również powinien być określony rodzaj faktoringu. Sposobów na ewidencję faktoringu jest wiele, wszystko zależy od zapisów zawartych w umowie.
• art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
• art. 509–518 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 133, poz. 935
• Międzynarodowe Standardy Rachunkowości nr 39 – „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”
• K. Kreczmańska-Gigol, Faktoring w świetle prawa cywilnego, podatkowego i bilansowego, Difin, Warszawa 2006
Poradnik prezentuje praktyczne wskazówki, w jaki sposób dostosować się do zmian w podatkach i wynagrodzeniach wprowadzanych nowelizacją Polskiego Ładu.
Komentarze(0)
Pokaż: