Porównanie zasad opodatkowania holdingów w państwach Unii Europejskiej

Holding mający spółki zależne w różnych państwach Unii może korzystać z rozwiązań podatkowych państw, w których siedzibę ma podmiot dominujący. Istnieje możliwość – w ramach swobody przepływu kapitału – żeby holding lokował swoją siedzibę w tym kraju, gdzie status podatkowo-prawny będzie dla niego najbardziej korzystny.

W większości ustawodawstw państw Unii Europejskiej nie występuje ustawowa definicja holdingu.

Zdefiniowanie pojęcia holding należy więc oprzeć głównie na dorobku nauk prawnych. Jest to zadanie o tyle trudne, że nie ma jednomyślności co do samego pojęcia holdingu. Szczególnie niezrozumiałe są daleko idące rozbieżności i niekonsekwencje pojęciowe w ramach poszczególnych nauk prawnych (również w ramach poszczególnych państw Unii Europejskiej).

Holding w znaczeniu prawnym oznacza powiązania kapitałowe pozwalające spółce dominującej na możliwość wpływania na działalność spółki zależnej poprzez przeforsowanie swoich decyzji na walnym zgromadzeniu oraz wpływanie na obsadę stanowisk w spółce zależnej. Istotną cechą holdingu, odróżniającą od innych zbliżonych form, jest fakt, że spółka dominująca nie prowadzi samodzielnie działalności, a jedynie posiada udziały w spółkach zależnych i korzysta z praw przysługujących jej z tego tytułu, jak np. przewidziane w międzynarodowych umowach podatkowych zmniejszenie lub nawet zwolnienie w państwie źródła od podatku od wypłacanej dywidendy¹. Cechą charakterystyczną jest więc również posiadanie akcji (udziałów) albo szerzej – powiązań kapitałowych pomiędzy spółką dominującą a spółką zależną.

Te cechy pozwalają w sposób zasadniczy odróżniać instytucję holdingu od koncernu. Ogólna definicja koncernu określa związek (zgrupowanie) prawnie samodzielnych przedsiębiorstw pod jednym kierownictwem, decydującym o kierunku działalności gospodarczej². Kierownictwo może sprawować albo przedsiębiorstwo, które uzyskało kontrolę nad pozostałymi przedsiębiorstwami zgrupowanymi w koncernie, albo wspólny dla całego koncernu organ³.

Widać więc, że pomiędzy koncernem i holdingiem jest zasadnicza różnica. Holding występuje wtedy, gdy podmiot dominujący nie prowadzi samodzielnie działalności gospodarczej, a jedynie posiada udziały w spółkach zależnych i korzysta z praw przysługujących jej z tego tytułu (zarządzanie udziałami). Natomiast koncern występuje wtedy, gdy spółka dominująca prowadzi – podobnie jak spółki zależne – działalność gospodarczą⁴.

W zasadzie wszystkie ustawodawstwa państw Unii Europejskiej dopuszczają tworzenie kompleksowych podmiotów podatkowych, a tym samym wspólne opodatkowanie podmiotów wchodzących w skład struktury holdingowej. Wyróżnia się dwie skrajne koncepcje dotyczące sposobów opodatkowania holdingów, opierające się na posiadaniu przez holdingi, bądź nie, podmiotowości podatkowej. Są nimi koncepcje: rozdzielności podatkowej oraz jedności podatkowej. Każda z nich zasadniczo w inny sposób traktuje struktury holdingowe, co ma istotne odzwierciedlenie w ich sytuacji podatkowej.

Głównym założeniem teorii rozdzielności podatkowej holdingów jest to, że spółki wchodzące w skład holdingu opodatkowane są jako odrębne podmioty podatkowe. Nie ma również znaczenia fakt, że z ekonomicznego punktu widzenia spółki te stanowią jedność gospodarczą. Teoria jest uzasadniona tym, że spółki holdingu są osobami prawnymi, wówczas gdy holding jako całość nie ma podmiotowości prawnej, jak również brak mu podmiotowości podatkowej. Chociaż w ramach holdingu istnieją stosunki podporządkowania i jednolitego zarządu, dochód spółki należącej do holdingu ustalany jest – zgodnie z teorią rozdziału – w ten sposób, jak gdyby spółka była niezależnym podmiotem, nie tylko pod względem prawnym, ale i gospodarczym. Kolejną podstawą założeń teorii rozdziału jest teoria dochodu podatkowego. Według niej dochód może być przypisany tylko osobom fizycznym lub prawnym, nie zaś podmiotowi utworzonemu na podstawie kryteriów gospodarczych⁵.

W holdingach funkcjonujących na podstawie teorii rozdziału wszelkie transakcje pomiędzy podmiotami wchodzącymi w skład struktur holdingowych nie są podatkowo neutralne. Stosuje się do nich zasady ogólne, tzn. traktuje się je, jakby były niezależnymi kapitałowo od siebie podmiotami.

Głównym założeniem teorii jedności gospodarczej jest traktowanie holdingu jako jednego podmiotu gospodarczego. Natomiast spółki holdingu zostają pozbawione podmiotowości podatkowej. Konstrukcja taka zbliżona jest do schematu przedsiębiorstwa wielozakładowego i podległych mu zakładów.

Według teorii jedności opodatkowany jest tylko łączny wynik finansowy holdingu traktowany jako jeden podmiot podatkowy. Wynik finansowy holdingu ustalany jest na podstawie jego bilansu podatkowego. Reżimowi podatkowemu podlega nie spółka dominująca, a holding jako jeden podmiot gospodarczy. Bilans podatkowy holdingu sporządza się podobnie jak w przedsiębiorstwie, natomiast spółki traktuje się tak samo jak zakłady. Operacje finansowe dokonywane pomiędzy podmiotami tego samego holdingu – określane mianem obrotu wewnętrznego – są neutralne podatkowo. Wszystkie transakcje finansowe dokonywane poza granicami holdingu są realizowane pod szyldem holdingu, a wszelkie skutki podatkowe z nich wynikające obciążają sam holding jako całość. Również wszystkie zobowiązania i należności, powstałe pomiędzy spółkami holdingu mającymi swoją samodzielną podmiotowość prawną, nie wywołują żadnych skutków podatkowych.

Główne korzyści wynikające z traktowania holdingu jako jedności gospodarczej to:

– wyeliminowanie opodatkowania niezrealizowanych jeszcze kwot zysku powstających w związku z obrotami wewnątrz holdingu;

– unikanie wielokrotnego opodatkowania dywidend wypłacanych spółce dominującej przez spółki zależne;

– łączenie dla celów podatkowych wyników finansowych spółek holdingu, tj. zarówno dochodów, jak i strat.

Omawiane cechy są nie tylko zaletami holdingów, ale również warunkami koniecznymi do uznania ich jako jedności na gruncie podatkowym.

Wyeliminowanie opodatkowania zysków niezrealizowanych w ramach holdingu stanowi jedną z podstawowych korzyści płynących z zastosowania teorii jedności gospodarczej. Polega ona na tym, że zyski mogą być wykazywane w bilansie dopiero wówczas, gdy na dzień kończący rok obrotowy zostały one zrealizowane w wyniku sprzedaży usług i towarów lub innej wymiany świadczeń. Za moment realizacji przyjmuje się datę wydania towaru lub wykonanie usługi na rzecz nabywcy.

Wyeliminowanie opodatkowania zysków niezrealizowanych w ramach holdingu stanowi jedną z podstawowych różnic pomiędzy teorią jedności gospodarczej a teorią rozdziału. Przy zastosowaniu teorii rozdziału dokonanie sprzedaży pomiędzy spółkami holdingu jest tożsame ze zrealizowaniem zysku przez podmiot sprzedający, którego zysk będzie opodatkowany. Spółka nabywająca wykazuje nabyty towar w swoim bilansie po cenach nabycia, a gdy stanowi on środek trwały, przyjmuje tę cenę jako podstawę amortyzacji. Oceniając tę sytuację z punktu widzenia holdingu traktowanego jako całość – nie powstanie żaden zysk. Nie powstanie również zysk w przedsiębiorstwie na skutek przesunięcia określonych składników majątkowych pomiędzy zakładami. Traktowanie sprzedaży pomiędzy spółkami holdingu jako sprzedaży pomiędzy niezależnymi od siebie podmiotami powoduje, że dla holdingu traktowanego jako całość w jednych latach dochód podlegający opodatkowaniu będzie fikcyjnie zawyżony, wówczas gdy spółka sprzedająca wykaże zysk na sprzedaży. W innych zaś sztucznie zaniżony – kiedy spółka nabywająca dokonuje odpisów amortyzacyjnych od ceny nabycia.

Następnym atrybutem przypisywanym holdingom funkcjonującym według teorii jedności gospodarczej jest unikanie podwójnego lub wielokrotnego opodatkowania dywidend. Jest to bardzo ważna kwestia, która ma istotne znaczenie szczególnie dla spółek wchodzących w skład holdingu. Zjawisko to zachodzi natomiast pomiędzy spółkami holdingu funkcjonującego według teorii rozdziału. Podwójne lub wielokrotne opodatkowanie dywidend pojawia się pomiędzy spółkami tego samego holdingu przekazującymi pomiędzy sobą dywidendy. Dywidenda podlega opodatkowaniu po raz pierwszy w spółce zależnej. Drugi raz – w jej spółce dominującej poprzez osiągnięcie dochodu z tytułu udziału w zysku spółki zależnej. W przypadku gdy spółka dominująca wypłaca dywidendę kolejnym spółkom będącym jej udziałowcami, dochodzi do kolejnego opodatkowania tych dywidend.

Problematyka ta nie dotyczy holdingów opodatkowywanych według teorii jedności, ponieważ przekazywanie dywidend pomiędzy spółkami wchodzącymi w skład tego samego holdingu traktowane jest tak, jak gdyby pewne składniki zysku lub majątku były przesuwane między zakładami tego samego przedsiębiorstwa. Przekazywane dywidendy są traktowane jako wewnętrzny transfer kapitału, a więc z podatkowego punktu widzenia są neutralne.

Kolejnym zagadnieniem ważnym dla opodatkowania holdingów jest łączenie dla celów podatkowych wyników finansowych spółek holdingu. Ma to szczególne znaczenie przede wszystkim przy procesie pokrywania strat spółek. W świetle teorii rozdziału spółka wchodząca w skład holdingu ma prawo pokrywać straty poniesione w danym roku podatkowym – jak każdy inny podmiot podatkowy – z dochodów, jakie uzyska w latach następnych. Proces ten określa się mianem przeniesienia strat w przód. Przy zastosowaniu teorii rozdziału, podmiot wchodzący w skład holdingu może również, jeżeli pozwalają na to przepisy poszczególnych państw Unii – pokrywać stratę z dochodu poprzednich lat podatkowych. Ten proces określa się mianem przeniesienia strat w tył. Jest to tzw. międzyokresowe pokrywanie strat. W świetle teorii jedności gospodarczej – pokrywanie strat jednych spółek holdingu z dochodu innych powoduje, że opodatkowaniu będzie podlegał dochód, który został faktycznie osiągnięty przez holding jako całość.

Teoretycznie można wyodrębnić tylko dwie skrajnie odmienne koncepcje opodatkowania holdingów. Jednak praktyka stworzyła „trzecią drogę” dla holdingów. Otóż część państw Unii Europejskiej nie skorzystała z żadnej wyżej wymienionej teorii, a przyjęła koncepcję mieszaną. Pozwala ona na skorzystanie z większości atrybutów teorii jedności gospodarczej. Recypuje jednak niektóre rozwiązania z teorii rozdziału. W ramach teorii mieszanej każde z państw może przyjąć różne cechy teorii jedności i teorii rozdziału. Powoduje to, że nie można jednoznacznie określić ogólnej charakterystyki teorii mieszanej. Odzwierciedlenie teorii mieszanej można zaobserwować na tle rozwiązań w niektórych państwach Unii Europejskiej (Dania i Niemcy).

W większości państw Unii Europejskiej wykształciły się systemy podatkowe pozwalające na wspólne opodatkowanie podmiotów powiązanych kapitałowo. Tylko w nielicznych krajach nie zostały przyjęte regulacje prawne odnoszące się do opodatkowania holdingów (np. Belgia i Włochy). Trzeba jednocześnie zauważyć, że państwa Unii Europejskiej nie wypracowały jednolitej, wspólnej polityki fiskalnej w zakresie możliwości i zasad konsolidacji podatkowej holdingów. Można to uznać za zasadniczą wadę istniejącego obecnie stanu rzeczy.

Wszystkie państwa Unii Europejskiej podzieliły się ze względu na różne sposoby opodatkowania holdingów. Kryteriami tego podziału są teorie opodatkowania holdingów.
Najliczniejsza jest grupa państw, które swoje rozwiązania podatkowe opierają na teorii jedności gospodarczej: Holandia, Hiszpania, Portugalia, Francja, Wielka Brytania i Irlandia.

Drugą grupę tworzą państwa, których regulacje odnoszące się do opodatkowania holdingów opierają się na teorii rozdziału. Do tej grupy należą Belgia, Grecja i Włochy.

Do trzeciej grupy należą państwa realizujące zasadę łączenia teorii jedności gospodarczej z teorią rozdziału, popularnie zwaną teorią mieszaną (Niemcy, Dania, Luksemburg i Polska). Posiadają one regulacje pozwalające unikać wielokrotnego opodatkowania dywidend oraz łączenia wyników finansowych dla celów podatkowych. Pozbawione są natomiast możliwości eliminowania opodatkowania zysków niezrealizowanych w ramach holdingu.

W każdym z państw Unii Europejskiej istnieje różne nazewnictwo instytucji podatkowych, pozwalających na szczególną formę opodatkowania holdingów. W Holandii jest to fiscale eenheid, w Hiszpanii – regimen de declaration consolidada, we Francji – regime de l’integration fiscale, zwane też również jako groupes de sociétés, w Wielkiej Brytanii – group relief, capital gains group, group income, w Niemczech – Organschaft, w Danii – sambeskatning⁶. Głównym celem wprowadzenia odrębnych nazw jest otrzymanie specjalnego statusu podatkowego jedynie przez te holdingi, które spełnią określone, ustawowe warunki.

Prawo podatkowe każdego państwa powołuje do życia instytucję o specjalnym statusie podatkowym, przeznaczonym dla holdingów⁷. Równocześnie określa ono jej warunki i tryb powstania oraz zasady funkcjonowania.

W każdym państwie Unii przepisy podatkowe dotyczące holdingów różnią się rozwiązaniami. Różnice te odnoszą się zarówno do kwestii czysto formalnych, jak i uregulowań praktycznych. Rozbieżności występują również w ramach państw, które opodatkowują holdingi na gruncie tych samych teorii. Pokazuje to z jednej strony, że poszczególne ustawodawstwa są suwerenne podatkowo, z drugiej zaś – nie ma jednolitej i spójnej polityki podatkowej w stosunku do holdingów w ramach całej Unii.

W każdym państwie Unii – niezależnie od stosowanej teorii – podstawą prawną dla konsolidacji podatkowej są przepisy o randze ustawowej. W większości państw przepisy zawierają delegację dla organu wykonawczego, najczęściej Ministra Finansów, do stanowienia przepisów szczegółowo regulujących kwestie, które ustawa określa jedynie w ogólności.

Analiza możliwych rozwiązań pozwala na wyróżnienie trzech podstawowych koncepcji.

• Pierwsza stanowi, że podatnikami podatku dochodowego mogą być odrębne spółki wchodzące w skład holdingu. Prezentowana koncepcja jest realizowana w Wielkiej Brytanii, gdzie – pomimo dużej liczby przepisów regulujących szczególne zasady opodatkowania podmiotów wchodzących w skład grupy spółek lub konsorcjum – podatnikami podatku dochodowego pozostają zawsze niezależne spółki⁸.

• Druga koncepcja wydaje się najbardziej odległa od wspomnianej wyżej. Przyjęto ją na gruncie prawa holenderskiego. Konsolidacja podatkowa spółek wchodzących w skład holdingu uzyskującego status jednostki finansowej opiera się w nim na przyjęciu fikcji zaniku spółek zależnych na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych. Podmiotem opodatkowania w grupie spółek staje się spółka matka, która konsoliduje dochody i straty spółek zależnych, stając się reprezentantem całej grupy w kontaktach z organami podatkowymi w zakresie wykonywania zobowiązań z tytułu podatku dochodowego.

• Trzecia koncepcja nie została przyjęta przez żaden system prawny państw „starej” Unii. Polega ona na konieczności powołania nowego podatnika dla celów konsolidacji podatku dochodowego. Taka zasada została przyjęta w polskiej ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych w postaci podatkowej grupy kapitałowej.

W ramach warunków korzystania ze szczególnych zasad opodatkowania ograniczenia konsolidacji międzynarodowej stanowią istotną problematykę. W znaczącej większości państw Unii Europejskiej uprawnienie do korzystania ze szczególnych zasad opodatkowania spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej zostało ograniczone do podmiotów krajowych. Odmienną koncepcję przyjęto w Danii, gdzie przepisy zezwalają na konsolidację podatkową pomiędzy duńską spółką dominującą a spółkami zależnymi podlegającymi nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu innych państw.

Po uzyskaniu wyraźnego zezwolenia organu podatkowego konsolidacja międzynarodowa jest możliwa również we Francji. Jednak z uwagi na bardzo surowe warunki korzystania z konsolidacji międzynarodowej, jest to instytucja wykorzystywana przez bardzo ograniczony krąg podmiotów⁹.

Szczególna sytuacja występuje natomiast w Holandii, gdzie przepisy ustawy ograniczają prawo do konsolidacji podatkowej do spółek holenderskich, podlegających tam nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Praktyka oraz orzecznictwo stworzyły jednak sytuację, w której konsolidacja pomiędzy podmiotami holenderskimi a zagranicznymi jest możliwa po spełnieniu określonych, niezbyt wszakże surowych warunków. Warto przy tym również podkreślić, że w żadnym z państw nie obowiązują przepisy, które wykluczałyby możliwość posiadania udziałów spółki dominującej przez podmioty zagraniczne.

Stopień powiązań kapitałowych
pomiędzy zainteresowanymi podmiotami jest podstawowym kryterium oceny możliwości konsolidacji podatku dochodowego albo korzystania ze szczególnych przywilejów podatkowych. Wymagany stopień powiązań kapitałowych waha się od 75 proc.¹⁰ w Wielkiej Brytanii na potrzeby ulgi grupowej, do 100 proc. – w przypadku spółek konsolidujących podatek dochodowy na podstawie przepisów prawa duńskiego¹¹. We wszystkich systemach prawnych dopuszcza się pośrednie związki kapitałowe. Innymi słowy, wymagany przepisami próg powiązań kapitałowych mierzy się również udziałami posiadanymi przez inne podmioty zależne. Powinny to być jednak podmioty zależne, włączone do konsolidacji.

Korzystanie z przepisów o konsolidacji podatkowej w zakresie wzajemnego pokrywania zysków i strat spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej może nastąpić jedynie wówczas, gdy zyski i straty tych spółek można przyporządkować do wzajemnie pokrywających się okresów obrachunkowych. Z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, przepisy prawne pozostałych państw wymagają, aby lata obrachunkowe i podatkowe spółek konsolidujących podatek dochodowy rozpoczynały się i kończyły w tej samej dacie.

W Wielkiej Brytanii przepisy wymagają, aby okresy obrachunkowe spółek korzystających z ulgi grupowej pokrywały się przynajmniej w części. Nie wymaga się natomiast, aby były okresy pokrywające się w całości. Wysokość zysków i strat, jakie mogą zostać wzajemnie pokryte, zależy od tego, w jakim stosunku okresy obrachunkowe spółek korzystających z ulgi grupowej wzajemnie się pokrywają. Przepisy brytyjskie są zatem w prezentowanym aspekcie bardziej liberalne.

W celu uniknięcia nadużyć przy korzystaniu z przepisów o konsolidacji podatkowej, we wszystkich omawianych wyżej państwach przyjęto zasadę, iż spółki rozliczające wspólnie podatek dochodowy powinny podlegać takim samym regułom opodatkowania (jednakowy reżim podatkowy). Oznacza to, że żadna ze spółek włączonych do konsolidacji nie powinna korzystać ze zwolnień od podatku dochodowego albo z przywilejów powodujących, że konsolidacja podatkowa podmiotów prowadziłaby do niezgodnego z prawem uniknięcia płacenia podatku dochodowego.

Istotnym elementem rozpatrywanym przy konsolidacji podatkowej jest jej minimalny okres. Z wyjątkiem Francji, gdzie przepisy ściśle określają minimalny okres konsolidacji podatkowej, w żadnym z pozostałych państw nie ma norm ustalających minimalny albo maksymalny okres, podczas którego konsolidacja podatkowa powinna się odbywać.

Analiza różnych systemów prawnych pozwala dostrzec, że nie obowiązuje jednolity tryb konsolidacji podatkowej. Przepisy prawne niektórych państw wymagają zgody organu administracji podatkowej dla skorzystania z możliwości wspólnego rozliczenia podatku przez spółki wchodzące w skład grupy. Należy wymienić przede wszystkim Holandię, gdzie minister finansów, wydający indywidualną decyzję administracyjną zezwalającą na utworzenie jednostki finansowej, ma prawo nałożenia na spółki dodatkowych indywidualnych warunków. Może też uzależnić skuteczność decyzji przede wszystkim od ich spełnienia. Jeżeli jednak zainteresowane podmioty spełniają wszystkie wymagane warunki wspólnego rozliczania podatku dochodowego, minister finansów nie może wydać decyzji odmownej. Podobne rozwiązanie zostało przyjęte również w innych państwach, w których dla konsolidacji podatkowej wymagana jest decyzja organu podatkowego.

We Francji czy też w Wielkiej Brytanii skorzystanie z przepisów o opodatkowaniu grup spółek jest możliwe wówczas, jeżeli spółki spełnią przewidziane prawem warunki. Dla skuteczności konsolidacji podatkowej nie wymaga się tutaj pozytywnej decyzji organu. Przepisy żądają jedynie zawiadomienia organów podatkowych o wspólnym rozliczaniu podatku dochodowego, czy też skorzystania z możliwości przekazania strat pomiędzy spółkami z grupy.

Sama technika dochodzenia do skonsolidowanego wyniku podatkowego różni się w poszczególnych państwach. W Wielkiej Brytanii podmioty wchodzące w skład grupy spółek albo konsorcjum nie składają skonsolidowanego zeznania podatkowego. Nie występuje tam również klasyczna konsolidacja, polegająca na wzajemnym dodaniu dochodów i strat wszystkich spółek wchodzących w skład grupy. Odrębni podatnicy otrzymują natomiast przywilej w postaci możliwości przekazania do innej spółki strat poniesionych przez siebie w korespondującym okresie obrachunkowym. Inną możliwością jest „przyjęcie” od spółki z całej grupy strat przez nią poniesionych. Ich przekazanie nie musi się odbywać za pośrednictwem spółki matki. Wystarczy, aby spółka przekazująca i otrzymująca należały do grupy spółek albo do konsorcjum. Spółka otrzymująca powinna złożyć przekazującej tzw. wniosek o przekazanie strat, na który zostanie wyrażona zgoda. Przekazanie strat pomiędzy spółkami jest ich suwerenną decyzją i nie zależy od woli organów administracyjnych.

W Holandii przyjęto natomiast zasadę, iż spółki zależne nie dokonują indywidualnego obliczenia wyniku podatkowego¹². Na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych przyjęto, iż spółki zależne zostają wchłonięte przez spółkę matkę, która pozostaje jedynym podatnikiem. W tej sytuacji aktywa i zobowiązania spółek zależnych zostają jej przypisane. Sporządza ona jeden skonsolidowany bilans i rachunek wyników, zawierający te same dane pochodzące ze wszystkich spółek tworzących jednostkę. W rezultacie spółka matka odprowadza podatek od wszystkich spółek wchodzących w skład jednostki.

W większości systemów prawnych (z wyjątkiem Danii¹³) przyjęto zasadę eliminowania opodatkowania
jeszcze niezrealizowanych zysków, powstających w wyniku transakcji dokonanej w ramach grupy. W konsekwencji zysk osiągnięty na sprzedaży, np. środka trwałego, dokonanej pomiędzy spółkami z grupy pojawia się dopiero, gdy środek ten zostaje sprzedany poza grupę. Omawiane rozwiązanie wiąże się ponownie z teorią jedności gospodarczej, według której podmiot gospodarczy może osiągnąć zysk albo stratę wówczas, kiedy dokonuje transakcji z podmiotami zewnętrznymi. Opodatkowanie obrotu w ramach tego samego podmiotu prowadzi natomiast do stworzenia sztucznej sytuacji, kiedy człon grupy płaci podatek od dochodu, którego grupa w rzeczywistości nie osiągnęła.

W przeciwieństwie do większości państw Dania przyjęła koncepcję, zgodnie z którą transakcje pomiędzy spółkami wchodzącymi w skład grupy konsolidującej podatek dochodowy powinny być zawsze dokonywane w zgodzie z zasadą długości ramienia. Zyski i straty na transakcjach dokonywanych pomiędzy spółkami wchodzącymi w skład grupy traktuje się tak samo jak zyski i straty osiągane pomiędzy podmiotami zewnętrznymi. Wydaje się, że podstawowym uzasadnieniem dla omawianego rozwiązania jest fakt, iż przepisy prawa duńskiego zezwalają na międzynarodową konsolidację podatkową.

Uregulowania w zakresie odprowadzania podatku należnego od grupy
różnią się w poszczególnych państwach. Najczęściej spółka matka jest podmiotem odprowadzającym podatek od grupy. Takie rozwiązanie znajdujemy m.in. we Francji czy Holandii¹⁴. Z uwagi na to, że przepisy brytyjskie nie przewidują składania wspólnego zeznania podatkowego przez spółki włączone do konsolidacji, każda ze spółek indywidualnie odprowadza podatek należny. W żadnym z omawianych państw nie uznano możliwości przejęcia funkcji płatnika podatku dochodowego przez spółkę zależną.

Zobowiązania spółki matki do obliczania i odprowadzania podatku od grupy nie mają wpływu na solidarną odpowiedzialność wszystkich spółek włączonych do konsolidacji za zobowiązania podatkowe grupy. Dotyczy to wszystkich państw będących przedmiotem badania. We Francji jednak na omawianą zasadę nałożono pewne ograniczenie. Zgodnie z francuskimi przepisami spółka odpowiada za zobowiązania podatkowe grupy jedynie do wysokości podatku, jaki sama musiałaby zapłacić, gdyby rozliczała się z podatku dochodowego przy konsolidowaniu własnego wyniku podatkowego ze spółkami z grupy indywidualnie.

W większości ustawodawstw przyjęto zasadę, iż zaprzestanie konsolidacji podatkowej jest suwerenną decyzją spółek i nie zależy od woli organu administracji. W każdym z państw prawo do konsolidacji podatkowej ustaje, gdy podmioty w niej uczestniczące przestają spełniać wymagane prawem warunki. Wiąże się to często z koniecznością dokonania korekt podatku dochodowego za całość albo część okresu konsolidacji podatkowej przez spółki w niej uczestniczące.

Zdecydowana większość państw Unii Europejskiej opodatkowuje holdingi przy zastosowaniu koncepcji teorii jedności gospodarczej. Nieliczna część zdecydowała się na teorię mieszaną. Taki stan rzeczy jest uzasadniony, ponieważ to założenia teorii jedności przynoszą wyraźne korzyści.

Większość z tych państw jest dopiero na etapie obierania drogi co do opodatkowania holdingów. Część z nich można zakwalifikować do grupy państw wykorzystujących teorię rozdzielności (Łotwa, Estonia). Inne (np. Polska czy Słowenia) zdecydowały się na teorię mieszaną. Jednak istotną uwagą jest, że większość rozwiązań przeznaczonych dla holdingów ma charakter archaiczny, bowiem nie można ich w żaden sposób postrzegać jako rozwiązań nowoczesnych i przystających do standardów unijnych.

Kolejna uwaga ma charakter ogólny – stanowi, że obecnie funkcjonujące rozwiązania dotyczące opodatkowania holdingów we wszystkich państwach Unii nie stanowią spójnego i jednolitego systemu opodatkowania struktur holdingowych. Wydaje się, że w chwili obecnej potrzebne są zintensyfikowane prace nad „uporządkowaniem” regulacji prawnych dotyczących opodatkowania holdingów w ramach wszystkich państw Unii. Dotyczy to zarówno, z jednej strony – dokonania pewnych koniecznych zmian w ramach państw „starej” Unii, z drugiej zaś – wprowadzenia regulacji do ustawodawstw państw „nowej” Unii przystających do ogólnie panujących tendencji. Sądzę, że pozwoliłoby to na sprawne funkcjonowanie holdingów z uwzględnieniem specyfiki ich opodatkowania.