Przedsiębiorstwa posiadające siedzibę lub zarząd w Niemczech są opodatkowane od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. Przedsiębiorcy zagraniczni, czyli np. Polacy prowadzący w Niemczech firmę, są opodatkowani niemieckim podatkiem dochodowym wyłącznie od dochodów uzyskanych z tej działalności.
Zgodnie z polsko-niemiecką umową o unikaniu podwójnego opodatkowania z 14 maja 2003 r. (Dz.U. z 2005 r. nr 12, poz. 90; dalej umowa) opodatkowaniu niemieckim podatkiem dochodowym od osób prawnych podlegają dochody polskiego przedsiębiorcy w zakresie, w jakim dochody te powstają w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez tego przedsiębiorcę w Niemczech za pośrednictwem stałej placówki (zakładu).
Definicja zakładu
Jak wyjaśnia Łukasz Jeśkiewicz, konsultant w dziale podatkowym Ernst & Young, przez pojęcie zakładu w rozumieniu umowy należy rozumieć stałą placówkę, za pośrednictwem której całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa, w szczególności filię, biuro, fabrykę, warsztat i miejsce wydobywania zasobów naturalnych. Jak zakład traktowany będzie również plac budowy, prace budowlane lub instalacyjne, ale tylko wtedy, jeżeli będą one funkcjonowały dłużej niż 12 miesięcy.
– Warto podkreślić, że placówki służące jedynie składowaniu, wystawianiu lub dostarczaniu zapasów należących do przedsiębiorstwa lub prowadzeniu jakiejkolwiek działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym (np. reklamowym) nie stanowią zakładu w rozumieniu umowy – dodaje Łukasz Jeśkiewicz.
Jednocześnie podkreśla, że dochody uzyskane z działalności prowadzonej przez polskiego przedsiębiorcę za pośrednictwem zakładu są opodatkowane na takich samych zasadach jak zyski niemieckiej spółki, będącej podatnikiem CIT. Dotyczy to również sposobu wyliczenia podstawy opodatkowania, jednak przy ustalaniu dochodów zakładu dopuszczalne jest również odliczenie części nakładów poniesionych na rzecz tego zakładu przez centralę.
Podatek do zapłaty
Dochody osiągane przez niemieckich podatników CIT oraz zakłady przedsiębiorców zagranicznych podlegają opodatkowaniu 25-proc. stawką CIT oraz tzw. podatkiem solidarnościowym kształtującym się na poziomie 5,5 proc. wartości zobowiązania podatnika w CIT (wpływy z tego podatku są przeznaczone na rozwój landów wschodnich). Warto podkreślić, że podatek solidarnościowy obciąża również dochody bierne podlegające opodatkowaniu u źródła (dywidendy, odsetki, należności licencyjne).
Ponadto działalność gospodarczą niemieckiego podatnika obciąża podatek lokalny (Gewerbesteur), którego wysokość kształtuje się, w zależności od jednostki samorządu terytorialnego, na terenie której prowadzona jest działalność gospodarcza, w przedziale od 13 proc. do 20,5 proc. Przy czym w praktyce efektywna stawka tego podatku kształtuje się na poziomie 15-20 proc. Podstawą naliczania podatku jest dochód przedsiębiorcy z uwzględnieniem kilku wyłączeń z kosztów. Podatek lokalny pomniejsza podstawę opodatkowania CIT.
Podatek u źródła
Zdaniem eksperta z Ernst & Young na szczególną uwagę zasługuje kwestia opodatkowania uzyskiwanych w Niemczech przez polskiego przedsiębiorcę przychodów z tytułu dywidend, odsetek i należności licencyjnych.
Na mocy umowy podstawowa stawka podatku u źródła na dywidendy wypłacane do Polski została zredukowana z 20 proc. (plus 5,5 proc. podatku solidarnościowego) do:
• 5 proc., gdy osobą uprawnioną jest spółka kapitałowa, której bezpośredni udział w kapitale spółki wypłacającej dywidendy wynosi co najmniej 10 proc., lub
• 15 proc. w pozostałych przypadkach.
– Należy pamiętać, że w przypadku dywidend istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w Dyrektywie Rady 90/435/EEC z 23 lipca 1990 r. o wspólnym systemie podatkowym w odniesieniu do spółek- -matek i spółek-córek różnych państw członkowskich zaimplementowanej do niemieckiego systemu prawnego. Warunkiem zwolnienia dywidendy z podatku u źródła jest wymóg posiadania przez polską spółkę dominującą co najmniej 20 proc. udziałów (akcji) w spółce wypłacającej dywidendę (odpowiednio w latach 2007– –2008 będzie to 15 proc., a po tej dacie – 10 proc.) nieprzerwanie przez okres 12 miesięcy – wyjaśnia Łukasz Jeśkiewicz.
Co do zasady, odsetki wypłacane polskiej spółce przez niemieckiego kontrahenta będą zwolnione z podatku u źródła na mocy przepisów niemieckich. Warto zwrócić uwagę na szczególny sposób podatkowego traktowania płatności związanych z niektórymi instrumentami finansowymi o charakterze hybrydowym (np. wierzytelność z prawem do udziału w zyskach osoby prawnej).
Natomiast należności licencyjne wypłacane polskiemu przedsiębiorcy będą, z mocy umowy, podlegały opodatkowaniu podatkiem u źródła w wysokości 5 proc. W tym przypadku również wystąpi możliwość zastosowania zwolnienia wypłaty, tym razem na podstawie Dyrektywy 2003/49/EC o wspólnym systemie podatkowym w odniesieniu do odsetek oraz należności licencyjnych płaconych między spółkami powiązanymi z różnych państw Unii.
Podstawa opodatkowania
Podstawę opodatkowania CIT w Niemczech stanowi kwota przychodów pomniejszona o koszty ich uzyskania. Ze zwolnienia z opodatkowania korzysta 95 proc. dywidendy otrzymanej przez spółkę niemiecką, jak również dochody uzyskiwane z działalności prowadzonej za pośrednictwem zakładu, o ile umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta z krajem miejsca prowadzenia zakładu tak stanowi. W praktyce, większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawieranych przez Niemcy (w tym, zasadniczo, również umowa z Polską) zawiera przepis tej treści.
Z kolei do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się m.in. części utworzonych w spółce rezerw (np. rezerw z tytułu niektórych zobowiązań warunkowych, rezerw na zobowiązania długoterminowe), strat powstałych w wyniku zbycia udziałów w spółce oraz odsetek od pożyczek udzielanych przez udziałowca w części, w jakiej kwota zadłużenia z tytułu pożyczki przekracza półtora raza wartość kapitałów spółki (wyjątek stanowią spółki holdingowe, których głównym przedmiotem działalności jest finansowanie inwestycji podmiotów z grupy, dla których stosunek długu do kapitału uprawniający do pełnego odliczania odsetek został ustalony w proporcji 3:1). Jak podkreśla Łukasz Jeśkiewicz, wymienione ograniczenia dotyczą również przedsiębiorców zagranicznych, którzy utrzymują w Niemczech swój zakład, a pożyczka służy właśnie finansowaniu działalności zakładu.
Rozliczanie strat
– Straty podatkowe mogą pomniejszać dochody uzyskiwane przez podatników w kolejnych latach, przy czym możliwość przenoszenia strat na kolejne okresy rozliczeniowe nie jest limitowana w czasie – zwraca uwagę Łukasz Jeśkiewicz. Dodaje także, że prawo niemieckie dopuszcza możliwość rozliczenia straty o dochód z roku poprzedzającego rok powstania straty, ale tylko do wysokości 511 500 euro.
WAŻNE
Zysk polskiego przedsiębiorcy osiągany za pośrednictwem polskiego zakładu jest zwolniony z opodatkowania w Polsce. W konsekwencji straty podatkowe niemieckiego zakładu nie pomniejszą dochodu osiąganego przez przedsiębiorcę z tytułu działalności prowadzonej na terytorium Polski (strata zakładu będzie podlegała rozliczeniu z dochodem w Niemczech zgodnie z niemieckimi regulacjami).
WAŻNE
Efektywne obciążenie wyniku CIT podatkiem solidarnościowym i podatkiem lokalnym w Niemczech przekracza 35 proc. wartości podstawy opodatkowania.
WAŻNE
Niemiecki podatek u źródła obciążający dywidendy, należności licencyjne lub odsetki podlega zaliczeniu na CIT płacony przez polską spółkę. Zaliczenie takie nie może przekroczyć tej części podatku, jaka należna jest w Polsce od dochodu otrzymanego z Niemiec.
PRZYKŁAD
Inwestycja SA, która działa w Niemczech za pośrednictwem zakładu, osiągnęła w 2006 roku dochód podatkowy w wysokości 300 000 euro. Zobowiązanie Inwestycja SA z tytułu niemieckiego CIT za 2006 rok wyniesie 75 000 euro (25 proc. x 300 000) i zostanie powiększone o podatek solidarnościowy w kwocie 4125 euro (5,5 proc. x 75 000), co daje łączną kwotę obciążenia podatkiem w wysokości 79 125 euro.
