Jak zaksięgować umorzenie zobowiązania

Bartosz Wincek

biegły rewident, menedżer w dziale audytu Deloitte

W opisanej sytuacji mamy do czynienia z rodzajem świadczeń wzajemnych, polegających na tym, że: a) firma umarza część należności z tytułu wykonanych prac na rzecz inwestora, umorzenie nie ma charakteru korekty zrealizowanej sprzedaży, b) inwestor zwalnia firmę z obowiązku świadczenia ochrony gwarancyjnej, zdefiniowanej zapewne w pierwotnej umowie o współpracy.

W efekcie realizacji tych świadczeń mają miejsce następujące zdarzenia: a) firma i inwestor dokonują, w drodze na przykład pisemnego porozumienia lub aneksu do umowy, wyceny i uzgodnienia parytetu wymiany świadczeń. Wycena sprowadza się w zasadzie do ustalenia wartości ochrony gwarancyjnej, b) firma rezygnuje z dochodzenia umorzonej części należności, c) ochrona gwarancyjna wygasa.

Instytucja gwarancji jest zależna od postanowień umowy pomiędzy kupującym i sprzedającym (w kodeksie cywilnym mówi się o dokumencie gwarancyjnym przekazywanym kupującemu przez sprzedającego). Zatem zgodnie z wolą stron umowy istnieje możliwość zwolnienia sprzedającego z obowiązku pełnienia funkcji gwaranta.

W sytuacji gdy firma i inwestor dokonały już wyceny wzajemnych świadczeń, pozostaje odzwierciedlenie tej transakcji w księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych obu podmiotów. My zajmiemy się analizą tego, w jaki sposób transakcję powinna ująć firma, czyli podmiot umarzający część swoich należności od inwestora. Przed dokonaniem zmian w księgach rachunkowych firma posiada: a) należności z tytułu wykonanych prac na rzecz inwestora oraz b) rezerwę na naprawy gwarancyjne (rezerwa może być skutkiem współpracy z jednym lub wieloma podmiotami zewnętrznymi). Domniemanie obecności rezerwy na gwarancje w księgach rachunkowych firmy pochodzi z art. 35d ust. 1 ustawy o rachunkowości, który mówi między innymi, że rezerwy tworzy się na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. c) ustawy o rachunkowości, należności umorzone powinny w całości obciążyć pozostałe koszty operacyjne. Ponieważ w opisanej powyżej sytuacji mamy do czynienia z umorzeniem części należności handlowych w zamian za zwolnienie firmy z roli gwaranta, uzgodniona część tych należności powinna zostać odniesiona w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Pozostaje jeszcze kwestia rezerwy na naprawy gwarancyjne.

W wyniku zwolnienia firmy z obowiązków gwaranta, rezerwa powinna zostać rozwiązana w części odpowiadającej szacunkom dokonanym przez firmę w odniesieniu do spodziewanych kosztów napraw gwarancyjnych z umowy z inwestorem. Rozwiązanie rezerwy następuje w korespondencji z pozostałymi przychodami operacyjnymi, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. d) ustawy o rachunkowości.

Słusznie w zapytaniu zwraca się uwagę na fakt, że firma nie wystawiła żadnej faktury korygującej. Korekty sprzedaży mogą przecież odnosić się jedynie do już zrealizowanej sprzedaży i takich jej zmiennych, jak zafakturowane ceny, ilości itp. Natomiast opisana w zapytaniu sytuacja dotyczy ustalenia warunków rezygnacji i zwolnienia dostawcy (firmy) z obowiązku świadczenia ochrony gwarancyjnej. Jest więc zdarzeniem niezależnym w stosunku do wykonanych i zafakturowanych prac.

(AP)

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. c)-d) oraz art. 35d ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).