REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zasady inwentaryzowania niektórych składników majątku

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Magdalena Rypińska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Ze względu na swój charakter i postać inwentaryzowanie niektórych składników majątku sprawia wiele problemów, mimo że inwentaryzuje się je normalnymi metodami. Poniżej przedstawione zostaną zasady inwentaryzowania takich właśnie składników majątku w jednostkach sektora finansów publicznych.

MAGDALENA RYPIŃSKA

REKLAMA

Autopromocja

Inwentaryzacja gotówki w kasie

Zgodnie z uor, środki pieniężne inwentaryzuje się na ostatni dzień roku obrotowego. W jednostkach sektora finansów publicznych środki pieniężne w kasie kontroluje się częściej, przede wszystkim ze względu na szczególny charakter tych jednostek.

Częstotliwość przeprowadzania inwentaryzacji kasy określa się w instrukcji kasowej lub w instrukcji inwentaryzacyjnej. Zależy ona od wysokości przechowywanych i rozdysponowywanych środków pieniężnych.

REKLAMA

Najczęściej przyjmowane okresy inwentaryzacji kasy to co kwartał lub co pół roku. Z przeprowadzonej inwentaryzacji gotówki w kasie sporządza się protokół. Inwentaryzacja gotówki może być połączona z kontrolą dokumentacji kasowej czy gospodarki czekami.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Niezależnie od tego, jakie zasady w tym zakresie przyjmie jednostka, na pewno musi w ramach inwentaryzacji okresowej przeprowadzić inwentaryzację gotówki w kasie na 31 grudnia, czyli ostatni dzień roku obrotowego. Gotówkę inwentaryzuje się poprzez spis z natury, czyli spisanie i przeliczenie znajdujących się w kasie banknotów, monet oraz innych środków pieniężnych.

Przedstawiono dwa wzory protokołów z inwentaryzacji kasy.

Pierwszy ogranicza się tylko do inwentaryzacji środków pieniężnych, drugi zawiera wyniki szerszej kontroli.

Wzór 1. Protokół z przeprowadzonej inwentaryzacji środków pieniężnych w kasie

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wzór 2. Protokół z przeprowadzonej inwentaryzacji środków pieniężnych w kasie

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W przypadku stwierdzenia nadwyżki gotówki w kasie o nieustalonej przyczynie, nadwyżkę przyjmuje się na podstawie dowodu KP do kasy i odprowadza na rachunek bankowy.

REKLAMA

W razie stwierdzenia niedoboru musi on zostać niezwłocznie wpłacony przez pracownika prowadzącego kasę. Natomiast w przypadku stwierdzenia niedoboru noszącego cechy przestępstwa należy bezzwłocznie powiadomić powołane do tego organy.

Jednostki sektora finansów publicznych ze względu na prowadzoną przez siebie działalność często nie dysponują w kasie tylko gotówką, ale także innymi wartościami, np. znakami skarbowymi.

Sprzedaż znaków skarbowych może być ewidencjonowana za pomocą kas fiskalnych. Z ich sprzedaży kasjer sporządza raport kasowy, a dochody odprowadza na odpowiedni rachunek bankowy. W przypadku kiedy w danej jednostce występują znaki skarbowe, na kasjerze spoczywa również obowiązek zgłaszania na takie znaki zapotrzebowania według nominałów i odbiór znaków z banku.

Inwentaryzacja znaków przeprowadzana jest albo przy okazji inwentaryzacji w kasie, albo też jako oddzielna inwentaryzacja, gdyż, tak samo jak gotówka, znaki skarbowe są inwentaryzowane częściej.

Wzór zarządzenia w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji znaków skarbowych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Inwentaryzację znaków należy przeprowadzić również w przypadku przekazania kasy innej osobie, np. na czas nieobecności kasjera lub w przypadku zmiany na stanowisku kasjera.

Wzory protokołów przekazania znaków skarbowych

Wzór 1

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Inwentaryzacja niektórych środków trwałych

Środkami trwałymi w rozumieniu uor w jednostkach sektora finansów publicznych są środki trwałe i pozostałe środki trwałe. Tak więc wszelkie zasady, które ustawa ta nakazuje stosować w zakresie inwentaryzacji dotyczącej środków trwałych w jednostkach sektora budżetowego, dotyczyć będą tych dwóch rodzajów majątku.

Ewidencję środków trwałych w jednostkach budżetowych prowadzi się na dwóch kontach:

• 011 „Środki trwałe”,

• 013 „Pozostałe środki trwałe w używaniu”.

Na koncie 011 ewidencjonuje się stan zwiększeń oraz zmniejszeń wartości początkowej tych środków trwałych, które są umarzane stopniowo, natomiast na koncie 013 ujmuje się zwiększenia i zmniejszenia tych środków trwałych, których odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane jednorazowo (czyli o wartości początkowej nie wyższej niż 3500 zł) oraz bez względu na wartość początkową środki trwałe, które stanowią środki dydaktyczne służące do nauczania i wychowania, odzież i umundurowanie, meble i dywany oraz inwentarz żywy.

Do konta 011 „Środki trwałe” oraz do konta 013 „Pozostałe środki trwałe w używaniu” należy prowadzić ewidencję szczegółową. W przypadku konta 011 powinna ona umożliwiać:

• ustalenie wartości początkowej poszczególnych środków trwałych i ewentualnego zmniejszenia lub zwiększenia tej wartości,

• ustalenie wartości poszczególnych grup środków trwałych określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych,

• ustalenie komórek organizacyjnych, w których znajdują się poszczególne środki oraz osób odpowiedzialnych za ich stan,

• obliczenie amortyzacji poszczególnych środków trwałych.

Do konta 013 należy prowadzić szczegółową ewidencję ilościowo-wartościową umożliwiającą ustalenie wartości początkowej i ilości pozostałych środków trwałych oddanych do używania poszczególnym osobom i komórkom organizacyjnym oraz ewidencję wartościową z podziałem na grupy środków trwałych wynikające z Klasyfikacji Środków Trwałych.

Do szczegółowej ewidencji środków trwałych służą:

• księga obiektów inwentarzowych,

• szczegółowe indywidualne karty obiektów inwentarzowych lub inne urządzenia ewidencyjne o tym samym przeznaczeniu,

• tabele amortyzacyjne.

ZAPAMIĘTAJ!

Niektóre pozostałe środki trwałe mogą zostać decyzją kierownika jednostki wyłączone z ewidencji na koncie 013.

Środki te obejmuje się wtedy tylko szczegółową ewidencją ilościową, z tym że musi zostać tu spełniony warunek, że ewidencja ilościowa wystarcza do sprawowania kontroli i zabezpieczenia tych pozostałych środków trwałych.

Taki sposób ewidencjonowania (wyłącznie ewidencja ilościowa) dotyczy przede wszystkim drobnych materiałów, narzędzi itp., zwykle o niskiej wartości. Podjęta przez kierownika jednostki decyzja o objęciu niektórych pozostałych środków trwałych tylko ewidencją ilościową powinna znaleźć swoje odzwierciedlenie w dokumentacji przyjętych zasad rachunkowości. Powinny tam być wyraźnie określone kryteria (np. wartość lub grupy czy rodzaje pozostałych środków trwałych), zgodnie z którymi wyłącza się dane środki trwałe z ewidencji na koncie 013 (ilościowo-wartościowej).

Pozostałe środki trwałe objęte ewidencją ilościową są nadal środkami trwałymi w rozumieniu uor, stanowią majątek jednostki, nad którym należy sprawować kontrolę, w związku z tym również należy je inwentaryzować. Z tą jednak różnicą, że nie dokonuje się wyceny tych składników majątku, ponieważ w ewidencji ujęte są one tylko ilościowo, tak też ustala się różnice inwentaryzacyjne.

Dlatego warto inaczej oznaczyć majątek objęty ewidencją ilościową i poinstruować komisję inwentaryzacyjną, aby spisała go na odrębnych arkuszach spisowych. Będą one stanowić odrębną część dokumentacji niepodlegającej wycenie.

Często pojawia się pytanie o obowiązek (podstawy prawne) oznaczania majątku w jednostce. Nie ma aktu prawnego zobowiązującego kierownika jednostki do oznaczenia mienia. Jednak przy inwentaryzacji numer inwentarzowy pozwala powiązać dany składnik majątku ujęty na arkuszu spisowym z odpowiadającym mu zapisem w księdze inwentarzowej. Przy rzetelnie przeprowadzonym spisie z natury, gdzie komisja inwentaryzacyjna spisuje majątek, który widzi i tak jak go widzi, nie ma gwarancji, nawet przy dokładnym opisie, aby po cechach innych niż numer inwentarzowy właściwie wycenić mienie.

Różnice w zakresie środków trwałych objętych ewidencją ilościową ustala się również ilościowo. Nadwyżki wprowadza się do ewidencji, a niedobory niezawinione wypisuje z ewidencji „po ilości”. Może jednak zaistnieć potrzeba wyceny pozostałego środka trwałego ewidencjonowanego tylko ilościowo. Taka sytuacja wystąpi w przypadku niedoboru zawinionego w tym majątku, trzeba bowiem wtedy określić wartość roszczenia wobec pracownika. W takiej sytuacji właściwym rozwiązaniem jest wycena majątku na poziomie ceny rynkowej, przez którą należy rozumieć cenę, jaką można uzyskać w normalnym obrocie za rzecz podobnego rodzaju lub gatunku, z uwzględnieniem stopnia zużycia.

Inwentaryzacja wartości niematerialnych i prawnych

Często popełnianym błędem przy inwentaryzacji wartości niematerialnych i prawnych jest inwentaryzowanie ich za pomocą spisu z natury (sporządzanie arkusza spisu, na którym wykazuje się np. programy komputerowe).

Wartości niematerialne i prawne to prawa majątkowe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż 1 rok. Są nimi patenty, licencje, znaki towarowe, programy komputerowe.

Jak sama nazwa wskazuje, są one niematerialne, czyli nie można ich dotknąć, zważyć, zmierzyć, policzyć, a na tym właśnie polega spis z natury. W związku z powyższym jedyną prawidłową metodą zinwentaryzowania wartości niematerialnych i prawnych jest metoda weryfikacji salda.

Wzór opinii (informacji) informatyka, która może być załącznikiem do protokołu z inwentaryzacji przeprowadzonej metodą weryfikacji sald

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Inwentaryzacja zbiorów bibliotecznych

Jednym ze szczególnych składników majątku występujących w jednostkach sektora finansów publicznych są zbiory biblioteczne, które ewidencjonowane są na koncie 014. Stanowią one majątek jednostki (majątek trwały), w związku z czym również obejmuje je kontrola w postaci inwentaryzacji. Jednak ze względu na ich szczególny charakter inwentaryzacja zbiorów obywa się na innych zasadach, określonych w odrębnych przepisach, konkretnie w rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 5 listopada 1999 r. w sprawie zasad ewidencji materiałów bibliotecznych.

ZAPAMIĘTAJ!

Wszystkie zbiory biblioteczne muszą zostać raz w roku skontrolowane poprzez ustalenie wartości zbiorów wykazywanej w ewidencji sumarycznej bądź szczegółowej (księga inwentarzowa) i porównanie jej z wartością wykazywaną na koncie 014 w ewidencji księgowej.

Można więc powiedzieć, że w przypadku występowania zbiorów w jednostce jest ona zobowiązana do zweryfikowania salda na koncie 014, czy wartość zbiorów wynikająca z konta odpowiada wartości w księdze inwentarzowej. Nie jest to jednak inwentaryzacja, która w bibliotekach nazywa się skontrum.

Częstotliwość przeprowadzania skontrum zależy od dwóch okoliczności: sposobu udostępniania zbiorów i ilości zgromadzonych materiałów bibliotecznych. W bibliotekach, w których czytelnicy mają wolny dostęp do materiałów bibliotecznych, skontrum przeprowadza się raz na 5 lat.

W bibliotekach o innym systemie udostępniania (czytelnicy nie mają wolnego dostępu do materiałów), w których zbiory są mniejsze niż 100 tysięcy jednostek ewidencyjnych, skontrum przeprowadza się raz na 10 lat.

Jeżeli zbiory są większe niż 100 tysięcy jednostek ewidencyjnych, kontrolę materiałów bibliotecznych prowadzi się w sposób ciągły.

Skontrum (czyli inwentaryzacja zbiorów bibliotecznych) polega na porównaniu zapisów inwentarzowych ze stanem faktycznym materiałów oraz stwierdzeniu i wyjaśnieniu różnic między zapisami ewidencyjnymi a stanem faktycznym zbiorów i ustaleniu ewentualnych braków.

Przy inwentaryzacji zbiorów szczególną uwagę należy zwrócić na różnice inwentaryzacyjne, które księgowo traktuje się nieco inaczej niż typowe różnice wynikające podczas inwentaryzacji innych składników majątku jednostki.

Materiały nieodnalezione w czasie skontrum przeprowadzanym po raz pierwszy ani nie figurujące w ewidencji uznaje się za braki względne. Braki względne nie są traktowane jako niedobór i nie podlegają ewidencji księgowej (nie pomniejsza się wartości księgozbioru na koncie 014 o braki względne). Niedoborem podlegającym ewidencji są dopiero braki bezwzględne, za które uznaje się braki względne z poprzedniego skontrum. Czyli przy pierwszym skontrum niedobór danego materiału bibliotecznego traktowany jest jako brak względny i nieewidencjonowany, natomiast jeżeli przy następnym skontrum dany materiał się nie odnalazł, uznaje się go za brak bezwzględny i ewidencjonuje jako niedobór.

ZAPAMIĘTAJ!

Jeżeli dane materiały biblioteczne zostały potraktowane jako braki bezwzględne, a potem się odnalazły, traktuje się je jak nowe wpływy i tak wprowadza do ewidencji.

Skontrum przeprowadza komisja skontrowa. Liczbę członków komisji i jej skład osobowy ustala kierownik biblioteki lub kierownik jednostki, w której znajduje się biblioteka.

Ujawnione nadwyżki inwentaryzacyjne zbiorów bibliotecznych wprowadza się do ewidencji w wartości oszacowanej komisyjnie. Rozporządzenie w sprawie zasad ewidencji materiałów bibliotecznych mówi, że bieżącą szacunkową wartość nabycia ustala się na podstawie okresowej wyceny opracowanej komisyjnie i zatwierdzonej przez kierownika biblioteki, a w przypadku jednostek sektora finansów publicznych, w których występuje biblioteka, będzie to kierownik jednostki.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Poradnik Rachunkowości Budżetowej

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

REKLAMA

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA