REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Amortyzacja księgowa w jednostkach budżetowych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kazimiera Winiarska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Wartość początkowa środków trwałych - z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową - ulega zmniejszeniu o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości, na skutek używania lub upływu czasu. Odpisów tych dokonuje się, rozkładając w sposób systematyczny i planowy wartość początkową środka trwałego na ustalony okres amortyzacji.

Ustawa o rachunkowości nie wyznacza ani minimalnych, ani maksymalnych okresów amortyzacji środków trwałych, ani też metod amortyzacji.

REKLAMA

ZAPAMIĘTAJ!

Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż przed przyjęciem środka trwałego do użytkowania, a jej zakończenie nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru.

Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres, stawkę i metodę naliczania odpisów amortyzacyjnych.

Z uwagi na nieprecyzyjność użytego w uor określenia „po przyjęciu do używania”, w praktyce rozpoczęcie amortyzacji może mieć miejsce zarówno w miesiącu przyjęcia środka trwałego do używania, jak i od miesiąca następnego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych w drodze systematycznego, planowanego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji w formie tabeli amortyzacyjnej (tabela 7). Tak naliczona amortyzacja powinna odzwierciedlać stopniowe przenoszenie wartości środka trwałego na wyroby lub usługi, do których wytworzenia jest używany dany środek trwały.

Tworząc plan amortyzacji, jednostka bierze pod uwagę przede wszystkim wartość początkową danego środka trwałego oraz przewidywany okres jego użytkowania.

ZAPAMIETAJ!

Ustawa o rachunkowości nie wymaga dokonywania odpisów amortyzacyjnych z częstotliwością miesięczną, nakładając jedynie na jednostki obowiązek ich dokonywania za okresy sprawozdawcze (wcale nie muszą pokrywać się z miesiącami kalendarzowymi).

Poziom amortyzacji powinien uwzględnić okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego. Czynniki wpływające na wysokość stawek amortyzacyjnych (art. 32 ust. 2 uor) to:

1) liczba zmian, na których pracuje środek trwały,

2) tempo postępu techniczno-ekonomicznego,

3) wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innymi właściwymi miernikami,

4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,

5) przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego, na przykład złom, części, podzespoły.

W sytuacji gdy wartość netto pozostałości środka trwałego jest znaczna, wówczas przy ustalaniu okresu amortyzacji należy brać pod uwagę przewidywaną cenę jej sprzedaży netto (np. w przypadku gruntów służących wydobywaniu kopalin metodą odkrywkową, zwierząt pociągowych, statków).

ZAPAMIĘTAJ!

REKLAMA

Przy ustalaniu rocznej stawki amortyzacyjnej od 100% należy odjąć taki procent wartości początkowej środka trwałego, jaki przypuszczalnie będzie przedstawiała jego wartość końcowa w momencie likwidacji. Otrzymaną wartość należy podzielić przez przewidywany okres używania środka trwałego (mierzony w latach).

Wartość końcowa na dzień likwidacji środka trwałego podlega wycenie, której podstawę stanowi cena sprzedaży netto podobnych składników, których okres używania się zakończył, a które były używane w warunkach zbliżonych do tych, w których używany był środek trwały. Wyliczoną w ten sposób wartość pomniejsza się o koszty likwidacji środka trwałego po zakończeniu jego używania.

Formuła obliczeń jest następująca:

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

ZAPAMIĘTAJ!

REKLAMA

Rozpoczynając amortyzację, należy nabyty lub wytworzony składnik majątku, zaliczany do środków trwałych, od którego podmiot chce dokonywać odpisów amortyzacyjnych, wprowadzić do ewidencji środków trwałych najpóźniej w miesiącu przekazania go do używania. Późniejszy okres wprowadzenia uznaje się za ujawnienie środka trwałego.

Przyjęta zasada rozliczania w czasie ponoszonych przez jednostki wydatków na środki trwałe, wykorzystywane przez niego powyżej jednego roku w działalności gospodarczej, jest rozwiązaniem niepozbawionym racjonalnych i logicznych podstaw. Zakaz zaliczania bezpośrednio w koszty podatkowe całości takiego wydatku pozwala na racjonalne i w miarę rzeczywiste określenie faktycznego dochodu podatnika za dany rok podatkowy. Skoro bowiem dany składnik majątku ma służyć przez dłuższy okres generowania zysków, czyli ma związek z przychodami kilku lat podatkowych, to nie może być zaliczony do kosztów podatkowych w jednym tylko roku. Dzięki temu dochód jednostki utrzymuje się na dość stabilnym poziomie, nie ulega gwałtownemu obniżeniu dzięki wartościowemu wydatkowi, a fiskus na tym nie traci.

Ustawa o rachunkowości wprowadziła własną amortyzację, niezależnie od amortyzacji podatkowej. To właśnie amortyzacja bilansowa ma odzwierciedlać rzeczywisty okres użytkowania środków trwałych w jednostce, a co za tym idzie - możliwość rzetelnej alokacji kosztów amortyzacji na produkty i w efekcie na wynik finansowy. Według uor, amortyzacja powinna być dokonywana zgodnie z ustalonym planem amortyzacji, który powinien wynikać z oszacowania okresu użytkowania danego środka trwałego. Odpis amortyzacyjny zgodny z okresem jego ekonomicznej użyteczności to właśnie amortyzacja bilansowa.

W odróżnieniu od kosztów amortyzacji bilansowej, będącej wyrazem normalnego użytkowania środka, wprowadzono w uor pojęcie odpisu trwałej utraty wartości, kosztu obciążającego pozostałe koszty operacyjne, który może pojawić się w sytuacjach specjalnych, np. w momencie likwidacji środka, jego sprzedaży ewentualnie zmniejszenia jego wartości na dzień bilansowy w wyniku utraty jego przydatności.

W regulacjach bilansowych są zatem dwa rodzaje odpisów dotyczących wartości początkowej środków trwałych - amortyzacja bilansowa oraz odpis trwałej wartości. Natomiast w regulacjach podatkowych pojęcie „amortyzacja” nie odnosi się do amortyzacji bilansowej i odpisu trwałej utraty wartości, co wynika z autonomicznego charakteru prawa podatkowego względem prawa bilansowego. Kosztem uzyskania przychodu są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych, czyli odpisy amortyzacyjne dokonywane wyłącznie zgodnie z przepisami ustaw podatkowych.

Okres ekonomicznej użyteczności, który nie został zdefiniowany w uor, lecz oznacza przedział szacowany przez jednostkę, w którym zamierza ona z tytułu wykorzystywania danego składnika aktywów osiągać wymierne korzyści ekonomiczne, musi być dłuższy od jednego roku, bez względu na charakter środka trwałego (dotyczy także ulepszenia w obcych środkach trwałych).

W uor tryb dokonywania odpisów amortyzacyjnych ujęto z dużym stopniem uogólnienia, dając w tym względzie znaczną swobodę jednostkom gospodarczym. Wartość początkową środków trwałych, z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową - zmniejszają odpisy amortyzacyjne dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości, na skutek używania lub upływu czasu.

Rozporządzenie Ministra Finansów sprawie szczególnych zasad rachunkowości wyznacza specyficzne zasady ujęcia i amortyzacji środków trwałych. Podstawowe różnice w zakresie ujmowania środków trwałych i amortyzacji zawarte w uor oraz rozporządzeniu zostały ujęte w tabeli 8.

Tabela 8. Porównanie regulacji dotyczących środków trwałych zawartych w uor oraz rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Do ewidencji kosztów amortyzacji środków trwałych, od których odpisy umorzeniowe i amortyzacja są naliczane stopniowo według stawek amortyzacyjnych służy konto 401 „Amortyzacja”.

Na stronie Wn konta 401 ujmuje się odpisy amortyzacyjne, a na stronie Ma - przeniesienie kosztów amortyzacji na wynik finansowy.

Konto 401 może wykazywać w ciągu roku obrotowego saldo Wn, które wyraża wysokość kosztów amortyzacji. Saldo konta 401 przenosi się w końcu roku obrotowego na konto 860 „Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy”.

Ewidencja zmniejszeń wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które podlegają umorzeniu według stawek amortyzacyjnych stosowanych przez jednostkę występuje na koncie 071 „Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych” w korespondencji z kontem 401 „Amortyzacja”.

Na stronie Ma konta 071 ujmuje się zwiększenia, a na stronie Wn - zmniejszenia umorzenia wartości początkowej środków trwałych.

Konto 071 może wykazywać saldo Ma, które wyraża stan umorzenia wartości środków trwałych.

Do ewidencji amortyzacji ujętej na koncie 401 używa się również konta 761 „Pokrycie amortyzacji”, które koresponduje z kontem 800 „Fundusz jednostki”.

Na koniec roku obrotowego saldo konta 761 przenosi się na konto 860.

W końcu roku obrotowego saldo konta 761 przenosi się na konto 860.

Odpisy amortyzacyjne księguje się okresowo w sposób następujący:

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W przypadku jednostek, dla których obowiązuje rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości, przewidziano księgowanie amortyzacji wyłącznie dla środków trwałych o wartości powyżej 3500 zł. Amortyzacja środków trwałych o wartości poniżej 3500 zł traktowanych jako pozostałe środki trwałe obciąża koszty bieżące (odpis jednorazowy).

Zgodnie z tym rozporządzeniem, amortyzację środków trwałych księguje się następująco:

SCHEMAT. Amortyzacja podstawowych i pozostałych środków trwałych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Poradnik Rachunkowości Budżetowej

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

REKLAMA