Czy nowela do ustawy o rachunkowości spowoduje likwidację ZEAS-ów?
REKLAMA
REKLAMA
Wprowadzone nowelą z 18 marca 2008 r. zmiany do ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor) nie znoszą szczególnych zasad obsługi finansowej szkół i placówek oświatowych dopuszczonych przepisem art. 5 ust. 9 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: ustawa o systemie oświaty), który mówi że: W celu wykonywania zadań wymienionych w ust. 7, organy prowadzące szkoły i placówki mogą tworzyć jednostki obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół i placówek lub organizować wspólną obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną prowadzonych szkół i placówek, o której mowa w ust. 7 pkt 3.
REKLAMA
Natomiast przepis art. 11 uor, w jego nowym brzmieniu, wyłącza możliwość, aby jednostki obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół i placówek prowadziły księgi rachunkowe w formie tradycyjnej (papierowej) poza siedzibą szkoły (placówki). Przy czym przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera można dokonywać wpisów spoza siedziby szkoły lub placówki, na podstawie art. 13 ust. 2 i 3 w związku z nowym art. 11 ust. 3 uor. W konsekwencji tego księgi rachunkowe szkoły lub placówki może w formie komputerowej ze swojej siedziby prowadzić zespół ekonomiczno-administracyjny, pod warunkiem dochowania standardów z art. 13 ust. 2-6 uor i wymagań z art. 44 i 45 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (dalej: uofp).
POZNAJ PRZEPISY ART. 11 USTAWY O RACHUNKOWOŚCI, KTÓRY OD 1 STYCZNIA 2009 R. OTRZYMA BRZMIENIE:
Art. 11. 1. Księgi rachunkowe prowadzi się w siedzibie jednostki.
2. Jednostki posiadające oddziały (zakłady) mogą prowadzić księgi rachunkowe w siedzibie jednostki albo oddziałów (zakładów).
3. Księgi rachunkowe mogą być prowadzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poza siedzibą jednostki albo oddziału (zakładu), w przypadku określonym w art. 13 ust. 2 i 3 oraz w razie powierzenia ich prowadzenia podmiotowi prowadzącemu działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
4. W przypadku nieprowadzenia ksiąg rachunkowych w siedzibie jednostki albo oddziału (zakładu) kierownik jednostki obowiązany jest:
1) powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg w terminie 15 dni od dnia wydania ksiąg poza siedzibę jednostki albo oddziału (zakładu),
2) zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych do badania przez upoważnione organy kontroli zewnętrznej w siedzibie jednostki albo oddziału (zakładu).
Uwaga: Zasady oraz wymagania kwalifikacyjne związane z usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych określają nowe przepisy art. 76a-76i uor.
Zasady prowadzenia gospodarki finansowej szkół i placówek zaliczanych do sektora finansów publicznych
Szkoły, przedszkola i placówki prowadzone przez samorządy lub ministrów działają w formie jednostek budżetowych lub zakładów budżetowych. Podstawowe zasady prowadzenia gospodarki finansowej szkół i placówek zaliczanych do sektora finansów publicznych reguluje uofp. Natomiast w przypadku ewidencjonowania procesów gospodarki finansowej i procesów gospodarki majątkiem działają przepisy uor wraz ze szczegółowymi zasadami rachunkowości budżetowej z uofp i rozporządzeń wykonawczych.
W sektorze finansów publicznych za gospodarkę finansową jednostki (a zatem również za finanse szkoły, przedszkola lub placówki oświatowej z art. 79 ust. 1 ustawy o systemie oświaty) odpowiada kierownik jednostki lub upoważniony przez niego pracownik. Natomiast samo prowadzenie rachunkowości jednostki sektora finansów publicznych norma z art. 45 uofp wiąże z funkcjami głównego księgowego jako pracownika jednostki spełniającego określone w prawie wymagania zawodowe.
Głównemu księgowemu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność z zakresu:
• prowadzenia rachunkowości jednostki,
• wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi,
• dokonywania wstępnej kontroli operacji gospodarczej lub finansowej z planem finansowym jednostki,
• dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów będących podstawą operacji gospodarczych i finansowych.
Odstępstwem od wymienionych założeń organizacji gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych są rozwiązania dopuszczone przepisem art. 5 ust. 9 ustawy o systemie oświaty.
Zapamiętaj!
Każdy organ prowadzący szkołę lub placówkę (niezależnie czy należy ona, czy nie należy do sektora finansów publicznych) ma obowiązek zapewnienia jej obsługi organizacyjnej, administracyjnej, a także obsługi finansowej (art. 5 ust. 7 ustawy o systemie oświaty).
Formy obsługi finansowej szkół
Szczególną formą realizacji wymienionych obowiązków jest powierzenie czynności obsługi w gestię innej jednostki z jednostek prowadzonych przez ten organ (w tym szkole lub placówce) albo w gestię specjalnie tworzonej w tym celu jednostki obsługi ekonomiczno-administracyjnej. W przypadku szkoły lub placówki będącej jednostką lub zakładem budżetowym posłużenie się wymienionymi rozwiązaniami tak rozumianej „zewnętrznej” obsługi finansowej wymaga dodatkowych decyzji organu. Jego rzeczą jest precyzyjnie rozgraniczyć uprawnienia i obowiązki właściwe gospodarce finansowej (w tym rachunkowości) pozostające w gestii dyrektora szkoły lub placówki od uprawnień i obowiązków przejmowanych przez jednostkę obsługującą z art. 5 ust. 9 ustawy o systemie oświaty.
REKLAMA
W dotychczasowej praktyce oświatowej zastosowanie art. 5 ust. 9 ustawy o systemie oświaty zazwyczaj prowadziło do rozwiązań, w ramach których jednostka obsługująca wykonywała za szkołę lub placówkę w zasadzie całość spraw z zakresu jej rachunkowości. Dyrektorom pozostawiano wówczas realizację obowiązków z zakresu inwentaryzacji majątku i ostateczne zatwierdzanie wyników inwentaryzacji przed ich wpisem do ksiąg rachunkowych. Poza tym dyrektorowi pozostawiano funkcje dysponenta finansowego środków szkoły lub placówki. Zmiany wprowadzone do art. 11 uor powodować będą utrudnienia w stosowaniu dotychczasowych rozwiązań, w ramach których księgi finansowe szkoły lub placówki jednostka obsługująca prowadziła w swojej siedzibie. Dotyczy to ksiąg rachunkowych prowadzonych w formie tradycyjnej (papierowej), które będzie musiało odbywać się w danej szkole lub placówce oświatowej i tam również będzie miejsce przechowywania ksiąg.
Niewątpliwie żadne z dwóch rozwiązań przewidzianych w art. 5 ust. 9 ustawy o systemie oświaty nie jest samo przez się wyjątkiem od zasady prowadzenia ksiąg szkoły na miejscu, czyli „w szkole”. Należy natomiast zwrócić uwagę na istotny wyjątek od zasady prowadzenia ksiąg „na miejscu”, który ma źródło w przepisach art. 13 ust. 2 i 3 w związku z nowym art. 11 ust. 3 uor. Powołane zapisy nadal dopuszczają możliwości prowadzenia ksiąg rachunkowych „poza siedzibą” szkoły lub placówki, pod warunkiem że będzie się to dokonywało przy użyciu komputera.
Oprócz rozwiązań z zakresu księgowości komputerowej, dodatkowym wyjątkiem od zasady, że księgi prowadzi się w siedzibie, jest jeszcze powierzenie prowadzenia ksiąg podmiotowi zajmującemu się tzw. „usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych”. Należy zaznaczyć, że normy prawne dotyczące gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych wykluczają dopuszczalność powierzania czynności kierownika z art. 44 uofp, albo czynności głównego księgowego z art. 45 uofp na rzecz podmiotów świadczących usługi z art. 76a uor. Oczywiste przy tym pozostaje, że realizacja przez organ prowadzący szkołę lub placówkę oświatową jego obowiązków z art. 5 ust. 7 pkt 3 ustawy o systemie oświaty w drodze powierzenia prowadzenia obsługi finansowej (w tym rachunkowości) na rzecz innej jednostki podległej, w tym na rzecz specjalnie tworzonego „zespołu”, nie powoduje, że działalność takiej jednostki zaliczałaby się do „działalności gospodarczej z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych” zgodnie z art. 76 i nast. uor.
Prowadzenie ksiąg rachunkowych „na miejscu”
Po 31 grudnia 2008 r. na skutek wejścia w życie nowego art. 11 uor, dalsze posługiwanie się rozwiązaniami z art. 5 ust. 9 ustawy o systemie oświaty (w tej części, w jakiej obejmują rachunkowość obsługiwanej szkoły lub placówki) powinno uwzględniać zasadę prowadzenia i przechowywania ksiąg w siedzibie szkoły lub placówki.
Zapamiętaj!
Zmiana zapisu art. 11 ust. 3 uor definitywnie wyłącza dopuszczalność dalszego prowadzenia ksiąg rachunkowych szkoły (placówki) w formie papierowej, jeśli dokonywałoby się to przez zespół ekonomiczno-administracyjny szkół poza siedzibą szkoły lub placówki.
Natomiast komputerowe prowadzenie ksiąg szkół i placówek można nadal wykonywać w jednostce obsługującej (w tym w zespole ekonomiczno-administracyjnym szkół) z dochowaniem standardów z art. 13 ust. 2-6 uor. Księgi tak prowadzone stanowią zasoby informacyjne rachunkowości zorganizowane w formie oddzielnych komputerowych zbiorów danych lub wyodrębnionych ich części, bez względu na miejsce ich powstania i przechowywania. Dlatego wpisu do ksiąg rachunkowych prowadzonych w formie elektronicznej osoba uprawniona może dokonywać z dowolnego miejsca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku ksiąg szkół i placówek, jako zbiorów danych prowadzonych z użyciem komputera, wpis może być dokonany w siedzibie szkoły (placówki), ale i tak samo w jednostce obsługi finansowej, np. w zespole ekonomiczno-administracyjnym szkół lub innej jednostce podległej organowi prowadzącemu szkołę lub placówkę.
Zapamiętaj!
Kwestie formalne właściwe dla komputerowo prowadzonych ksiąg i dokonywania w nich wpisów powinny regulować wewnętrzne ustalenia zasad (polityki) rachunkowości szkoły lub placówki oświatowej (art. 10 uor).
Natomiast osobę odpowiedzialną za prowadzenie ksiąg i dokonywanie wpisów powinien wskazywać kierownik jednostki obsługującej szkołę lub placówkę. Kierownik powierza zazwyczaj takiej osobie wykonywanie określonych funkcji głównego księgowego obsługiwanej szkoły lub placówki, w tym uprawnienia i obowiązki z zakresu wstępnej kontroli każdego dokumentu dotyczącego operacji gospodarczej i finansowej szkoły lub placówki.
Zapamiętaj!
Po dokonaniu wpisu do ksiąg szkoły lub placówki, dowody stanowiące podstawę wpisów można przechowywać w siedzibie jednostki obsługującej.
Ze względu na nowe brzmienie art. 11 ust. 3 uor i treść art. 13 ust. 2-6 uor zasadne jest przyjęcie rozwiązania, w którym do komputerowo prowadzonych ksiąg szkoły lub placówki, poza kierownikiem i pracownikiem jednostki obsługującej (np. zespołu ekonomiczno-administracyjnego szkół), powinien mieć również dostęp dyrektor szkoły (placówki) „w siedzibie”, zarówno na potrzeby wykonywanej funkcji dyrektora i dysponenta finansowego, jak i na potrzeby ewentualnych kontroli zewnętrznych (z art. 11 ust. 4 pkt 2 uor). Po zamknięciu roku obrotowego (budżetowego) w szkole lub placówce powinny pozostawać wydruki z ksiąg rachunkowych bądź równoważne z wydrukiem zapisy na komputerowym nośniku danych (art. 13 ust. 6 uor).
Podsumowanie
W konsekwencji przyjęcia powyższych poglądów należałoby uznać, że omawiane tutaj sposoby organizacji obsługi finansowej szkół i placówek („poza ich siedzibą”), jeśli rozwiązania z art. 5 ust. 9 ustawy o systemie oświaty uznawać za obejmujące rachunkowość, są unormowaniem szczególnym i niezależnym od zasad „usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych” z art. 76a-76i uor. Na tyle, na ile tak widziany przepis art. 5 ust. 9 ustawy o systemie oświaty, wraz z wynikającą z niego szczególną obsługą rachunkowości szkół i placówek, nie utraci mocy z dniem 1 stycznia 2009 r., jednak zmiana art. 11 uor spowoduje problemy wszędzie tam, gdzie księgi rachunkowe szkół i placówek prowadzone są metodą tradycyjną (papierową). Zmiany w uor nie powinny być powodem utrudnień w tych jednostkach obsługujących, które księgi szkół i placówek prowadzą z użyciem komputera i z dochowaniem standardów z art. 13 ust. 2-6 uor.
Podstawy prawne
• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 140, poz. 984)
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 63, poz. 393)
• Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 70, poz. 416)
REKLAMA
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat