Rozliczenie kosztów działalności, wydatków i nakładów jednostki non profit

Marianna Sobolewska

Ze względu na potrzebę ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym jednostka ustala koszty podatkowe oraz wyszczególnia wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Jak ustalić, co jest kosztem działalności jednostki

Do kosztów działalności organizacje non profit zaliczają (§ 2 ust. 3 rozporządzenia z 15 listopada 2001 r.):

• koszty związane z realizacją zadań statutowych, w tym także świadczenia określone statutem,

• koszty administracyjne, a w szczególności:

- wynagrodzenia oraz ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników i innych osób,

- odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

- zużycie materiałów i energii,

- usługi obce oraz

- pozostałe koszty o charakterze administracyjnym.

W ustawie o rachunkowości koszty są zdefiniowane jako uprawdopodobnienie zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców (art. 3 ust. 1 pkt 31).

Kapitał własny jednostek non profit tworzą następujące fundusze własne:

• fundusz statutowy,

• fundusz z aktualizacji wyceny,

• wynik finansowy netto za rok obrotowy (wielkość dodatnia - nadwyżka przychodów nad kosztami lub wielkość ujemna - nadwyżka kosztów nad przychodami).

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Koszty i straty zmniejszające wartość aktywów lub zwiększające wartość zobowiązań odnosi się na wynik finansowy okresu bieżącego lub rozlicza się w czasie jako czynne lub bierne rozliczenia międzyokresowe (schematy 1 i 2).

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W rachunku wyników koszty i straty dzieli się na:

• koszty realizacji zadań statutowych,

• koszty administracyjne:

- zużycie materiałów i energii,

- usługi obce,

- podatki i opłaty,

- wynagrodzenia oraz ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,

- amortyzacja,

- pozostałe,

• pozostałe koszty,

• koszty finansowe,

• straty nadzwyczajne.

Tabela 1 przedstawia wykaz sald kont wynikowych, jakie należy pokazać przy prezentacji kosztów w rachunku wyników sporządzanym według rozporządzenia Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Jak rozliczać koszty zadań statutowych

Koszty realizacji zadań statutowych księgowane są na koncie 722 „Koszty realizacji zadań statutowych”, które służy do ewidencji kosztów bieżących przedsięwzięć działalności statutowej.

Saldo Wn konta 722 oznacza wartość poniesionych kosztów poszczególnych zadań statutowych.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ponoszone przez jednostkę koszty, bezpośrednio związane z realizacją celów statutowych, zalicza się do kosztów realizacji zadań statutowych.

Do kosztów realizacji zadań statutowych zalicza się:

• koszty bieżących przedsięwzięć działalności statutowej,

• rozliczenie nadwyżki kosztów nad przychodami za rok ubiegły na działalność statutową,

• pozostałe koszty działalności statutowej.

A jak koszty administracyjne...

Koszty administracyjne są to wyłącznie koszty utrzymania administracji w jednostce non profit.

W dokumentacji opisującej przyjęte przez jednostkę zasady (politykę) rachunkowości należy wyraźnie określić kryteria podziału rodzajów kosztów na statutowe i administracyjne.

Koszty administracyjne rozlicza się i ewidencjonuje w układzie rodzajowym.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Co zrobić z pozostałymi kosztami operacyjnymi

Do pozostałych kosztów operacyjnych zalicza się koszty związane pośrednio z działalnością jednostki, wymienione w art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości, a w szczególności koszty związane:

• z działalnością socjalną,

• ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych,

• z odpisaniem należności przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem należności o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,

• z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,

• z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty wytworzenia sprzedanych produktów lub sprzedanych towarów, koszty sprzedaży lub koszty finansowe,

• z odszkodowaniami, karami i grzywnami,

• z przekazaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, także środków pieniężnych na inne cele niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych.

Co zaliczamy do kosztów finansowych

Do kosztów finansowych zalicza się w szczególności:

• odsetki i prowizje od zaciągniętych przez jednostkę kredytów,

• odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań,

• utworzenie rezerwy na pewne lub prawdopodobne straty z operacji finansowych,

• raty kosztów finansowych podlegających rozliczeniu w czasie,

• wartość w cenie nabycia sprzedanych papierów wartościowych oraz koszty związane z ich sprzedażą,

• ujemne różnice kursowe od należności,

• dodatnie różnice kursowe od zobowiązań,

• odpisy aktualizujące wartość inwestycji,

• odpisy aktualizujące należności z tytułu odsetek lub udzielonych pożyczek.

Jak rozpoznać straty nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne, według art. 3 ust. 1 pkt 33 ustawy o rachunkowości, to straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Według MSR 8 „Zysk lub strata netto okresu sprawozdawczego, podstawowe błędy i zmiany zasad (polityki) rachunkowości” pozycje nadzwyczajne powstają w wyniku zdarzeń lub sytuacji, które można wyraźnie odróżnić od działalności gospodarczej organizacji, co pozwala oczekiwać, że nie będą się często ani regularnie powtarzać. Dla stwierdzenia, czy dane zdarzenie lub transakcja wyraźnie odróżnia się od zdarzeń zaistniałych w ramach działalności gospodarczej, należy porównać rodzaj danego zdarzenia lub danej transakcji ze zwykłą działalnością prowadzoną przez organizację.

Straty nadzwyczajne to zdarzenia lub transakcje, które powodują powstawanie pozycji nadzwyczajnych, np.:

• wywłaszczenie aktywów lub

• katastrofy wynikające z działania sił natury.

Skutki finansowe z tytułu powstałych strat nadzwyczajnych pomniejszają zyski nadzwyczajne (np. wpływ odszkodowania za straty spowodowane przyczynami losowymi, odpady użytkowe przyjęte do magazynu, a odzyskane po zdarzeniach losowych).

Podstawy prawne:

• art. 3 ust. 1 pkt 31-33 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

• § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej - Dz.U. Nr 137, poz. 1539; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 11, poz. 117