Ewidencja otrzymanego nieodpłatnie zadłużonego lokalu

Spłata długu jest w tym przypadku nieodłącznie związana z możliwością przejęcia lokalu. Gdyby operacja polegała na zakupie lokalu, jego obciążenie długiem wpływałoby na ustalenie wartości początkowej lokalu. Na wartość początkową zakupionego środka trwałego składa się bowiem kwota należna zbywcy, określona w akcie notarialnym, powiększona o koszty związane z zakupem, naliczona do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Autopromocja

Jednak zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości nieodpłatnie otrzymane aktywa wycenia się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu (a więc według aktualnej ceny rynkowej).

W tej sytuacji obydwa zdarzenia należy w ewidencji księgowej ująć odrębnie.

Ewidencja księgowa otrzymanego nieodpłatnie lokalu

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy o rachunkowości wartość przyjętych nieodpłatnie środków trwałych (w tym także w drodze darowizny) zalicza się w ewidencji księgowej do rozliczeń międzyokresowych przychodów. Następnie zaliczoną do rozliczeń międzyokresowych przychodów wartość, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od tych środków trwałych, odnosi się do pozostałych przychodów operacyjnych.

Ewidencję księgową przedstawiamy na przykładzie.

Przykład

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Stowarzyszenie otrzymało w formie darowizny lokal użytkowy. Wartość lokalu według aktualnej ceny rynkowej stanowi kwotę 300 000 zł. Roczna stawka amortyzacyjna ustalona na dzień przyjęcia środka trwałego do używania wynosi 10% (budynek używany, po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji środków trwałych).

Ewidencja księgowa:

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

1. OT - przyjęcie do używania środka trwałego otrzymanego w drodze darowizny:

Wn konto 010 „Środki trwałe” 300 000 zł Ma konto 840 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 300 000 zł

2. PK - miesięczny odpis amortyzacyjny:

(300 000 zł × 10%) : 12 miesięcy

Wn konto 401 „Amortyzacja” 2 500 zł Ma konto 071 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” 2 500 zł

3. Równolegle do odpisu amortyzacyjnego następuje zarachowanie do pozostałych przychodów operacyjnych:

Wn konto 840 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 2 500 zł Ma konto 760 „Pozostałe przychody operacyjne” 2 500 zł

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja księgowa przejętego długu

Najważniejsze unormowania dotyczące umowy o przejęcie długu znajdują się w Kodeksie cywilnym (art. 519-526). Przejęcie długu polega na tym, że osoba trzecia może wstąpić w miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony. Przejęcie długu może nastąpić:

1) przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią, za zgodą dłużnika,

2) przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią, za zgodą wierzyciela.

Bez względu na to, który sposób przejęcia długu zostanie wybrany, do jego pełnej skuteczności konieczna jest zgoda określonego podmiotu. Jeśli umowę zawrze wierzyciel z osobą trzecią, to na przejęcie długu muszą oni uzyskać zgodę dłużnika. Oświadczenie w tej sprawie dłużnik może złożyć którejkolwiek ze stron i w jakiejkolwiek formie, nawet ustnie. Należy jednak pamiętać, że zgoda jest niezbędna dla skuteczności umowy o przejęcie długu. Jej brak powoduje uznanie umowy między wierzycielem a osobą trzecią za niezawartą. Jeśli natomiast umowa została zawarta między dłużnikiem a przejemcą (osobą trzecią), to na przejęcie długu musi wyrazić zgodę wierzyciel. Tu jednak nie ma swobody formy. Zgoda wierzyciela powinna być wyrażona na piśmie pod rygorem nieważności.

Przejęcie długu nie narusza treści istniejącego stosunku zobowiązaniowego, a jedynie powoduje zmianę osoby dłużnika. Następuje zatem sukcesja szczególna po stronie zobowiązanej do świadczenia. Organizacja przejmująca dług wstępuje we wszystkie obowiązki dotychczasowego dłużnika, które wynikają z umowy lub ustawy. Obowiązana jest więc do zapłacenia wierzycielowi należności, ponosi wobec niego odpowiedzialność za zwłokę, niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (zobacz np. wyrok SN z 23 stycznia 2002 r., sygn. akt II CKN 888/99).

Umowa o przejęcie długu powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie.

Ewidencję księgową przedstawiamy na przykładzie.

Przykład

Zgodnie z zawartą umową stowarzyszenie otrzymuje w formie darowizny lokal użytkowy pod warunkiem spłaty zaległego czynszu w kwocie 100 000 zł.

1. Umowa o przejęcie długu:

Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne” 100 000 zł

Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” 100 000 zł

2. Spłata zadłużenia:

Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” 100 000 zł

Ma konto 130 „Bieżący rachunek bankowy” 100 000 zł

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Podstawy prawne:

• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

• ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1166