Jak prawidłowo skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej w zeznaniu za 2009 r.

Wydatki na cele rehabilitacyjne

Od dochodu opodatkowanego według skali albo od przychodu opodatkowanego ryczałtem odliczeniu podlegają wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem czynności życiowych osób niepełnosprawnych (art. 26 ust. 1 pkt 6 updof). Prawo do odliczenia ma sama osoba niepełnosprawna lub osoba, na której utrzymaniu znajduje się osoba niepełnosprawna. Chodzi o podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9120 zł.

Sprawdź aktywne druki do rozliczenia rocznego PIT za 2009 r.>>

Jak stwierdził NSA w wyroku z 12 lipca 2000 r. (sygn. akt I SA/Lu 535/99):

dla odliczenia wydatków na używanie samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne należy udowodnić, iż podatnik utrzymuje osobę niepełnosprawną. Utrzymywać, tj. zapewniać środki do życia, ponosić koszty związane z czyimś wyżywieniem, mieszkaniem i innymi potrzebami.

PRZYKŁAD

Podatnik, który ma na utrzymaniu dziecko niepełnosprawne, poniósł wydatek w kwocie 1200 zł na kolonie dla tego dziecka. Kolonie podatnik sfinansował z własnych środków. Może on odliczyć je w całości od własnego dochodu.

Osoba niepełnosprawna, której dotyczy wydatek, powinna posiadać:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, albo

• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo

• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia.

WAŻNE!

Warunkiem dokonania odliczenia jest, aby wydatki nie zostały sfinansowane ze środków powołanych do tego funduszy, np. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo dofinansowane, odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą dofinansowaną.

W zakresie omawianego odliczenia istnieją wydatki, które podlegają limitom oraz które odliczyć można bez limitu.

Wydatki nielimitowane

Za wydatki niepodlegające limitowi updof uznaje wydatki na:

1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

PRZYKŁAD

Podatnik jest osobą niepełnosprawną dotkniętą niedowładem kończyn dolnych. W 2009 r. kupił samochód za kwotę 49 000 zł. Samochód ten został dostosowany do potrzeb podatnika wynikających z niepełnosprawności. Koszt tego dostosowania wyniósł 2500 zł. Podatnik ma prawo odliczyć od dochodu tylko wydatek poniesiony na dostosowanie samochodu do potrzeb osoby niepełnosprawnej (2500 zł). Nie ma prawa odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej zakupu samochodu. Takie stanowisko potwierdzają organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 19 czerwca 2009 r., nr ITPB2/415-337/09/AD.

3) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,

PRZYKŁAD

Osoba niepełnosprawna kupiła komputer i drukarkę, co ułatwi jej wykonywanie czynności życiowych. Dzięki temu może m.in. porozumieć się na odległość z lekarzem, rodziną. Osoba ta może odliczyć zakup komputera i drukarki w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Nie może jednak odliczyć wydatków na zakup materiałów eksploatacyjnych do drukarki, tj. papieru i tuszu. Takie stanowisko potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 25 września 2009 r., nr IPPB4/415-444/09-4/JS.

PRZYKŁAD

Osoba niepełnosprawna ruchowo kupiła materac do spania z włókien kokosowych. Osoba ta może odliczyć wydatek na ten materac w ramach ulgi rehabilitacyjnej, jeżeli posiada zaświadczenie lekarza, że materac taki należy stosować w związku z orzeczonym stopniem niepełnosprawności. Takie stanowisko potwierdza interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 lipca 2009 r., nr IPPB4/415-328/09-4/PJ.

W przywołanej interpretacji Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał również prawo do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków związanych z wymianą pieca węglowego na gazowy, jeżeli tylko ma to ułatwić osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w danym mieszkaniu lub budynku mieszkalnym.

 4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

 5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,

 6) odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,

 7) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,

 8) opłacenie tłumacza języka migowego,

 9) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia,

10) odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:

   • osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,

   • osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż karetka,

11) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:

   • na turnusie rehabilitacyjnym,

   • w zakładach, o których mowa w pkt 6,

   • na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia.

Wysokość wydatków niepodlegających limitowi ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Będą to np. faktury, paragony, przelewy, dowody kasowe.

Wydatki limitowane

Wydatkami limitowanymi są wydatki na:

• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa,

• utrzymanie przez osoby niewidome, o których mowa powyżej, psa przewodnika,

• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, na potrzeby związane z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.

WAŻNE!

Z tytułu ww. wydatków podatnik może odliczyć w roku podatkowym nie więcej niż 2280 zł, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków. Wymienione wydatki limitowane nie muszą być udokumentowane.

PRZYKŁAD

W 2009 r. podatnik, będący osobą niepełnosprawną z II grupą inwalidztwa z powodu niepełnosprawności narządów ruchu, poniósł wydatki w wysokości 4500 zł (zakup paliwa) w związku z dojazdami na zabiegi rehabilitacyjne. Od dochodu za 2009 r. odliczy jednak tylko kwotę 2280 zł. Wydatki te nie przechodzą do odliczenia na lata następne. Podatnik, aby dokonać odliczenia, nie musi dysponować dowodami poniesienia wydatków na zakup paliwa. W przypadku używania samochodu podatnik musi jednak wykazać, że samochód był faktycznie wykorzystywany do przejazdów na zabiegi rehabilitacyjne, np. posiadać skierowanie na zabiegi rehabilitacyjne na dany rok.

Podatnik ma prawo odliczyć od dochodu wydatki związane z używaniem samochodu, nawet jeżeli sam nie posiada uprawnienia do kierowania pojazdem. Jeżeli dwóch podatników jest w stanie wykazać, że używają tego samego samochodu na potrzeby dojazdów na zabiegi rehabilitacyjne dwóch różnych osób niepełnosprawnych, to mogą wykazać niezależnie od siebie odliczenie z tego tytułu.

PRZYKŁAD

Małżeństwo, w którym żona jest niepełnosprawna, posiada również niepełnosprawne dziecko. Zarówno żona, jak i dziecko dojeżdżają na zabiegi rehabilitacyjne. W takim przypadku, przy spełnieniu warunków co do grupy inwalidztwa obu osób:

• mąż może odliczyć kwotę 2280 zł od swojego dochodu,

• żona może odliczyć kwotę 2280 zł od swojego dochodu.

Podatnik nie ma prawa odliczyć wydatków związanych z używaniem samochodu ciężarowego. Przepis art. 26 ust. 7a pkt 14 updof wyraźnie stanowi o samochodzie osobowym i ulgi tej nie można rozszerzać na samochody ciężarowe. Takie stanowisko zajmują również organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 18 listopada 2009 r., nr ITPB2/415-705a/09/AD.

Leki

Wydatki na leki podlegają odliczeniu, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo (art. 26 ust. 7a pkt 12 updof). Podatnik musi więc dysponować odpowiednim zaświadczeniem lekarskim. Wydatki na leki muszą być udokumentowane. Dowodem świadczącym o zakupie leków będzie najczęściej paragon z apteki. Odliczeniu podlega różnica pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł. Ustaloną w ten sposób kwotę za poszczególne miesiące roku podatnik sumuje do odliczenia w zeznaniu rocznym.

PRZYKŁAD

Podatnik w poszczególnych miesiącach 2009 r. wydał na leki:

Styczeń - 200 zł, do odliczenia 100 zł.

Luty - 152 zł, do odliczenia 52 zł.

Marzec - 98 zł, do odliczenia 0 zł.

Kwiecień - 200 zł, do odliczenia 100 zł.

Maj - 300 zł, do odliczenia 200 zł.

Czerwiec - 52 zł, do odliczenia 0 zł.

Lipiec - 100 zł, do odliczenia 0 zł.

Sierpień - 200 zł, do odliczenia 100 zł.

Wrzesień - 200 zł, do odliczenia 100 zł.

Październik - 152 zł, do odliczenia 52 zł.

Listopad - 98 zł, do odliczenia 0 zł.

Grudzień - 200 zł, do odliczenia 100 zł.

W sumie do odliczenia w zeznaniu rocznym podatnik wykaże kwotę 804 zł.

Ulgę rehabilitacyjną podatnik wykazuje w załączniku PIT/O.

Więcej na temat odliczeń w zeznaniu za 2009 r. znajdziesz w Internetowym Serwisie Księgowego w artykule Odliczenia w zeznaniu rocznym za 2009 r.

• art. 26, 26c, 27b, 27f i 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 201, poz. 1541

Grzegorz Ziółkowski

doradca podatkowy