Zakaz konkurencji w prawie pracy

Zakaz konkurencji związany ze stosunkiem pracy nie wynika z mocy samego prawa, ale może być następstwem odrębnej (od umowy o pracę) umowy zawartej między stronami stosunku pracy. Umowa o zakazie konkurencji powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Oznacza to, że w przypadku niezachowania przez strony stosunku pracy formy pisemnej, umowa będzie bezwzględnie nieważna. Warto również przy tym zaznaczyć, że do zachowania pisemnej formy umowy wystarcza złożenie pod jej treścią (która może być wydrukowana) własnoręcznego podpisu, zaś do zawarcia umowy niezbędna jest również wymiana dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

W umowie o zakazie konkurencji powinna być precyzyjnie określona działalność konkurencyjna (w tym m.in. rodzaje działalności, formę, zakres terytorialny), od której w trakcie pozostawania w stosunku pracy pracownik będzie się powstrzymywał. Jeżeli czas obowiązywania zakazu konkurencji będzie krótszy niż czas trwania stosunku pracy, to powinien on być również precyzyjnie wskazany w umowie. W przeciwnym razie, umowa o zakazie konkurencji będzie obowiązywała do chwili ustania stosunku pracy z danym pracownikiem.

Dodatkowo, umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy może przewidywać dodatkowe świadczenia (np. dodatkowy składnik wynagrodzenia) za powstrzymywanie się pracownika od działalności konkurencyjnej. Co więcej, takie dodatkowe świadczenia będą przysługiwały pracownikowi tylko wtedy, gdy zostaną przewidziane w umowie, gdyż przepisy Kodeksu pracy, w przeciwieństwie do umowy o zakazie konkurencji obowiązującej po ustaniu stosunku pracy, nie przewidują dla pracownika, którego obowiązuje zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, żadnych dodatkowych świadczeń.

Jeżeli chodzi o konsekwencje naruszenia umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej w czasie trwania stosunku pracy, to w razie wyrządzenia takim działaniem szkody pracodawcy, pracownik może ponieść z tego tytułu odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pracodawcy. Odpowiedzialność ta w przypadku wyrządzenia szkody z winy nieumyślnej, jest ograniczona do odszkodowania nieprzekraczającego kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia. W przypadku zaś szkody umyślnej, odpowiedzialność ta nie jest ograniczona i pracownik jest wówczas zobowiązany do naprawienia szkody w pełnej wysokości. Ponadto, naruszenie tego zakazu może stanowić podstawę do wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę.

Poza powyżej opisaną umową o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy, w przypadku, gdy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, pracodawca i pracownik mogą zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.