Inwentaryzacja. Jak rozliczać niedobory i nadwyżki

Chcesz bezbłędnie przeprowadzić i rozliczyć inwentaryzację? Zamów już teraz kompletne źródło informacji - serwis "Inwentaryzacja"

Ostatni kwartał roku jest terminem na przeprowadzenie inwentaryzacji. W poniższym artykule przedstawiamy sposoby wyceny i rozliczania niedoborów i nadwyżek powstałych w wyniku inwentaryzacji.

Terminy i częstotliwość przeprowadzenia inwentaryzacji zostały określone w art. 26, zgodnie z którym generalną zasadą jest, że inwentaryzację przeprowadza się na ostatni dzień roku obrotowego. Inwentaryzację rzeczowych składników aktywów obrotowych przeprowadza się drogą spisu z natury.

UWAGA!

Inwentaryzację, procedury i zasady przeprowadzania spisu z natury, sposób rozliczania i kompensaty różnic inwentaryzacyjnych powinny być określone przez kierownika jednostki w zakładowych zasadach (polityce) rachunkowości.

Przeprowadzenie i wyniki inwentaryzacji należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami ksiąg rachunkowych. Ujawnione w toku inwentaryzacji różnice między stanem rzeczywistym a stanem wykazanym w księgach należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji. Od charakteru niedoborów i nadwyżek zależy sposób ich rozliczania. Różnice inwentaryzacyjne mogą stanowić niedobory lub nadwyżki.

Ujawnione niedobory klasyfikujemy jako:

1. Niedobory niezawinione - powstają na skutek zdarzeń losowych. Mogą to być również niedobory naturalne uwzględniające specyfikę działalności gospodarczej, jak również wynikające z błędnej ewidencji księgowej.

2. Niedobory zawinione - powstają na skutek zaniedbań osób odpowiedzialnych lub na skutek kradzieży i są konsekwencją niewłaściwego zabezpieczenia.

Nadwyżki mogą powstać na skutek błędów w ewidencji. Mogą one być kompensowane z niedoborami.

W praktyce księgowej przyjęło się, że kompensata jest możliwa, jeżeli:

• nadwyżki i niedobory dotyczą tej samej osoby lub osób odpowiedzialnych materialnie,

• różnice inwentaryzacyjne zostały ujawnione w czasie tego samego spisu z natury,

• ujawnione nadwyżki i niedobory dotyczą podobnych do siebie składników majątku, np. składniki o zbliżonym wyglądzie, znajdujące się w podobnych opakowaniach, o podobnej nazwie - wówczas różnice inwentaryzacyjne mogą być skutkiem błędów w ewidencji księgowej,

• nadwyżki lub niedobory dotyczą tych składników majątku, które są w taki sam sposób lub podobnie zaewidencjonowane (np. ewidencja wartościowa i ilościowo-wartościowa),

UWAGA

Niedobory i nadwyżki kompensuje się zawsze według niższej ceny i mniejszej ilości. Kompensaty należy dokonać zawsze przed obliczeniem ubytków naturalnych.

Więcej na ten temat znajdziesz w Internetowym Serwisie Księgowego w artykule Jak klasyfikować i rozliczać niedobory i nadwyżki inwentaryzacyjne występujące w poszczególnych składnikach majątku

• art. 10 ust. 1, art. 21, art. 25, art. 26-27 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 199, poz. 1175; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 64, poz. 332

• art. 5, art. 86, art. 88, art. 91 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 64, poz. 332

• art. 12 ust. 3-3a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 205, poz. 1202

Maryla Piotrowska

księgowa z licencją MF