Elastyczna organizacja czasu pracy

W dniu 23 sierpnia 2013 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 896).

Autopromocja

Ruchomy czas pracy

Pierwszą z istotnych zmian wprowadzonych w drodze nowelizacji jest wprowadzenie całkowicie nowej instytucji, którą określa się mianem ruchomego czasu pracy. Pod pojęciem tym należy rozumieć rozkład czasu pracy, w ramach którego możliwe jest ustalenie, że praca będzie wykonywana każdego dnia w różnych przedziałach czasowych. Przepisy nowelizacji przewidują dwa sposoby stosowania ruchomego czasu pracy.

Po pierwsze w ramach tego rozkładu czasu pracy możliwe jest wyznaczenie w każdym dniu pracy innej godziny rozpoczynania pracy. Należy przy tym zwrócić uwagę, że w przypadku ustalenia w danym dniu wcześniejszej godziny rozpoczęcia pracy niż miało to miejsce dnia poprzedniego, praca w takim dniu będzie de facto wykonywana zanim jeszcze skończy się poprzednia doba pracownicza. Oznacza to, że w rezultacie pracownicy będą w przeciągu jednej doby wykonywali pracę w wymiarze dłuższym niż ustalony dla nich wymiar dobowego czasu pracy. Zgodnie jednak z postanowieniami nowelizacji, taka praca, wykonywana w oparciu o przyjęty rozkład czasu pracy, nie będzie uznawana za pracę w godzinach nadliczbowych.

Zobacz artykuł: Elastyczny czas pracy 2013

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

Drugi ze sposobów stosowania ruchomego czasu pracy polega na wyznaczeniu w rozkładzie czasu pracy przedziału czasu, w którym pracownicy mają obowiązek podjąć pracę. W skutek przyjęcia takiego rozwiązania, o ostatecznej godzinie rozpoczęcia pracy, przypadającej w ustalonym przedziale, zdecydują sami pracownicy. Także w tym przypadku, gdyby pracownik, zgodnie ze swoją decyzją, w kolejnym dniu rozpoczął pracę o godzinie wcześniejszej niż w dniu poprzednim, praca ta nie będzie traktowana jako nadliczbowa. Ponadto, zgodnie z postanowieniami nowelizacji, w każdym z opisanych wariantów ruchomego czasu pracy, strony stosunku pracy są nadal zobowiązane do zachowywania przepisów o wymiarze czasu pracy oraz o dobowym i tygodniowym odpoczynku.  

Dłuższy okres rozliczeniowy

Kolejną z istotnych zmian przyjętych w ramach nowelizacji jest określenie nowych zasad przedłużania okresu rozliczeniowego czasu pracy do maksymalnie 12 miesięcy.  

W podstawowym systemie czasu pracy, tj. takim, w którym praca jest wykonywana w wymiarze nieprzekraczającym 8 godzin na dobę, obowiązuje co do zasady okres rozliczeniowy wynoszący maksymalnie 4 miesiące. Wydłużenie tego okresu do maksymalnie 6 miesięcy, w dotychczasowym stanie prawnym, było możliwe w rolnictwie i hodowli oraz przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób. Przyjęcie okresu rozliczeniowego w wymiarze maksymalnie 12 miesięcy było natomiast dopuszczalne dla tych rodzajów pracy tylko, jeśli dodatkowo uzasadniały to nietypowe warunki organizacyjne lub techniczne mające wpływ na przebieg procesu pracy.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Zapraszamy na forum ZUS i prawo pracy

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Zgodnie z nowymi regulacjami, wydłużenie okresu rozliczeniowego do maksymalnie 12 miesięcy jest dopuszczalne dla każdego rodzaju pracy i w każdym systemie czasu pracy, jeśli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi oraz gdy zachowane zostaną przy tym ogólne zasady bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Przyjęto także zasadę, że jeżeli w danym miesiącu, ze względu na rozkład czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownik nie ma obowiązku wykonywania pracy, takiemu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie odrębnych przepisów. W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, wysokość tego wynagrodzenia należy ustalić proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy.

Ruchomy czas pracy i 12-miesięczny okres rozliczeniowy

Tryb wprowadzania zmian w zakładach pracy

W drodze nowelizacji określono także tryb właściwy do wprowadzania przedłużonego okresu rozliczeniowego oraz ruchomego czasu pracy. Zgodnie z nowelizacją, kwestie te podlegają ustaleniu, na określonych w niej zasadach, w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu zawieranym ze wskazanymi organizacjami związkowymi lub przedstawicielami pracowników. Warto przy tym zaznaczyć, że niezależnie od ustalenia ruchomego czasu pracy w powyższym trybie, rozkład ten może być stosowany w odniesieniu do danego pracownika również na jego pisemny wniosek. Postanowienia nowelizacji odnoszą się także do sposobów wprowadzania pozostałych rozkładów czasu pracy i okresów rozliczeniowych oraz systemów czasu pracy.

Odpracowanie czasu zwolnienia z pracy

Kolejna ze zmian polega na wprowadzeniu przepisu stanowiącego, że odpracowanie czasu zwolnienia od pracy, udzielanego pracownikowi na jego pisemny wniosek w celu załatwienia spraw osobistych, nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych. Taka regulacja umożliwia pracownikowi odpracowanie czasu zwolnienia bez ryzyka powstania pracy w godzinach nadliczbowych. W dotychczasowym stanie prawnym na uniknięcie takiego ryzyka pozwalało w zasadzie tylko odpracowanie zwolnienia w tym samym dniu, w którym nastąpiło zwolnienie. Jak wskazał ustawodawca, odpracowanie zwolnienia nie może jednak naruszać prawa pracownika do odpoczynku.

Więcej o wydłużonym okresie rozliczeniowym - w specjalnym poradniku "Nowe zasady rozliczania czasu pracy">>

Rozkład czasu pracy

W drodze nowelizacji uregulowano także kwestię tworzenia rozkładu czasu pracy. W tym zakresie ustalono m.in., że rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzany także na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak nie mniej niż 1 miesiąc. Zgodnie z nowelizacją, rozkład czasu pracy może być sporządzany nie tylko na piśmie, ale także w formie elektronicznej.

Podsumowując, w ramach nowelizacji przyjęto rozwiązania, które mają umożliwić pracodawcom dostosowywanie czasu pracy pracowników do rzeczywistego zapotrzebowania na pracę, przy jednoczesnym zachowaniu wszystkich dotychczas obowiązujących norm ochronnych. Główne zmiany polegają na wprowadzeniu instytucji ruchomego czasu pracy oraz regulacji pozwalających na szersze stosowanie dłuższych okresów rozliczeniowych. Z czasem przekonamy się jak wprowadzone rozwiązania będą sprawdzały się w praktyce.

Prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy

Czy odwołany członek zarządu może domagać się przywrócenia do pracy

Zapraszamy na forum Księgowość

Patrycja Dzięgielewska, radca prawny

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna