REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozliczenie majątkowe osób pozostających w konkubinacie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewelina Solipiwko
radca prawny w kancelarii prawnej Krause Legal w Warszawie
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W polskim systemie prawnym pojęcie konkubinat nie występuje. Jak więc dokonać rozliczenia pomiędzy konkubentami, którzy w trakcie trwania związku nabyli wspólnie przedmioty majątkowe, np. kupili dom lub samochód?

 

REKLAMA

Autopromocja


Prawo nie definiuje instytucji konkubinatu


W potocznym znaczeniu konkubinat oznacza faktyczne pożycie kobiety i mężczyzny analogiczne do pożycia małżonków.

 

Do nieformalnych związków kobiety i mężczyzny nie mogą być stosowane przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnoszące się do osób pozostających w związku małżeńskim.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

 

Przewidziana w art. 18 Konstytucji ochrona małżeństwa oznacza, że prawnie zalegalizowany związek kobiety i mężczyzny pozostaje pod ochroną i opieką Rzeczpospolitej Polskiej. Ochrona małżeństwa przejawia się m.in. w tym, że do innych związków nie stosuje się skutków prawnych wynikających z zawarcia małżeństwa oraz że nie dopuszcza się do takiej wykładni i stosowania przepisów, które prowadziłyby do zrównania pod względem prawnym małżeństwa i innych form pożycia. Ze względu na konstytucyjną zasadę ochrony małżeństwa oraz brak podstaw do uznania braku regulacji prawej związków pozamałżeńskich za lukę w prawie, niedopuszczalne jest stosowanie unormowań z zakresu prawa małżeńskiego (w tym wspólności majątkowej i podziału dorobku), nawet w drodze analogii do innych niż małżeństwo stosunków cechujących się istnieniem więzi osobisto - majątkowych. Takie konsekwentne i jednolite stanowisko jest, z aprobatą doktryny, przyjmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego na tle rozliczeń majątkowych osób, które pozostawały w konkubinacie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007, IV CSK 301/07).

 

W szczególności do stosunków majątkowych osób pozostających w związku pozamałżeńskim nie mogą być stosowane w drodze analogii przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 Kodeks rodzinny i opiekuńczy o wspólności ustawowej.

 

Wspólność ustawowa oznacza, iż przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania związku małżeńskiego przez oboje z małżonków lub jednego z nich stanowią ich majątek wspólny. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może także żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, przy czym nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu co do zasady dokonuje się przy podziale majątku po ustaniu małżeństwa, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o podziale spadku. W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga również o wzajemnych rozliczeniach byłych małżonków.

 

Prawo do odstąpienia od umowy przedwstępnej

 

Powyższe zasady nie mają zastosowania do partnerów z konkubinatu. W trakcie wspólnego pożycia konkubentów każdy z nich zachowuje swój odrębny majątek, ponieważ związek pozamałżeński sam przez się nie wywołuje żadnych skutków o charakterze prawno-majątkowym między osobami, które w takim związku pozostają. Jeżeli zatem powstaną pomiędzy nimi stosunki prawno-majątkowe, prawa i obowiązki stąd wynikające oceniać należy na podstawie przepisów właściwych dla tych stosunków (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 1955, II CO 7/55).

 

Rozliczenia pomiędzy konkubentami

 

Jak zatem dokonać rozliczenia pomiędzy byłymi konkubentami, którzy w trakcie trwania związku nabyli wspólnie przedmioty majątkowe, np. kupili dom lub samochód?

 

Zapraszamy do dyskusji na forum

 

Przedmioty majątkowe nabyte wspólnie przez partnerów z konkubinatu stanowią ich współwłasność w częściach ułamkowych, przy czym domniemywa się że udziały współwłaścicieli są równe. W umowie sprzedaży domu czy samochodu konkubenci mogą jednak uzgodnić, że ich udziały w nabywanej rzeczy są różnej wielkości, np. ze względu na okoliczność, iż jeden z nich zapłacił większą część ceny ze środków pochodzących z jego majątku niż drugi z konkubentów.


Należy zauważyć, iż każdy z konkubentów może rozporządzić swoim udziałem w rzeczy wspólnej bez zgody partnera będącego jej współwłaścicielem, jednakże do rozporządzenia całą rzeczą wspólną (np. do jej sprzedania, zastawienia, obciążenia hipoteką ) potrzebna jest zgoda obojga współwłaścicieli pozostających w nieformalnym związku. W razie jej braku ten z partnerów, którego udział w rzeczy wynosi co najmniej połowę może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na uwadze cel zamierzonej czynności oraz interesy obojga konkubentów (art. 197 - 199 KC).

 

Każdy z konkubentów może także w każdym czasie, w trakcie trwania związku lub po jego zakończeniu, żądać zniesienia współwłasności (art. 210 KC). Jest to istotna różnica w stosunku do małżeństwa, ponieważ w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzenia udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 KRO).

 

Rozliczenia z tytułu roszczeń do majątku, jakiego dorobili się mężczyzna i kobieta żyjący bez zawarcia związku małżeńskiego, prowadząc wspólne gospodarstwo domowe lub przedsiębiorstwo oraz z tytułu nakładów, jakich jedno z nich lub oboje dokonali ze swojego majątku na rzeczy wspólne mogą być przeprowadzone w postępowaniu o zniesienie współwłasności przedmiotów stanowiących ich majątek wspólny. Co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie na własność nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty sąd stosuje przepisy o zniesieniu współwłasności (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970, III CZP 62/69). 

 

Nakłady z majątku jednego konkubenta

 

A co w przypadku, gdy w trakcie trwania konkubinatu jeden z partnerów dokonał ze swojego majątku nakładów nie na rzeczy wspólne lecz na nieruchomość lub inną rzecz będącą własnością drugiego konkubenta?

 

Nakłady z majątku jednego konkubenta na nieruchomość lub rzecz ruchomą będącą własnością drugiego z nich nie podlegają rozliczeniu w postępowaniu o zniesienie współwłasności rzeczy nabytych wspólnie w czasie trwania konkubinatu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 1998, II CKN 684/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1997, I CKU 155/97). Roszczenia z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z partnerów w przedmiotach należących do drugiego z nich można rozliczyć według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970, III CZP 62/69, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000, IV CKN 32/00).

 

Taka sytuacja będzie miała miejsce w przypadku wspólnego wzniesienia przez konkubentów budynku na gruncie stanowiącym własność wyłącznie jednego z nich. Nie można wtedy mówić o powstaniu wspólności określonych przedmiotów majątkowych. Budynek staje się bowiem w takim przypadku częścią składową gruntu, którego własność przysługuje niepodzielnie tylko jednemu z konkubentów (art. 47 § 1 i art. 48 KC) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 1998, II CKN 684/97). Co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów w przedmiotach należących do drugiego partnera zastosowanie znajdą przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970, III CZP 62/69).


Sprzedaż prywatnego samochodu - skutki podatkowe


Nabycie przez konkubentów rzeczy na współwłasność

 

Nie można wykluczyć sytuacji, w której jeden z konkubentów pozostawać będzie jednocześnie w związku małżeńskim z inną osobą. Czy w takim przypadku osoby żyjące w związku małżeńskim mogą wspólnie nabyć nieruchomość lub rzecz ruchomą?

 

Pozostawanie przez konkubenta w związku małżeńskim nie wyklucza możliwości nabycia przez konkubentów rzeczy na współwłasność, przy zachowaniu wymagań, jakie przepisy prawa cywilnego o zobowiązaniach i o przeniesieniu własności stawiają uczestnikom obrotu prawnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1995, I CNR 143/95). W sytuacji, gdy podczas trwania wspólności ustawowej jedno z małżonków nabędzie przedmioty majątkowe wspólnie z konkubentem, przedmioty takie mogą stanowić współwłasność konkubenta i małżonków, przy czym tych ostatnich na zasadzie wspólności ustawowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1996, III CZP 70/96).

 

Jeżeli wzajemne prawa i obowiązki konkubentów wynikają z zawartych pomiędzy nimi umów, rozliczenie wzajemnych roszczeń powinno nastąpić na podstawie przepisów prawa regulujących te umowy.

 

Warto także zaznaczyć, że osoby pozostające w związku pozamałżeńskim mogą w umowie dokonać podziału majątku będącego ich współwłasnością, nabytego w trakcie trwania konkubinatu, a także określić zasady rozliczenia nakładów poniesionych z majątku każdego z nich na majątek wspólny oraz nakładów jednego z konkubentów poniesionych z jego majątku na majątek drugiego konkubenta. Rozwiązanie takie jest korzystne w przypadku partnerów, którzy pomimo zakończenia łączącego ich związku, pozostają w dobrych stosunkach. 

 

Jak przygotować firmę na zmiany w VAT w 2014 r.

 

Autorką komentarza prawnego jest Ewelina Solipiwko, radca prawny w kancelarii prawnej Krause Legal w Warszawie.

 

 

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Prof. Modzelewski do premiera Tuska: narzucanie wszystkim podatnikom VAT obowiązkowego KSeF i faktur ustrukturyzowanych to nie jest deregulacja gospodarki

W dniu 12 kwietnia br. Ministerstwo Finansów potwierdziło zamiar wdrożenia w 2026 roku obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur i obligatoryjnego stosowania faktur ustrukturyzowanych przez wszystkich podatników VAT. Prof. dr hab. Witold Modzelewski apeluje do Pana Premiera Donalda Tuska: „Wierzę, że jako liberał traktuje Pan potrzebę deregulacji gospodarki zupełnie poważnie. Nie należy ulegać lobbystom, którzy chcą zarobić na dezorganizacji systemu fakturowania. Pomysł faktur ustrukturyzowanych powinien trafić definitywnie do kosza.”

W 2025 r. można przekazać 1,5% podatku rolnego na rzecz dwóch uprawnionych podmiotów

W komunikacie z 16 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Finansów poinformowało, że w 2025 roku podatnicy podatku rolnego mogą przekazać 1,5 tego podatku na rzecz Krajowego Związku Rewizyjnego Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych lub OPZZ Rolników i Organizacji Rolniczych. Jakie są warunki tego przekazania?

Roczne zeznanie podatkowe PIT: 15 najczęstszych błędów. Jak ich uniknąć w 2025 roku

Złożenie corocznej deklaracji PIT to podstawowy zakres komunikacji podatnika z administracją skarbową. Warto zadbać, by przebiegła ona w sposób optymalny i nie nastręczała niespodziewanych nieprzyjemności. Dlatego też przedstawiamy zestawienie najczęstszych błędów, przed którymi można się uchronić, korzystając z poniższych podpowiedzi.

7 skutków spadających stóp procentowych. Już w maju 2025 r. RPP zacznie cykl obniżek?

Tańsze i łatwiej dostępne kredyty to tylko część skutków cięć stóp procentowych. Polityka monetarna to miecz obosieczny. W momencie, w którym kredytobiorcy cieszą się z niższych rat, to posiadacze oszczędności mają problem ze znalezieniem solidnie oprocentowanego depozytu. Widmo niższych stóp procentowych oznacza też, że w dół pójść może oprocentowanie detalicznych obligacji skarbowych, a zakup mieszkania na wynajem może znowu odzyskać swój blask.

REKLAMA

Korekta zeznania podatkowego PIT. Jak to zrobić i do kiedy można?

Do końca roku 2030 podatnicy mają prawo składać korekty zeznań PIT za rok 2024. Błędy w deklaracjach podatkowych zdarzają się zarówno na niekorzyść podatnika (np. pominięcie ulgi, o której się nie wiedziało), jak i na niekorzyść fiskusa (np. pominięcie źródła przychodów, o którym się zapomniało). Złożenie korekty zeznania nie wymaga uzasadnienia, a skorygować można nawet taką deklarację, która z upływem 30 kwietnia 2025 r. została bez udziału podatnika automatycznie zatwierdzona w usłudze Twój e-PIT.

Pilne! Będzie nowelizacja ustawy o KSeF, znamy projekt: jakie zmiany w obowiązkowym e-fakturowaniu

Ministerstwo Finansów opublikowało długo wyczekiwany projekt nowelizacji ustawy o VAT, regulujący obowiązek stosowania faktur ustrukturyzowanych. Wraz z nim udostępniono również oficjalną „mapę drogową” wdrożenia Krajowego Systemu e-Faktur – KSeF.

Ewidencje VAT oszustów i uczciwych podatników niczym się nie różnią. Jak systemowo zablokować wzrost zwrotów VAT? Prof. Modzelewski: jest jeden sposób

Jedyną skuteczną barierą systemową dla prób wyłudzenia zwrotów jest uzależnienie wpływów zwrotów od zastosowania przez podatnika mechanizmu podzielonej płatności w stosunku do kwot podatku naliczonego, który miałby być zwrócony – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Obowiązkowy KSeF - najnowszy harmonogram. KSeF 2.0, integracja i testy, tryb offline24, faktury masowe, certyfikat wystawcy faktury i inne szczegóły

W komunikacie z 12 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Finansów przedstawiło aktualny stan projektu rozwiązań prawnych, technicznych i biznesowych oraz plan wdrożenia (harmonogram) obowiązkowego systemu KSeF. Można jeszcze do 25 kwietnia 2025 r. zgłaszać do Ministerstwa uwagi i opinie do projektu pisząc maila na adres sekretariat.PT@mf.gov.pl.

REKLAMA

Cyfrowe narzędzia dla księgowych. Kiedy warto zmienić oprogramowanie księgowe?

Nowoczesne narzędzia dla księgowych. Na co zwracać uwagę przy zmianie oprogramowania księgowego? Według raportów branżowych księgowi spędzają nawet 50 proc. czasu na czynnościach, które mogłyby zostać usprawnione przez nowoczesne technologie.

Obowiązkowy KSeF - będzie kolejne przesunięcie terminów? Kiedy nowelizacja ustawy o VAT? Minister finansów odpowiada

Ministerstwo Finansów dość wolno prowadzi prace legislacyjne nad nowelizacją ustawy o VAT dotyczącą wdrożenia obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Od listopada zeszłego roku - kiedy to zakończyły się konsultacje projektu - nie widać żadnych postępów. Jeden z posłów zapytał ministra finansów o aktualny harmonogram prac legislacyjnych w tym zakresie a także czy minister ma zamiar przesunięcia terminów wejścia w życie obowiązkowego KSeF? W dniu 31 marca 2025 r. minister finansów odpowiedział na te pytania.

REKLAMA