REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozliczenie majątkowe osób pozostających w konkubinacie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewelina Solipiwko
radca prawny w kancelarii prawnej Krause Legal w Warszawie
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W polskim systemie prawnym pojęcie konkubinat nie występuje. Jak więc dokonać rozliczenia pomiędzy konkubentami, którzy w trakcie trwania związku nabyli wspólnie przedmioty majątkowe, np. kupili dom lub samochód?

 

REKLAMA


Prawo nie definiuje instytucji konkubinatu


W potocznym znaczeniu konkubinat oznacza faktyczne pożycie kobiety i mężczyzny analogiczne do pożycia małżonków.

 

Do nieformalnych związków kobiety i mężczyzny nie mogą być stosowane przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnoszące się do osób pozostających w związku małżeńskim.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

 

Przewidziana w art. 18 Konstytucji ochrona małżeństwa oznacza, że prawnie zalegalizowany związek kobiety i mężczyzny pozostaje pod ochroną i opieką Rzeczpospolitej Polskiej. Ochrona małżeństwa przejawia się m.in. w tym, że do innych związków nie stosuje się skutków prawnych wynikających z zawarcia małżeństwa oraz że nie dopuszcza się do takiej wykładni i stosowania przepisów, które prowadziłyby do zrównania pod względem prawnym małżeństwa i innych form pożycia. Ze względu na konstytucyjną zasadę ochrony małżeństwa oraz brak podstaw do uznania braku regulacji prawej związków pozamałżeńskich za lukę w prawie, niedopuszczalne jest stosowanie unormowań z zakresu prawa małżeńskiego (w tym wspólności majątkowej i podziału dorobku), nawet w drodze analogii do innych niż małżeństwo stosunków cechujących się istnieniem więzi osobisto - majątkowych. Takie konsekwentne i jednolite stanowisko jest, z aprobatą doktryny, przyjmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego na tle rozliczeń majątkowych osób, które pozostawały w konkubinacie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007, IV CSK 301/07).

 

W szczególności do stosunków majątkowych osób pozostających w związku pozamałżeńskim nie mogą być stosowane w drodze analogii przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 Kodeks rodzinny i opiekuńczy o wspólności ustawowej.

 

Wspólność ustawowa oznacza, iż przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania związku małżeńskiego przez oboje z małżonków lub jednego z nich stanowią ich majątek wspólny. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może także żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, przy czym nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu co do zasady dokonuje się przy podziale majątku po ustaniu małżeństwa, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o podziale spadku. W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga również o wzajemnych rozliczeniach byłych małżonków.

 

Prawo do odstąpienia od umowy przedwstępnej

 

Powyższe zasady nie mają zastosowania do partnerów z konkubinatu. W trakcie wspólnego pożycia konkubentów każdy z nich zachowuje swój odrębny majątek, ponieważ związek pozamałżeński sam przez się nie wywołuje żadnych skutków o charakterze prawno-majątkowym między osobami, które w takim związku pozostają. Jeżeli zatem powstaną pomiędzy nimi stosunki prawno-majątkowe, prawa i obowiązki stąd wynikające oceniać należy na podstawie przepisów właściwych dla tych stosunków (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 1955, II CO 7/55).

 

Rozliczenia pomiędzy konkubentami

 

Jak zatem dokonać rozliczenia pomiędzy byłymi konkubentami, którzy w trakcie trwania związku nabyli wspólnie przedmioty majątkowe, np. kupili dom lub samochód?

 

Zapraszamy do dyskusji na forum

 

Przedmioty majątkowe nabyte wspólnie przez partnerów z konkubinatu stanowią ich współwłasność w częściach ułamkowych, przy czym domniemywa się że udziały współwłaścicieli są równe. W umowie sprzedaży domu czy samochodu konkubenci mogą jednak uzgodnić, że ich udziały w nabywanej rzeczy są różnej wielkości, np. ze względu na okoliczność, iż jeden z nich zapłacił większą część ceny ze środków pochodzących z jego majątku niż drugi z konkubentów.


Należy zauważyć, iż każdy z konkubentów może rozporządzić swoim udziałem w rzeczy wspólnej bez zgody partnera będącego jej współwłaścicielem, jednakże do rozporządzenia całą rzeczą wspólną (np. do jej sprzedania, zastawienia, obciążenia hipoteką ) potrzebna jest zgoda obojga współwłaścicieli pozostających w nieformalnym związku. W razie jej braku ten z partnerów, którego udział w rzeczy wynosi co najmniej połowę może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na uwadze cel zamierzonej czynności oraz interesy obojga konkubentów (art. 197 - 199 KC).

 

Każdy z konkubentów może także w każdym czasie, w trakcie trwania związku lub po jego zakończeniu, żądać zniesienia współwłasności (art. 210 KC). Jest to istotna różnica w stosunku do małżeństwa, ponieważ w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzenia udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 KRO).

 

Rozliczenia z tytułu roszczeń do majątku, jakiego dorobili się mężczyzna i kobieta żyjący bez zawarcia związku małżeńskiego, prowadząc wspólne gospodarstwo domowe lub przedsiębiorstwo oraz z tytułu nakładów, jakich jedno z nich lub oboje dokonali ze swojego majątku na rzeczy wspólne mogą być przeprowadzone w postępowaniu o zniesienie współwłasności przedmiotów stanowiących ich majątek wspólny. Co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie na własność nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty sąd stosuje przepisy o zniesieniu współwłasności (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970, III CZP 62/69). 

 

Nakłady z majątku jednego konkubenta

 

A co w przypadku, gdy w trakcie trwania konkubinatu jeden z partnerów dokonał ze swojego majątku nakładów nie na rzeczy wspólne lecz na nieruchomość lub inną rzecz będącą własnością drugiego konkubenta?

 

Nakłady z majątku jednego konkubenta na nieruchomość lub rzecz ruchomą będącą własnością drugiego z nich nie podlegają rozliczeniu w postępowaniu o zniesienie współwłasności rzeczy nabytych wspólnie w czasie trwania konkubinatu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 1998, II CKN 684/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1997, I CKU 155/97). Roszczenia z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z partnerów w przedmiotach należących do drugiego z nich można rozliczyć według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970, III CZP 62/69, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000, IV CKN 32/00).

 

Taka sytuacja będzie miała miejsce w przypadku wspólnego wzniesienia przez konkubentów budynku na gruncie stanowiącym własność wyłącznie jednego z nich. Nie można wtedy mówić o powstaniu wspólności określonych przedmiotów majątkowych. Budynek staje się bowiem w takim przypadku częścią składową gruntu, którego własność przysługuje niepodzielnie tylko jednemu z konkubentów (art. 47 § 1 i art. 48 KC) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 1998, II CKN 684/97). Co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów w przedmiotach należących do drugiego partnera zastosowanie znajdą przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970, III CZP 62/69).


Sprzedaż prywatnego samochodu - skutki podatkowe


Nabycie przez konkubentów rzeczy na współwłasność

 

Nie można wykluczyć sytuacji, w której jeden z konkubentów pozostawać będzie jednocześnie w związku małżeńskim z inną osobą. Czy w takim przypadku osoby żyjące w związku małżeńskim mogą wspólnie nabyć nieruchomość lub rzecz ruchomą?

 

Pozostawanie przez konkubenta w związku małżeńskim nie wyklucza możliwości nabycia przez konkubentów rzeczy na współwłasność, przy zachowaniu wymagań, jakie przepisy prawa cywilnego o zobowiązaniach i o przeniesieniu własności stawiają uczestnikom obrotu prawnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1995, I CNR 143/95). W sytuacji, gdy podczas trwania wspólności ustawowej jedno z małżonków nabędzie przedmioty majątkowe wspólnie z konkubentem, przedmioty takie mogą stanowić współwłasność konkubenta i małżonków, przy czym tych ostatnich na zasadzie wspólności ustawowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1996, III CZP 70/96).

 

Jeżeli wzajemne prawa i obowiązki konkubentów wynikają z zawartych pomiędzy nimi umów, rozliczenie wzajemnych roszczeń powinno nastąpić na podstawie przepisów prawa regulujących te umowy.

 

Warto także zaznaczyć, że osoby pozostające w związku pozamałżeńskim mogą w umowie dokonać podziału majątku będącego ich współwłasnością, nabytego w trakcie trwania konkubinatu, a także określić zasady rozliczenia nakładów poniesionych z majątku każdego z nich na majątek wspólny oraz nakładów jednego z konkubentów poniesionych z jego majątku na majątek drugiego konkubenta. Rozwiązanie takie jest korzystne w przypadku partnerów, którzy pomimo zakończenia łączącego ich związku, pozostają w dobrych stosunkach. 

 

Jak przygotować firmę na zmiany w VAT w 2014 r.

 

Autorką komentarza prawnego jest Ewelina Solipiwko, radca prawny w kancelarii prawnej Krause Legal w Warszawie.

 

 

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zatrudnianie cudzoziemców - zmiany od 1 czerwca 2025 r. Dodatkowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia, rejestr umów o pracę, legalność pobytu obywateli Ukrainy, cyfrowe wnioski i wyższe kary

Nowe przepisy dotyczące zasad zatrudniania cudzoziemców w Polsce zaczną obowiązywać od 1 czerwca 2025 roku. Regulacje określają warunki, na jakich możliwe będzie legalne powierzenie pracy obcokrajowcom. Sprawdzamy, czy nowe przepisy wprowadzają ułatwienia i w jaki sposób zmieniają procedurę zatrudniania cudzoziemców.

Kary umowne a koszty podatkowe – korzystny wyrok dla podatników

W wyroku z 6 maja 2025 r., sygn. II FSK 1012/22 Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z stanowiskiem, że kary umowne mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli niewykonanie dostawy - nie wynikało z winy spółki. Niepewność w tej sprawie wynikała z wykładni art. 16 ust 1 pkt 22 ustawy o CIT, w którym określono jakie kary umowne i odszkodowania nie mogą być uznane za koszty podatkowe. W orzecznictwie przepis ten jest interpretowany literalnie, uznając że pozostałe rodzaje wypłat odszkodowawczych niż wskazane w przepisie mogą być uznane za koszt podatkowy.

Czy zawód księgowego powinien być certyfikowany? Ministerstwo Finansów analizuje możliwe zmiany

Od 2014 roku w Polsce nie można już uzyskać certyfikatu księgowego wydanego przez Ministra Finansów. W wyniku przeprowadzonej wówczas deregulacji zawód księgowego został formalnie otwarty – obecnie nie wymaga żadnych licencji ani zezwoleń państwowych. Choć miało to na celu ułatwienie dostępu do zawodu, skutki tej zmiany do dziś budzą mieszane opinie w branży. Temat ten nie jest również obojętny dla Ministerstwa Finansów.

Kto i kiedy może ponieść odpowiedzialność karną za niezłożenie wniosku o upadłość spółki handlowej (np. sp. z o.o.)

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki handlowej to obowiązek, który spoczywa na barkach między innymi członków zarządu i likwidatorów. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółki jest przestępstwem, które zostało uregulowane nie w Kodeksie karnym, a w Kodeksie spółek handlowych.

REKLAMA

Komunikat ZUS: 2 czerwca 2025 r. mija ważny termin dla przedsiębiorców. Chodzi o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina przedsiębiorcom, że do 2 czerwca 2025 r. należy zweryfikować i odesłać przez PUE/eZUS wniosek o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej.

ZUS odbiera zasiłki za błędy dotyczące składek sprzed 2022 roku – Rzecznik MŚP interweniuje

Do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wpływa coraz więcej dramatycznych spraw dotyczących decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w których organ odmawia wypłaty świadczeń zasiłkowych, wskazując, że przedsiębiorcy nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu za okres sprzed 2022 roku.

Podatnik zapłacił zaległy podatek ale nie zatrzymało to egzekucji. Urząd skarbowy wykorzystał pomyłkę w przelewie. Winą obarczył podatnika i automatyzację systemu

Absurdów podatkowych nie brakuje. Dla przykładu można podać historię przedsiębiorcy, który nie uregulował w terminie podatku, za co otrzymał upomnienie z urzędu skarbowego. Dokonując wpłaty, popełnił niezamierzony błąd, który spowodował kolejne konsekwencje. W efekcie na jego koncie jednocześnie wystąpiła niedopłata i nadpłata podatku. Ministerstwo Finansów, komentując ww. sprawę, wskazuje obowiązujące przepisy, zaś eksperci przekonują, że urzędnicy mogli zachować się inaczej. Resort zaznacza, że proces obsługi wpłat podatników jest zautomatyzowany, a w opisywanej sytuacji nie można mówić o błędzie systemowym. Wśród znawców tematu nie brakuje opinii, że zbyt sztywne przepisy i procedury podatkowe mogą właściwie stanowić pułapkę dla przedsiębiorców.

PKWiU 2025 - nowa klasyfikacja statystyczna wyrobów i usług jeszcze w 2025 roku

W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano niedawno Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Nowa PKWiU 2025 zastąpi obecnie obowiązującą PKWiU 2015. Od kiedy?

REKLAMA

Bezpłatny webinar: Rozliczanie branży budowlanej i deweloperskiej. Jak uniknąć najczęstszych błędów?

Branża budowlana i deweloperska to sektory, w których każdy szczegół w rozliczeniach finansowych ma znaczenie, a konsekwencje popełnianych błędów mogą być daleko idące. Zarówno w księgach rachunkowych, jak i w rozliczeniach podatkowych precyzyjna klasyfikacja realizowanych prac jest kluczowa.

Usługi dietetyczne są zwolnione z VAT. Ale nie te dla osób zdrowych. Dlaczego?

Usługi dietetyczne, które nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego (związanego z celem medycznym), w szeregu przypadków nie mogą również korzystać ze zwolnienia podmiotowego (limit obrotów do 200 000 zł rocznie). Oznacza to, że dietetycy świadczący usługi doradztwa w zakresie dietetyki (konsultacji indywidualnych) opodatkowane VAT muszą zarejestrować się jako czynni podatnicy VAT, niezależnie od wysokości swoich obrotów i doliczać do ceny swoich usług netto podatek VAT w stawce 23%. Problem w tym, że wiele usług dietetyków ma charakter złożony (szkolenia z zakresu diet, podawanie w internecie pakietów diet dla osób zaliczanych do określonych kategorii wiekowych itp). Dlaczego usługi dietetyków świadczone na rzecz osób zdrowych nie korzystają ze zwolnienia z VAT wyjaśnił WSA w Gliwicach w wyroku z 29 stycznia 2025 r.

REKLAMA