PCC od umów pożyczek - jak można uniknąć jego płacenia?

Większość podatników bez głębszej analizy przepisów, dla zredukowania ryzyka nieuregulowania daniny wobec budżetu państwa, opodatkowuje każdą umowę pożyczki. Jednakże ta „redukcja” ryzyka niejednokrotnie może być kosztowna i zupełnie nieuzasadniona. W przypadku bowiem, kiedy kwota pożyczki wynosi 100 tys. zł, Podatnik odprowadza zobowiązanie w kwocie 2 tys. zł. A przecież pożyczki dotyczą również znacznie większych kwot - wyrażanych nawet w milionach! Pamiętajmy ponadto, że pożyczki pociągają za sobą dodatkowe koszty w postaci odsetek (jeśli nawet pożyczka jest nieoprocentowana, może być potraktowana jak wartość nieodpłatnie otrzymana przez spółkę, od której z kolei należy odprowadzić podatek dochodowy CIT).

Czym jest umowa pożyczki?

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Kłopotliwe jest w praktyce zidentyfikowanie, czy dana rzecz oznaczona została co do gatunku, czy też co do tożsamości. Rzeczy oznaczone co do gatunku (lub też rodzaju, jak często określamy) oznaczone są według cech rodzajowych, właściwych dla większej liczby przedmiotów, natomiast rzeczy oznaczone według tożsamości oznaczone są według cech indywidualnych, właściwych tylko dla jednego przedmiotu. Ocena, czy dana rzecz jest oznaczona tylko co do gatunku, czy tylko co do tożsamości zależy od woli stron, oświadczonej wyraźnie lub w sposób dorozumiany (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.12.1973 r., Sygn. I CR 363/73, niepubl.).

Co podlega opodatkowaniu PCC?

Czy od umowy najmu trzeba zapłacić PCC?

Skupmy swoje dzisiejsze rozważania jedynie na umowach pożyczek pieniężnych, bo te występują najczęściej i sprawiają podatnikom najwięcej problemów.

Zwolnienie przedmiotowe w VAT

Kiedy możemy nie płacić podatku PCC od umowy pożyczki pieniężnej? Nie jest to ani prosta, ani bardzo oczywista sprawa, czego dowodem może być ilość interpretacji indywidualnych wydanych w imieniu Ministerstwa Finansów przez Dyrektorów Izb Skarbowych.

Zgodnie z uregulowania prawnymi nałożonymi na... podatek od towarów i usług (VAT) usługi udzielania pożyczek podlegają zwolnieniu, bowiem katalog zwolnień przedmiotowych, jakie przewidział ustawodawca w zakresie podatku od wartości dodanej obejmuje m. in. usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach

Zmiany 2014 - Podatki, Księgowość, Kadry, Firma, Prawo

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 czerwca 2009 r. (sygn. I FSK 903/08) stwierdził, że „spółka udzielając innym podmiotom (...) pożyczek, wykonuje działalność usługową, określoną w PKWiU 65.22.10-00.90 „Usługi udzielania pożyczek, świadczone poza systemem bankowym” (...) udzielanie tego rodzaju pożyczek podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, z tym że usługi te korzystają ze zwolnienia od tego podatku”. Na tym założeniu bazują ponadto liczne interpretacje podatkowe wydane właśnie w zakresie konieczności opodatkowania umowy pożyczek PCC, np. Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 15.10.2013 r. Sygn. IPPP1/443-882/13-2/ISZ).

Pewnie podatnik pochyli się teraz nad powyższymi zdaniami i zada pytanie: przecież tematem artykułu miał być PCC, a nie VAT.

Właśnie w tej kwestii jest tak wiele wątpliwości i pytań. Wróćmy do uregulowań prawnych czynności cywilnoprawnych. Ustawodawca poza tym, że określił w nich katalog tych czynności, które podlegają opodatkowaniu, przewidział również takie, z płacenia których podatnik jest zwolniony.

Opodatkowanie PCC przy przekształceniu spółki z o.o. w spółkę osobową

Opodatkowaniu PCC nie podlegają m. in. czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub z niego zwolniona, z wyjątkiem:

- umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach

- umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Ponieważ jednak umowa pożyczki pieniężnej nie należy do żadnego z dwóch wyżej wymienionych punktów, aby nie płacić podatku PCC wystarczy wykazać, że czynność jest zwolniona z VAT.

Ale tutaj pojawiają się kolejne zagwozdki. Wszakże nie wystarczy przyjąć założenia „udzielam pożyczki zwolnionej z VAT”, ale konieczne jest wykazanie tego zwolnienia. Jak to zrobić? Na fakturze VAT dotyczącej odsetek od pożyczki, zamiast stawki oraz kwoty podatku od towarów i usług, należy wykazać przepis stanowiący podstawę dla zastosowania zwolnienia z opodatkowania VAT, tj. art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku VAT. Poza tym, w umowie pożyczki warto złożyć oświadczenie, że pożyczkodawca jest czynnym podatnikiem VAT.

INFORFK: Zmiany w VAT 2014

Plusy i minusy zmian w VAT

Kwestię opodatkowania umowy pożyczki PCC najlepiej jednak skonsultować z doradcą lub specjalistą, ponieważ wiąże się ona z biegłą znajomością prawa podatkowego, które w dodatku nie zawsze jest zrozumiałe i oczywiste dla Podatnika. A przecież za nieuregulowane zobowiązania z tytułu PCC ustawodawca przewiduje sankcję w wysokości 20%, jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zamiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony.

Również Podatnicy, którzy niezasadnie uiścili podatek od czynności cywilnoprawnych, mają prawo ubiegać się o zwrot nadpłaty w tymże podatku (pod warunkiem, że nie ulegnie on przedawnieniu).

Sławomir Ekman