Tematy - Odstąpienie od umowy

Otrzymanie zaliczki na poczet dostawy towarów lub świadczenia usług wiąże się zasadniczo z powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Rezygnacja z transakcji, skutkująca zwrotem zaliczki i wystawieniem faktury korygującej, umożliwia sprzedawcy obniżenie kwoty podatku należnego. Nabywca jest z kolei obowiązany do odpowiedniej korekty odliczonego wcześniej podatku naliczonego. Jak jednak postąpić w sytuacji, gdy kontrahenci odstępują wprawdzie od zawartej umowy, lecz zaliczka zostaje zwrócona znacznie później lub jej zwrot w ogóle nie następuje. Transakcja nie dochodzi ostatecznie do skutku. Nie ma jednak również zwrotu zaliczki, a to jej wpłata generowała powstanie obowiązku podatkowego.

Kara za odstąpienie od umowy przyrzeczonej nie podlega opodatkowaniu VAT, ponieważ nie stanowi sama w sobie usługi, taki wniosek płynie z wyroku z 24 lutego 2021 r. WSA w Warszawie (sygn. III SA/Wa 1107/20), którego stanowisko zostało podtrzymane w wyroku NSA z 30 stycznia 2025 r. (sygn. I FSK 1377/21).

Jeśli przedsiębiorca oferuje bezpłatny okres próbny, który po zakończeniu automatycznie przekształca się w abonament płatny, musi poinformować klienta o jego prawie do odstąpienia od umowy w sposób jasny, zrozumiały i dokładny. W przeciwnym razie zamiast 14 dni konsument będzie miał aż 12 miesięcy na odstąpienie od umowy.

W obecnej sytuacji pandemii koronawirusa i ogłoszonego stanu zagrożenia epidemicznego, przedsiębiorca może, czasowo zawiesić spełnienie ciążącego na nim wobec kontrahenta zobowiązania bądź całkowicie się z niego zwolnić. Ma prawo wycofać się z przyjętego zlecenia, zwracając pobraną zaliczkę, a w obliczu niemożności jej zwrotu, zobowiązać się do jej zwrotu w określonym terminie, bez ponoszenia dodatkowych obciążeń takich jak kary umowne.

Wydatki poniesione na zapłatę rekompensaty (odstępnego) za wcześniejsze rozwiązanie umów nie wypełniają wszystkich przesłanek zawartych w przepisach podatkowych dotyczących możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów. Wydatki tego rodzaju nie mają bowiem ani pozytywnego wpływu na przychód podatkowy, ani charakteru prewencyjnego, tj. nie chronią źródła przychodów przed jego zmniejszeniem.

W sprawie opodatkowania odstępnego wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który orzekł, że należności wypłacone na rzecz skarżącej (odstępne) przez sprzedającego z tytułu odstąpienia od umowy przedwstępnej zobowiązującej do zawarcia umowy sprzedaży towarów używanych należy uznać za niepodlegające opodatkowaniu VAT.

W odniesieniu do prawidłowo zawartej umowy z kontrahentem przepisy prawa cywilnego przewidują kilka możliwości jej skutecznego zakończenia. Prawo odstąpienia od umowy oraz wypowiedzenie umowy są przykładami dwóch instytucji prawa materialnego, które uprawniają do zakończenia umowy. Czym zatem różnią się od siebie wypowiedzenie umowy i odstąpienie od niej oraz jakie są skutki niewłaściwego zakończenia realizacji umowy z kontrahentem?

Odstąpienie od umowy

Odstąpienie od umowy: kiedy trzeba skorygować VAT z faktury zaliczkowej

Kara za odstąpienie od umowy bez VAT

Bezpłatny okres próbny pułapką dla firm. Zamiast 14 dni konsument będzie miał aż 12 miesięcy na odstąpienie od umowy

Koronawirus i stan zagrożenia epidemicznego – co w tej sytuacji może przedsiębiorca?

Czy rekompensata za przedterminowe rozwiązanie umowy jest kosztem

Czy zapłata odstępnego od umowy podlega VAT?

Jak skutecznie odstąpić od umowy z kontrahentem