REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Istota i elementy stosunku prawnego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Istota i elementy stosunku prawnego /Fot. Fotolia
Istota i elementy stosunku prawnego /Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Pojęcie stosunku prawnego to jedno z podstawowych pojęć funkcjonujących na gruncie prawa. Stosunek prawny jest to rodzaj stosunku społecznego (relacji), którego powstanie, ustanie i zmianę regulują przepisy obowiązującego prawa.

Osoby lub grupy osób uczestniczące w stosunku prawnym nazywa się podmiotami albo stronami stosunku prawnego. W każdym stosunku uczestniczą przynajmniej dwa podmioty. Istotą stosunku prawnego jest to, że dany podmiot stosunku prawnego może żądać od drugiej strony tego stosunku określonego zachowania np. świadczenia, a strona ta ma obowiązek je spełnić.

REKLAMA

REKLAMA

Podmiotem stosunku prawnego (stroną stosunku prawnego) jest podmiot prawa. W zależności od gałęzi prawa i rodzaju stosunku prawnego, możemy wskazać różne typy podmiotów prawa. W prawie konstytucyjnym podmiotem stosunków prawnych może być państwo reprezentowane przez organy władzy publicznej, np. Radę Ministrów, ale także naród jako zbiorowość wszystkich obywateli. W prawie administracyjnym podmiotem stosunku prawnego oprócz organów państwa i samorządu są obywatele, a także instytucje, np. szkoły, kościoły itp. W prawie karnym podstawowym podmiotem jest natomiast państwo reprezentowane przez organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości (prokurator, sąd), a także sprawcy czynów karalnych. W końcu w prawie cywilnym wyodrębnia się osoby fizyczne, osoby prawne i tzw. „ułomne osoby prawne” (nie mające osobowości prawnej, ale mogące uczestniczyć w obrocie, np. nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, być stroną w postępowaniu cywilnym lub podejmować czynności prawne, na zasadach określonych w przepisach prawa).

Przedmiotem stosunku prawnego czyli tym czego dany stosunek dotyczy może być: zachowanie człowieka (naprawa obuwia zlecona szewcowi, budowa domu zlecona przedsiębiorcy budowlanemu),  przedmiot materialny, np. samochód przekazany na sprzedaż, działka oddana w użytkowanie czy zakupiona w sklepie żywność, a także prawo podmiotowe, np. niemajątkowe prawo autorskie czy majątkowe prawo własności.

Wykładnia prawa – systemowa i funkcjonalna

REKLAMA

Na treść stosunku prawnego składają się uprawnienia i obowiązki jego podmiotów czyli stron stosunku prawnego. W realiach obrotu prawnego najczęściej dochodzi do powstania stosunków prawnych, w których każda ze stron jest jednocześnie w określony sposób uprawniona i zobowiązana. Przykładem tego rodzaju relacji może być stosunek prawny powstały wskutek zawarcia przez dwie strony umowy sprzedaży. W takim stosunku prawnym kupujący jest z jednej strony zobowiązany do uiszczenia odpowiedniej kwoty stanowiącej cenę za towar  i jednocześnie uprawniony  do żądania od sprzedawcy wydania tego towaru. Sprzedający z kolei zobowiązany jest do wydania towaru, zaś uprawniony  do żądania zapłaty od kupującego. Z tego względu jest to tzw. stosunek prawny dwustronny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Stosunek prawny na tle innych stosunków społecznych wyróżnia się tym, że o jego powstaniu, elementach składowych, zmianie i ustaniu decydują przepisy prawa stanowionego. Stosunki prawne powstają, ulegają zmianie i ustają na skutek zaistnienia faktów prawnych. Są to często zdarzenia od nas niezależne, takie jak np. śmierć człowieka, która z jednej strony może skutkować wygaśnięciem stosunków, których zmarły był stroną a z drugiej - powstaniem  bądź zmianą stosunków,  których stronami są spadkobiercy zmarłego. Ponadto na powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego mogą wpływać świadome czyny człowieka, z którymi prawo wiąże określone skutki. Przykładem takich działań jest np. zawarcie aneksu do umowy, który zmienia jej treść, a tym samym treść stosunku prawnego powstałego na podstawie tej umowy lub złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, co skutkuje ustaniem danego stosunku prawnego.

Ochrona praw autorskich w Internecie

Podsumowując, stosunek prawny jest to szczególna relacja między co najmniej dwoma podmiotami, której tak powstanie, zmianę jak i ustanie regulują przepisy prawa. Pojęcie stosunku prawnego służy zatem do określenia więzi prawnych zachodzących między tymi podmiotami. Szczególnie istotna  jest treść stosunku prawnego, na którą składają się poszczególne uprawnienia i obowiązki jego stron.  Znajomość pojęcia stosunku prawnego jest o tyle ważna, że każdy z nas w momencie narodzin stał się podmiotem prawa, a tym samym może być podmiotem wielu różnych  stosunków prawnych.

Zapraszamy do dyskusji na forum

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2026 - Jeszcze można uniknąć katastrofy. Prof. Modzelewski polemizuje z Ministerstwem Finansów

Niniejsza publikacja jest polemiką prof. Witolda Modzelewskiego z tezami i argumentacją resortu finansów zaprezentowanymi w artykule: „Wystawianie faktur w KSeF w 2026 roku. Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów”. Śródtytuły pochodzą od redakcji portalu infor.pl.

Rolnicy i rybacy muszą szykować się na zmiany – nowe przepisy o pomocy de minimis już w drodze!

Rolnicy i rybacy w całej Polsce powinni przygotować się na nadchodzące zmiany w systemie wsparcia publicznego. Rządowy projekt rozporządzenia wprowadza nowe obowiązki dotyczące informacji, które trzeba będzie składać, ubiegając się o pomoc de minimis. Nowe przepisy mają ujednolicić formularze, zwiększyć przejrzystość oraz zapewnić pełną kontrolę nad dotychczas otrzymanym wsparciem.

Wystawienie faktury VAT (ustrukturyzowanej) w KSeF może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową

Czy wystawienie faktury ustrukturyzowanej może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową? Na to pytanie odpowiada na prof. dr hab. Witold Modzelewski.

TSUE: Sąd ma ocenić, czy klauzula WIBOR szkodzi konsumentowi ale nie może oceniać samego wskaźnika

Sąd krajowy ma obowiązek dokonania oceny, czy warunek umowny dotyczący zmiennej stopy oprocentowania opartej o WIBOR, powoduje znaczącą nierównowagę ze szkodą dla konsumenta - oceniła Rzeczniczka Generalna TSUE w opinii opublikowanej 11 września 2025 r. (sprawa C‑471/24 - J.J. przeciwko PKO BP S.A.) Dodała, że ocena ta nie może jednak odnosić się do wskaźnika WIBOR jako takiego ani do metody jego ustalania.

REKLAMA

Kiedy ZUS może przejąć wypłatę świadczeń od przedsiębiorcy? Konieczny wniosek od płatnika lub ubezpieczonego

Brak płynności finansowej płatnika składek, zatrudniającego powyżej 20 osób, może utrudniać mu regulowanie świadczeń na rzecz pracowników, takich jak zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński czy świadczenie rehabilitacyjne. ZUS może pomóc w takiej sytuacji i przejąć wypłatę świadczeń. Potrzebny jest jednak wniosek płatnika lub ubezpieczonego.

W 2026 roku 2,8 mln firm musi zmienić sposób fakturowania. Im szybciej się przygotują, tym większą przewagę zyskają nad konkurencją

W 2026 roku ponad 2,8 mln przedsiębiorstw w Polsce zostanie objętych obowiązkiem korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Dla wielu z nich będzie to największa zmiana technologiczna od czasu cyfryzacji JPK. Choć Ministerstwo Finansów zapowiada tę transformację jako krok ku nowoczesności, dla MŚP może oznaczać konieczność głębokiej reorganizacji sposobu działania. Eksperci radzą przedsiębiorcom: czas wdrożenia KSeF potraktujcie jako inwestycję.

Środowisko testowe KSeF 2.0 (dot. API) od 30 września, Moduł Certyfikatów i Uprawnień do KSeF 2.0 od 1 listopada 2025 r. MF: API KSeF 1.0 nie jest kompatybilne z API KSeF 2.0

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 10 września 2025 r., że wprowadzone zostały nowe funkcjonalności wcześniej niedostępne w API KSeF1.0 (m.in. FA(3) z węzłem Zalacznik, tryby offline24 czy certyfikaty KSeF). W związku z wprowadzonymi zmianami konieczna jest integracja ze środowiskiem testowym KSeF 2.0., które zostanie udostępnione 30 września.

KSeF 2.0 już nadchodzi: Wszystko, co musisz wiedzieć o rewolucji w e-fakturowaniu

Już od 1 lutego 2026 r. w Polsce zacznie obowiązywać nowy, obligatoryjny KSeF 2.0. Ministerstwo Finansów ogłosiło, że wersja produkcyjna KSeF 1.0 zostaje „zamrożona” i nie będzie dalej rozwijana, a przedsiębiorcy muszą przygotować się do pełnej migracji. Ważne terminy nadchodzą szybko – środowisko testowe wystartuje 30 września 2025 r., a od 1 listopada ruszy Moduł Certyfikatów i Uprawnień. To oznacza prawdziwą rewolucję w e-fakturowaniu, której nie można przespać.

REKLAMA

Te czynności w księgowości można wykonać automatycznie. Czy księgowi powinni się bać utraty pracy?

Automatyzacja procesów księgowych to kolejny krok w rozwoju tej branży. Dzięki możliwościom systemów, księgowi mogą pracować szybciej i wydajniej. Era ręcznego wprowadzania danych dobiega końca, a digitalizacja pracy biur rachunkowych i konieczność dostosowania oferty do potrzeb XXI wieku to konsekwencje cyfrowej rewolucji, której jesteśmy świadkami. Czy zmiany te niosą wyłącznie korzyści, czy również pewne zagrożenia?

4 mln zł zaległego podatku. Skarbówka wykryła nieprawidłowości: spółka zawyżyła koszty uzyskania przychodów o 186 mln zł

Firma musi zapłacić aż 4 mln zł zaległego podatku CIT. Funkcjonariusze podlaskiej skarbówki wykryli nieprawidłowości w stosowaniu cen transferowych przez jedną ze spółek.

REKLAMA