REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Istota i elementy stosunku prawnego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Istota i elementy stosunku prawnego /Fot. Fotolia
Istota i elementy stosunku prawnego /Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Pojęcie stosunku prawnego to jedno z podstawowych pojęć funkcjonujących na gruncie prawa. Stosunek prawny jest to rodzaj stosunku społecznego (relacji), którego powstanie, ustanie i zmianę regulują przepisy obowiązującego prawa.

REKLAMA

Osoby lub grupy osób uczestniczące w stosunku prawnym nazywa się podmiotami albo stronami stosunku prawnego. W każdym stosunku uczestniczą przynajmniej dwa podmioty. Istotą stosunku prawnego jest to, że dany podmiot stosunku prawnego może żądać od drugiej strony tego stosunku określonego zachowania np. świadczenia, a strona ta ma obowiązek je spełnić.

REKLAMA

Podmiotem stosunku prawnego (stroną stosunku prawnego) jest podmiot prawa. W zależności od gałęzi prawa i rodzaju stosunku prawnego, możemy wskazać różne typy podmiotów prawa. W prawie konstytucyjnym podmiotem stosunków prawnych może być państwo reprezentowane przez organy władzy publicznej, np. Radę Ministrów, ale także naród jako zbiorowość wszystkich obywateli. W prawie administracyjnym podmiotem stosunku prawnego oprócz organów państwa i samorządu są obywatele, a także instytucje, np. szkoły, kościoły itp. W prawie karnym podstawowym podmiotem jest natomiast państwo reprezentowane przez organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości (prokurator, sąd), a także sprawcy czynów karalnych. W końcu w prawie cywilnym wyodrębnia się osoby fizyczne, osoby prawne i tzw. „ułomne osoby prawne” (nie mające osobowości prawnej, ale mogące uczestniczyć w obrocie, np. nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, być stroną w postępowaniu cywilnym lub podejmować czynności prawne, na zasadach określonych w przepisach prawa).

Przedmiotem stosunku prawnego czyli tym czego dany stosunek dotyczy może być: zachowanie człowieka (naprawa obuwia zlecona szewcowi, budowa domu zlecona przedsiębiorcy budowlanemu),  przedmiot materialny, np. samochód przekazany na sprzedaż, działka oddana w użytkowanie czy zakupiona w sklepie żywność, a także prawo podmiotowe, np. niemajątkowe prawo autorskie czy majątkowe prawo własności.

Wykładnia prawa – systemowa i funkcjonalna

REKLAMA

Na treść stosunku prawnego składają się uprawnienia i obowiązki jego podmiotów czyli stron stosunku prawnego. W realiach obrotu prawnego najczęściej dochodzi do powstania stosunków prawnych, w których każda ze stron jest jednocześnie w określony sposób uprawniona i zobowiązana. Przykładem tego rodzaju relacji może być stosunek prawny powstały wskutek zawarcia przez dwie strony umowy sprzedaży. W takim stosunku prawnym kupujący jest z jednej strony zobowiązany do uiszczenia odpowiedniej kwoty stanowiącej cenę za towar  i jednocześnie uprawniony  do żądania od sprzedawcy wydania tego towaru. Sprzedający z kolei zobowiązany jest do wydania towaru, zaś uprawniony  do żądania zapłaty od kupującego. Z tego względu jest to tzw. stosunek prawny dwustronny.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Stosunek prawny na tle innych stosunków społecznych wyróżnia się tym, że o jego powstaniu, elementach składowych, zmianie i ustaniu decydują przepisy prawa stanowionego. Stosunki prawne powstają, ulegają zmianie i ustają na skutek zaistnienia faktów prawnych. Są to często zdarzenia od nas niezależne, takie jak np. śmierć człowieka, która z jednej strony może skutkować wygaśnięciem stosunków, których zmarły był stroną a z drugiej - powstaniem  bądź zmianą stosunków,  których stronami są spadkobiercy zmarłego. Ponadto na powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego mogą wpływać świadome czyny człowieka, z którymi prawo wiąże określone skutki. Przykładem takich działań jest np. zawarcie aneksu do umowy, który zmienia jej treść, a tym samym treść stosunku prawnego powstałego na podstawie tej umowy lub złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, co skutkuje ustaniem danego stosunku prawnego.

Ochrona praw autorskich w Internecie

Podsumowując, stosunek prawny jest to szczególna relacja między co najmniej dwoma podmiotami, której tak powstanie, zmianę jak i ustanie regulują przepisy prawa. Pojęcie stosunku prawnego służy zatem do określenia więzi prawnych zachodzących między tymi podmiotami. Szczególnie istotna  jest treść stosunku prawnego, na którą składają się poszczególne uprawnienia i obowiązki jego stron.  Znajomość pojęcia stosunku prawnego jest o tyle ważna, że każdy z nas w momencie narodzin stał się podmiotem prawa, a tym samym może być podmiotem wielu różnych  stosunków prawnych.

Zapraszamy do dyskusji na forum

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wystawianie faktur ustrukturyzowanych narusza konstytucyjne prawo do prywatności

Istotna część podatników, mimo istnienia formalnego obowiązku, nie będzie mogła wystawiać faktur ustrukturyzowanych, gdyż nie pozwalają im na to zawarte umowy, w których nabywcy zastrzegają sobie zachowanie tajemnicy handlowej. Wystawianie faktur ustrukturyzowanych w sposób oczywisty narusza tę zasadę, bowiem ich treść będzie w sposób nieograniczony dostępna dla długiej listy organów państwa – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski. I dodaje: Organy te będą mogły bez jakichkolwiek ograniczeń czerpać informacje o tajemnicach handlowych, a zwłaszcza o towarach i usługach oraz cenach stosowanych przez podatników.

Nowe Centrum Kompetencyjne i Zespół ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego – jest ważny krok w uszczelnianiu CIT

Ministerstwo Finansów ogłosiło powstanie Centrum Kompetencyjnego ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego w CIT oraz nowego Zespołu analizującego systemowe rozwiązania w tym obszarze. KAS zmienia też priorytety kontroli – liczyć się będą efekty, nie liczba postępowań.

Nowe projekty KSR do konsultacji publicznych: wartości niematerialne i inwestycje w nieruchomości

Komitet Standardów Rachunkowości opublikował dwa projekty Krajowych Standardów Rachunkowości – dotyczące wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w nieruchomości. Dokumenty mają ujednolicić zasady ewidencji, wyceny i prezentacji tych aktywów. Opinie można zgłaszać do 30 września 2025 r.

Nowa opłata 2 euro od każdej paczki do UE albo 50 eurocentów po spełnieniu szeregu formalności. Na walce Unii z chińskim e-commerce skorzysta europejska logistyka

Komisja Europejska i Parlament Europejski chcą ograniczenia napływu chińskiego e-commerce przez wprowadzenie opłaty manipulacyjnej wynoszącej 2 euro dla każdej paczki, niezależnie od jej wartości. Nowy podatek będzie można obniżyć do 50 eurocentów, ale najpierw przesyłka będzie musiała trafić do magazynu na terenie Unii, skąd będzie dystrybuowana do klienta końcowego. Oznacza to, że każda z 4,6 mld paczek, bo tyle zaimportowano ich w 2024 r., będzie wymagała indywidualnej obsługi logistycznej, którą mogą zapewnić europejscy operatorzy. W opinii ekspertów to wielka dla sektora logistyki kontraktowej, również w Polsce, ale do walki o największych graczy e-commerce należy się dobrze przygotować.

REKLAMA

Tajemnica przedsiębiorstwa pod ochroną – rząd szykuje rewolucję w przepisach o znakach towarowych

Rząd pracuje nad długo wyczekiwaną nowelizacją Prawa własności przemysłowej. Projekt UDER85 wprowadzi skuteczne mechanizmy ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniach przed Urzędem Patentowym. To przełom, który zmieni zasady gry w sporach o znaki towarowe i zwiększy bezpieczeństwo firmowych danych.

Ubezpieczenie zdrowotne przy delegowaniu pracownika do Niemiec – formularz A1, EKUZ i kasy chorych

Delegowanie pracowników do Niemiec wiąże się z szeregiem obowiązków administracyjnych. Jednym z kluczowych aspektów, często niedocenianym przez pracodawców, jest właściwe zabezpieczenie zdrowotne osoby delegowanej. W praktyce powtarzają się pytania: czy wystarczy formularz A1? Czy EKUZ chroni pracownika w Niemczech w razie wypadku? Co pokrywa niemiecka AOK? I czy warto wykupić prywatne ubezpieczenie? W tym artykule odpowiemy na te i inne pytania, wyjaśnimy czym jest formularz A1, co zapewnia karta EKUZ w Niemczech oraz czy trzeba zgłaszać się do niemieckiej kasy chorych?

Kryzys na rynku księgowych? Specjaliści są przemęczeni, a chętnych i wykwalifikowanych kandydatów do pracy brakuje

Co drugi pracownik obszaru księgowości uważa, że branża boryka się z niedoborem wykwalifikowanych specjalistów – wynika z badania SaldeoSMART. Wśród głównych powodów luki kompetencyjnej respondenci wymieniają trudność w nadążaniu za zmieniającymi się przepisami (64%) oraz wypalenie zawodowe (53%). Siedmiu na dziesięciu ankietowanych przyznaje, że w ostatnim kwartale często lub bardzo często odczuwało przeciążenie obowiązkami zawodowymi. Jednocześnie 44% upatruje w sztucznej inteligencji szansy na odciążenie pracowników i zwiększenie ich efektywności.

3 poprawki Senatu do ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF

Ustawa wprowadzająca Krajowy System e-Faktur została uchwalona przez Sejm 25 lipca 2025 roku i trafiła do Senatu. Na posiedzeniu w dniu 30 lipca 2025 r. Senacka Komisja Budżetu i Finansów Publicznych zaproponowała jedynie 3 poprawki redakcyjne do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, nie wprowadzając innych zmian.

REKLAMA

ZUS wdraża nowe funkcje aplikacji mobilnej mZUS. Zaświadczenia dot. emerytur, rent i zasiłków. Odwołania, wycofania, załączniki i inne możliwości

Ponad 800 tys. osób ma już aplikację mobilną mZUS. To bardzo prosty i wygodny sposób kontaktu z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Można w niej sprawdzić stan swojego konta w ZUS, wysłać wnioski o świadczenia dla rodzin i wyliczyć prognozowaną emeryturę. Aplikacja wciąż jest wzbogacana o nowe funkcje i ma coraz więcej użytkowników.

Obligacje skarbowe (oszczędnościowe) - w sierpniu 2025 r. niższe oprocentowanie. Do końca lipca można kupić obligacje z wyższymi odsetkami

Po obniżkach oprocentowania obligacji skarbowych (detalicznych - oszczędnościowych) w maju i czerwcu 2025 r. - w sierpniu kolejny raz w tym roku Ministerstwo Finansów tnie (o 0,25 pkt proc.) odsetki nowych emisji tych obligacji.

REKLAMA