Jak zawrzeć umowę z biegłym rewidentem

1) Wybierz audytora
Przy wyborze audytora należy kierować się przede wszystkim podstawowymi zasadami określonymi w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.). Ustawa ta zwraca szczególną uwagę na bezstronność i niezależność biegłego rewidenta, dokonującego badania sprawozdania danej jednostki. Biegły ma spełniać warunki do wyrażenia bezstronnej i niezależnej opinii o tym sprawozdaniu. Bezstronność i niezależność nie jest zachowana, jeżeli biegły rewident:
• posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w jednostce lub w jednostce z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej, z wyłączeniem udziału w spółdzielni mieszkaniowej,
• jest lub był w ostatnich 3 latach przedstawicielem prawnym, członkiem organów nadzorczych bądź zarządzających lub pracownikiem jednostki albo jednostki z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej,
• w ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg rachunkowych, sporządzaniu sprawozdania finansowego, stanowiącego przedmiot badania,
• osiągnął chociażby w jednym roku w ciągu ostatnich pięciu lat co najmniej 50 proc. przychodu rocznego z tytułu świadczenia usług na rzecz danej jednostki, jednostki wobec niej dominującej lub jednostek z nią stowarzyszonych, jednostek od niej zależnych lub współzależnych; nie dotyczy to pierwszego roku działalności biegłego rewidenta,
• jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej do drugiego stopnia lub jest związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z osobą zarządzającą lub będącą w organach nadzorczych jednostki albo zatrudnia przy przeprowadzeniu badania takie osoby,
• z innych powodów nie może sporządzić bezstronnej i niezależnej opinii.
Ustawa o rachunkowości jasno stwierdza, że badanie przeprowadzone z naruszeniem wymienionych zasad jest nieważne. Są to więc najważniejsze kryteria, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze audytora.
2) Ustal harmonogram czynności związanych z badaniem
Tylko część jednostek spełniających odpowiednie kryteria ma obowiązek poddać swoje sprawozdanie badaniu przez biegłego rewidenta. Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy o rachunkowości, celem badania sprawozdania jest przedstawienie spółce pisemnej opinii biegłego rewidenta wraz z jego raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy oraz rentowność badanej jednostki.
Biegły rewident w toku przeprowadzania badania wykonuje liczne czynności, których celem jest uzyskanie informacji niezbędnych do sformułowania oceny sytuacji majątkowej i finansowej badanej jednostki, jak również do wyrażenia opinii o sprawozdaniu finansowym i sporządzenia raportu z badania. Jedną z takich czynności jest udział biegłego w inwentaryzacji składników majątkowych spółki. Dzięki obserwacji inwentaryzacji biegły ma możliwość sprawdzenia, czy ujęte w sprawozdaniu składniki zapasów rzeczywiście istnieją, a także upewnienia się, czy są pełnowartościowe. Wynika to z art. 66 ust. 4 ustawy o rachunkowości, który stanowi, iż jednostka zawiera z biegłym rewidentem umowę o badanie w terminie umożliwiającym mu udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych. Z przepisu tego wynika więc, że w ramach badania sprawozdania finansowego biegły powinien wziąć udział w przeprowadzonej przez jednostkę inwentaryzacji składników majątku. Umowa o badanie powinna być więc zawarta w takim terminie, aby dać biegłemu możliwość uczestniczenia w inwentaryzacji.
Umowa powinna zawierać przewidywane terminy czynności badania sprawozdania finansowego. Mogą być one określone w harmonogramie stanowiącym załącznik do umowy. Podkreślić trzeba, że problem umowy regulują także normy wykonywania zawodu biegłego rewidenta. Dokładny zakres umowy określa Norma nr 5.
3) Określ koszt badania i jego zakres
Jest to chyba najtrudniejsze zadanie. W zasadzie koszty usług audytorskich, tak jak innych wszelkiego rodzaju, dyktuje rynek. A jaki jest ten rynek? Bardzo zróżnicowany, jeśli chodzi o ceny badania. Dzieli się on na wielkie firmy, firmy średnie i małe firemki, w zasadzie działające pojedynczo, i jak twierdzą sami biegli rewidenci, zaniżające drastycznie ceny usług audytorskich.
Zaniepokojona tym zjawiskiem Krajowa Rada Biegłych Rewidentów wydała uchwalę nr 259/20/2005 z 28 lutego br. w sprawie określenia normatywnej pracochłonności minimalnej prac związanych z badaniem sprawozdań finansowych. Uchwałę taką podjęto powołując się na ustawę o biegłych rewidentach oraz uchwałę Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów w sprawie zasad etyki zawodowej. Uchwała ta wprowadza normatywne minimalne stawki pracochłonności, uzależnione od łącznej wartości: sum bilansowych i przychodów badanych jednostek oraz nieodłącznego ryzyka badania. Uchwała ta ma zastosowanie po raz pierwszy do umów o badanie sprawozdań finansowych za rok 2005.
W przypadku gdy przyjęta przez podmiot rzeczywista pracochłonność badania jest niższa od normatywnej pracochłonności minimalnej, ustalonej zgodnie z tą uchwałą, o więcej niż 25 proc. wymagane jest pisemne uzasadnienie tego w dokumentacji.

Wiesława Moczydłowska