Na czym polega wycena w skorygowanej cenie nabycia

Wycena aktywów i pasywów następuje podczas ujęcia składników, tj. przy początkowej wycenie, oraz w terminie późniejszym, w szczególności na dzień bilansowy. Metoda wyceny według skorygowanej ceny nabycia stanowi wycenę w terminie późniejszym.

Dla potrzeb wyceny aktywów finansowych i zobowiązań finansowych w rozporządzeniu MF oraz w MSR nr 39 rozróżnia się cztery kategorie.

Tabela 1. Kategorie aktywów finansowych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Tabela 2. Zastosowanie skorygowanej ceny nabycia

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Odmienne nazewnictwo kategorii wynika z klasyfikowania przez ustawę aktywów finansowych do inwestycji długo- i krótkoterminowych. Składniki tych kategorii pokrywają się ze składnikami kategorii wyznaczonych do wyceny według skorygowanej ceny nabycia w rozumieniu rozporządzenia MF oraz MSR nr 39.

Wycena według skorygowanej ceny nabycia odbywa się z zastosowaniem - jak to zostało zasugerowane w terminologii MSR nr 39 - efektywnej stopy procentowej.

Efektywna stopa procentowa jest to stopa, za pomocą której następuje zdyskontowanie do bieżącej wartości związanych z instrumentem finansowym przyszłych przepływów pieniężnych oczekiwanych w okresie do terminu wymagalności, a w przypadku instrumentów o zmiennej stopie procentowej - do terminu następnego oszacowania przez rynek poziomu odniesienia. Efektywna stopa procentowa stanowi wewnętrzną stopę zwrotu składnika aktywów lub zobowiązania finansowego za dany okres.

Przy wyliczeniu skumulowanej kwoty dyskonta aktywów finansowych i zobowiązań finansowych za pomocą efektywnej stopy procentowej uwzględnia się wszelkie opłaty poniesione lub otrzymywane przez strony kontraktu.

W rozumieniu MSR nr 39 jest to stopa, która dyskontuje oszacowane przyszłe pieniężne wpływy lub płatności dokonywane w oczekiwanym okresie do wygaśnięcia instrumentu finansowego, przy czym należy uwzględnić wszelkie koszty ponoszone w związku z umową.

Już z samej definicji można dochodzić do wniosku, że ustalenie efektywnej stopy procentowej może przysporzyć kłopotu. Jej wysokość zależy od faktycznej stopy zwrotu wynikającej z umowy oraz od wszystkich związanych z nią przepływów pieniężnych oraz zmiany wartości pieniądza w czasie. Jej obliczenie ulega modyfikacjom w zależności od warunków płatności, m.in.:

• od liczby wpłat,

• od wysokości wpłat,

• od nominalnej stopy procentowej,

• od poziomu inflacji.

Efektywną stopę procentową ustala się z zastosowaniem arkusza kalkulacyjnego - Excel.

Skutki wyceny według skorygowanej ceny nabycia ujmuje się w rachunku zysków i strat i zalicza odpowiednio do przychodów i kosztów finansowych okresu sprawozdawczego.

• § 3 pkt 11 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych - Dz.U. Nr 149, poz. 1679; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 256, poz. 2146

• § 9 MSR nr 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”

Gyöngyvér Takáts

specjalista do spraw rachunkowości, pracownik redakcji