Jak przejść na międzynarodowe standardy rachunkowości

Ustawa o rachunkowości reguluje kwestie związane z rzeczowymi aktywami trwałymi w kilku artykułach, podczas gdy sporządzając pierwsze sprawozdanie finansowe według MSSF musimy postępować zgodnie nie tylko z MSSF 1 opisującym pierwsze zastosowanie, ale również z MSR 16 (Rzeczowe aktywa trwałe), MSSF 5 (Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży), MSR 40 (Nieruchomości inwestycyjne), MSR 21 (Skutki zmian kursów wymiany walut obcych), MSR 23 (Koszty finansowania zewnętrznego), MSR 17 (Leasing), MSR 36 (Utrata wartości aktywów), a także z innymi standardami, które mogą mieć zastosowanie (np. MSR 40 dla wyceny aktywów biologicznych, MSR 2 dla ustalenia kosztu wytworzenia rzeczowych aktywów trwałych wykonanych we własnym zakresie czy MSR 31 i 39 dla wyceny zobowiązań, a co za tym idzie ustalenia ceny nabycia). Jak widać, już identyfikacja potencjalnych różnic między polskimi zasadami rachunkowości a MSSF może nastręczać wiele problemów.

A przecież musimy pamiętać, że identyfikacja różnic to dopiero początek procesu. Pozostaje kwestia wyboru zasad rachunkowości, tam gdzie istnieje taka alternatywa, ocena ich wpływu na sprawozdanie finansowe i osiągane wyniki finansowe oraz konieczność wyceny tych różnic. Na podstawie moich doświadczeń mogę stwierdzić, że najwięcej problemów pojawia się w przedsiębiorstwach dysponujących znacznym majątkiem trwałym, szczególnie w grupach: budynki, budowle, obiekty inżynierii lądowej czy wodnej.

W praktyce najczęściej pojawiające się problemy w czasie konwersji mogą dotyczyć:

• ustalenia zakładanego kosztu (ceny nabycia) na dzień przejścia na MSSF,

• wyodrębnienia części składowych,

• oceny stosowanych metody amortyzacji,

• oceny, czy nie nastąpiła utrata wartości,

• odmiennego traktowania nakładów ponoszonych w terminie późniejszym.

Czy przechodząc na MSSF, jednostka musi dokonać wyceny rzeczowych aktywów trwałych według wartości godziwej na dzień konwersji sprawozdania finansowego?

Zgodnie z MSR 16 jednostka może dokonać wyboru sposobu wyceny rzeczowych aktywów trwałych pomiędzy modelem opartym na cenie nabycia (koszcie wytworzenia) lub modelem opartym na wartości przeszacowanej.

Jeżeli wybierzemy model oparty na cenie nabycia, to algorytm naszego postępowania przedstawia się następująco:

• dla rzeczowych aktywów trwałych nabytych przed 1997 rokiem, o ile suma ich wartości netto na dzień zastosowania MSSF jest istotna, konieczne jest ustalenie nowej ceny nabycia, uwzględniającej skutki hiperinflacji (przyjmuje się, że hiperinflacja w Polsce występowała do 1996 roku). Nową cenę nabycia zwaną zakładanym kosztem można ustalić w oparciu o wycenę według wartości godziwej lub przeszacowania odzwierciedlającego zmiany w indeksie cen.