REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Instrumenty finansowe w księgach rachunkowych - kontrakt forward

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mariusz Bukowiński
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Instrumenty finansowe stanowią jeden z fundamentów współczesnego rynku finansowego. Ich nieustanny rozwój i popularyzacja sprawiają, że rachunkowość instrumentów finansowych staje się jedną z najważniejszych gałęzi nowoczesnej rachunkowości finansowej.

Współczesne rynki finansowe oferują szeroką gamę instrumentów finansowych. Należą do nich m.in. instrumenty pochodne, których cena bezpośrednio lub pośrednio zależy od wartości tzw. instrumentu bazowego, podstawowego. Instrumentem podstawowym mogą być towary, akcje, kursy walut, instrumenty rynku pieniężnego, wartość stopy procentowej, indeksy giełdowe bądź inne specjalistyczne indeksy.

REKLAMA

REKLAMA

Tabela 1. Klasyfikacja instrumentów finansowych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: „System finansowy w Polsce” pod red.: B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak.

REKLAMA

Problematyka instrumentów finansowych została uregulowana zarówno w polskich przepisach prawa bilansowego, jak i w MSR/MSSF. W myśl ustawy o rachunkowości instrument finansowy to kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron. Warunkiem uznawania jest to, że z kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednoznacznie powinny wynikać skutki gospodarcze. Nie ma znaczenia, czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy czy warunkowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Najbardziej problematycznym obszarem odnośnie do instrumentów finansowych jest wycena i prezentacja pochodnych instrumentów finansowych zwanych derywatywami, do których zaliczamy w szczególności transakcje terminowe, takie jak kontrakty forward lub futures, opcje oraz kontrakty swap.

Instrumenty pochodne znajdują zastosowanie głównie w tworzeniu strategii inwestycyjnych pozwalających zarządzać ryzykiem finansowym, osiągać ponadprzeciętne zyski ze spekulacji bądź zaplanować pożądaną strukturę przepływów finansowych. Stanowią one element inżynierii finansowej, która skupia, tworzy i wykorzystuje nowoczesne instrumenty finansowe w celu skuteczniejszego rozwiązywania problemów finansowych.

Do instrumentów finansowych zaliczamy pozycje, których:

• wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego, to jest określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, kursu wymiany walut, indeksu cen lub stóp, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego albo innej podobnej wielkości,

• nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych albo wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu z wartością innych rodzajów kontraktów, których cena podobnie zależy od zmiany warunków rynkowych,

• rozliczenie nastąpi w przyszłości.

Kontrakt forward

Kontrakt forward to umowa nakładająca na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą - odbioru aktywów o określonej ilości, w określonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, ustalonej w momencie zawierania kontraktu. Kontrakt forward jest zaliczany do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu, z wyjątkiem przypadku, gdy jednostka uznaje zawarte kontrakty za instrumenty zabezpieczające.

 

Kontrakt forward wprowadza się do ksiąg rachunkowych na dzień jego zawarcia w cenie nabycia, to jest w wartości godziwej poniesionych wydatków lub przekazanych w zamian innych składników majątkowych. Kontrakt forward zaliczany do zobowiązań finansowych należy wycenić w wartości godziwej uzyskanej kwoty lub wartości otrzymanych innych składników majątkowych. Przy ustalaniu wartości godziwej na ten dzień uwzględnia się poniesione przez jednostkę koszty transakcji.

Kontrakt forward należy wycenić nie później niż na koniec okresu sprawozdawczego, w wiarygodnie ustalonej wartości godziwej, bez pomniejszania o koszty transakcji, jakie jednostka poniosłaby, zbywając te aktywa lub wyłączając je z ksiąg rachunkowych z innych przyczyn, chyba że wysokość tych kosztów byłaby znacząca.

Za wiarygodną wartość godziwą należy uznać taką wartość, która została ustalona w drodze:

• wyceny instrumentu finansowego po cenie ustalonej w aktywnym obrocie regulowanym, a informacje o tej cenie są ogólnie dostępne,

• oszacowania dłużnych instrumentów finansowych przez wyspecjalizowaną, niezależną jednostkę świadczącą tego rodzaju usługi, przy czym możliwe jest rzetelne oszacowanie przepływów pieniężnych związanych z tymi instrumentami,

• zastosowania właściwego modelu wyceny instrumentu finansowego, a wprowadzone do tego modelu dane wejściowe pochodzą z aktywnego obrotu regulowanego,

• oszacowania ceny instrumentu finansowego, dla którego nie istnieje aktywny obrót regulowany, na podstawie publicznie ogłoszonej, notowanej w aktywnym obrocie regulowanym ceny nieróżniącego się istotnie, podobnego instrumentu finansowego albo cen składników złożonego instrumentu finansowego,

• oszacowania ceny instrumentu finansowego za pomocą metod estymacji powszechnie uznanych za poprawne.

Transakcje forward są najpopularniejszym narzędziem stosowanym w polskich przedsiębiorstwach w procesie zarządzania ryzykiem finansowym, w tym przede wszystkim w procesach ubezpieczenia się przed niekorzystnymi zmianami cen oraz kursów walut. Transakcje te są sposobem na eliminowanie ryzyka, że w momencie realizacji płatności pozostanie niekalkulowana strata. Dlatego umożliwiają one bardziej precyzyjne prognozowanie wyniku finansowego. Przy czym możliwe są tu proste oraz bardziej złożone strategie. Zasadniczo w celu zabezpieczenia się przed wzrostem ceny instrumentu podstawowego przedsiębiorca powinien kupić kontrakt terminowy forward, natomiast w celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego należy sprzedać kontrakt terminowy.

Co należy rozumieć przez pozycję krótką i długą

Jeśli spodziewamy się wzrostu kursu danej waluty, kupujemy ją za PLN, tym samym zajmujemy pozycję długą na rynku. Jeżeli oczekujemy spadku kursu danej waluty, dokonujemy jej sprzedaży. Jest to pozycja krótka.

Do bardziej skomplikowanych strategii zabezpieczających należy zaliczyć transakcje hedgingowe. Hedging z wykorzystaniem kontraktów forward (walutowych transakcji terminowych) polega na zajęciu na rynku terminowym pozycji odwrotnej w stosunku do pozycji dewizowej, którą pragnie się zabezpieczyć.

Inwestorzy, którzy mają zamiar zabezpieczyć długą pozycję dewizową (zakup waluty w przyszłości) w określonej walucie, zajmują krótką pozycję w tej walucie na rynku kontraktów terminowych, sprzedając np. kontrakt forward lub kupując opcję sprzedaży.

 

Z kolei przedsiębiorstwa, które pragną zabezpieczyć krótką pozycję na rynku kasowym (sprzedaż waluty w przyszłości), muszą postąpić odwrotnie, czyli kupić odpowiedni kontrakt forward lub opcję kupna waluty. Tym samym, niezależnie od tego, jak zmieni się kurs danej waluty, zysk osiągnięty na jednej z tych pozycji zrekompensuje stratę poniesioną na drugiej.

Schemat. Hedging

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład

23 lipca 2006 r. spółka ABC kupiła 1 000 000 euro na termin 15 kwietnia 2007 r. Spółka przygotowuje sprawozdania finansowe na koniec każdego kwartału. Kontrakt nie służy celom zabezpieczania.

Tabela. Kursy PLN/EUR w okresie kontraktu

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja księgowa

1. Ujęcie kontraktu terminowego forward na dzień zawarcia transakcji: 1 000 000 euro × 3,99 PLN/EUR = 3 990 000 zł

Wn „Aktywa finansowe” 3 990 000

- w analityce „Kontrakt forward - waluty do otrzymania”

Ma „Zobowiązania finansowe” 3 990 000

- w analityce „Kontrakty forward - waluty do wydania”

2. Wycena bilansowa kontraktu forward na 30 września 2006 r.: (4,00 PLN/EUR - 3,99 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = 10 000 zł

Wn „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 10 000

- w analityce „Kontrakt forward

Ma „Przychody finansowe” 10 000

3. Wycena bilansowa kontraktu forward na 31 grudnia 2006 r.: (3,88 PLN/EUR - 4,00 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = -120 000 zł

Wn „Koszty finansowe” 120 000

Ma „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 120 000

- w analityce „Kontrakt forward

4. Wycena bilansowa kontraktu forward na 31 marca 2007 r.: (3,91 PLN/EUR - 3,88 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = 30 000 zł

Wn „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 30 000

- w analityce „Kontrakt forward

Ma „Przychody finansowe” 30 000

5. Wycena bilansowa kontraktu forward na 15 kwietnia 2007 r.: (3,84 PLN/EUR - 3,91 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = -70 000 zł

Wn „Koszty finansowe” 70 000

Ma „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 70 000

- w analityce „Kontrakt forward

6. Dostawa instrumentu bazowego (waluta euro) według kursu spot na 15 kwietnia 2007 r.: 3,84 PLN/EUR × 1 000 000 euro = 3 840 000 zł

Wn „Rachunek bankowy” 3 840 000

- w analityce „Rachunek bankowy w EUR”

Ma „Aktywa finansowe” 3 840 000

- w analityce „Kontrakt forward

7. Zapłata za dostawę waluty euro według ceny ustalonej w kontrakcie forward: 3,99 PLN/EUR × 1 000 000 euro = 3 990 000 zł

Wn „Zobowiązania finansowe” 3 990 000

- w analityce „Kontrakt forward

Ma „Rachunek bankowy”

- w analityce „Rachunek bankowy w PLN” 3 990 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

• art. 35 i 35a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 63, poz. 393

• MSR nr 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”

Mariusz Bukowiński

Partner Zarządzający MB Audyt

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Samochód osobowy w firmie - zmiany w limitach od 1 stycznia 2026 r. Co z samochodami zakupionymi do końca 2025 roku?

Zmiany w prawie podatkowym potrafią zaskakiwać. Szczególnie wtedy, gdy istotne przepisy wprowadzane są niejako „tylnymi drzwiami”. Tym razem mamy do czynienia z modyfikacją, która znacząco wpłynie na sposób rozliczania kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych.

Rezerwa finansowa w firmie to nie luksus - to konieczność. Jak wyliczyć i budować rezerwę na nagłe sytuacje

Wielu właścicieli firm mówi: „Nie mam z czego odkładać, wszystko idzie na bieżące wydatki.” Inni: „Jak będą wolne środki, to coś odłożę.” Problem w tym, że te wolne środki rzadko kiedy się pojawiają. Albo jeśli już są – szybko znikają. A potem przychodzi miesiąc bez wpłat od klientów, niespodziewany wydatek albo gorszy sezon. I nagle z dnia na dzień zaczyna brakować nie tylko pieniędzy, ale też spokoju, decyzyjności, kontroli. To nie pech. To brak bufora.

100 dni do KSeF – co zmieni się od lutego 2026 roku?

Od 1 lutego 2026 r. duże firmy będą wystawiać wyłącznie e‑faktury w KSeF, a wszyscy podatnicy będą je odbierać elektronicznie. Od kwietnia obowiązek rozszerzy się na pozostałych przedsiębiorców, wprowadzając jednolity, ustandaryzowany obieg faktur i koniec papierowych dokumentów.

Skarbówka potwierdza: darowizny od rodzeństwa zwolnione z podatku nawet przy wspólności majątkowej

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że darowizny pieniężne od rodzeństwa są zwolnione z podatku, nawet jeśli darczyńcy mają wspólność majątkową. Kluczowe jest jedynie terminowe zgłoszenie darowizny i udokumentowanie przelewu. To dobra wiadomość dla wszystkich, którzy otrzymują wsparcie finansowe od bliskich.

REKLAMA

Nowa opłata cukrowa uderzy w małe firmy? Minister ostrzega przed katastrofą dla MŚP

Minister Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, ostrzega przed skutkami nowelizacji „podatku cukrowego”. Zwraca uwagę, że projekt zmian w ustawie o zdrowiu publicznym przygotowany przez Ministerstwo Finansów może nadmiernie obciążyć najmniejsze firmy. Nowe przepisy dotyczące opłaty cukrowej mają – wbrew intencjom resortu – rozszerzyć obowiązki sprawozdawcze i podatkowe także na mikro i małych przedsiębiorców.

Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod - zgłoszenie w ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

Faktury korygujące w KSeF: Jak powinny być wystawiane od lutego 2026 roku?

Pytanie dotyczy zawartości pliku xml, za pomocą którego będzie wczytywana do KSeF faktura korygująca. Czy w związku ze zmianą struktury logicznej FA(3) w przypadku faktur korygujących podstawę opodatkowania i podatek będzie niezbędne zawarcie w pliku xml wartości „przed korektą” i „po korekcie”? Jeżeli będzie możliwy import na podstawie samej różnicy faktury korygującej (co wynikałoby z zamieszczonego na stronie MF pliku FA_3_Przykład_3 (Przykładowe pliki dla struktury logicznej e-Faktury FA(3)), to czy ta możliwość obejmuje fakturę korygującą do faktury pierwotnej już wcześniej skorygowanej (ponowną korektę)?

REKLAMA

Rezygnacja członka zarządu w spółce z o.o. – jak to zrobić prawidłowo (zasady, dokumentacja, odpowiedzialność)

W realiach obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje się na złożenie rezygnacji z pełnionej funkcji. Powody mogą być różne – osobiste, zdrowotne, biznesowe czy organizacyjne – ale decyzja ta zawsze powinna być świadoma i przemyślana, zwłaszcza z perspektywy konsekwencji prawnych i finansowych.

Nieujawnione operacje gospodarcze – jak uniknąć sankcyjnego opodatkowania CIT

Od kilku lat coraz więcej spółek korzysta z możliwości opodatkowania tzw. ryczałtem od dochodów spółek. To sposób opodatkowania dochodów spółki, który może przynieść realne korzyści podatkowe. Jednak korzystanie z estońskiego CIT-u wiąże się również z określonymi obowiązkami – szczególnie w zakresie prawidłowego ujmowania operacji gospodarczych w księgach rachunkowych. W tym artykule wyjaśnimy, czym są nieujawnione operacje gospodarcze i kiedy mogą prowadzić do powstania dodatkowego zobowiązania podatkowego.

REKLAMA