REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Instrumenty finansowe w księgach rachunkowych - kontrakt forward

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mariusz Bukowiński
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Instrumenty finansowe stanowią jeden z fundamentów współczesnego rynku finansowego. Ich nieustanny rozwój i popularyzacja sprawiają, że rachunkowość instrumentów finansowych staje się jedną z najważniejszych gałęzi nowoczesnej rachunkowości finansowej.

Współczesne rynki finansowe oferują szeroką gamę instrumentów finansowych. Należą do nich m.in. instrumenty pochodne, których cena bezpośrednio lub pośrednio zależy od wartości tzw. instrumentu bazowego, podstawowego. Instrumentem podstawowym mogą być towary, akcje, kursy walut, instrumenty rynku pieniężnego, wartość stopy procentowej, indeksy giełdowe bądź inne specjalistyczne indeksy.

REKLAMA

Autopromocja

Tabela 1. Klasyfikacja instrumentów finansowych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: „System finansowy w Polsce” pod red.: B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak.

REKLAMA

Problematyka instrumentów finansowych została uregulowana zarówno w polskich przepisach prawa bilansowego, jak i w MSR/MSSF. W myśl ustawy o rachunkowości instrument finansowy to kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron. Warunkiem uznawania jest to, że z kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednoznacznie powinny wynikać skutki gospodarcze. Nie ma znaczenia, czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy czy warunkowy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Najbardziej problematycznym obszarem odnośnie do instrumentów finansowych jest wycena i prezentacja pochodnych instrumentów finansowych zwanych derywatywami, do których zaliczamy w szczególności transakcje terminowe, takie jak kontrakty forward lub futures, opcje oraz kontrakty swap.

Instrumenty pochodne znajdują zastosowanie głównie w tworzeniu strategii inwestycyjnych pozwalających zarządzać ryzykiem finansowym, osiągać ponadprzeciętne zyski ze spekulacji bądź zaplanować pożądaną strukturę przepływów finansowych. Stanowią one element inżynierii finansowej, która skupia, tworzy i wykorzystuje nowoczesne instrumenty finansowe w celu skuteczniejszego rozwiązywania problemów finansowych.

Do instrumentów finansowych zaliczamy pozycje, których:

REKLAMA

• wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego, to jest określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, kursu wymiany walut, indeksu cen lub stóp, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego albo innej podobnej wielkości,

• nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych albo wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu z wartością innych rodzajów kontraktów, których cena podobnie zależy od zmiany warunków rynkowych,

• rozliczenie nastąpi w przyszłości.

Kontrakt forward

Kontrakt forward to umowa nakładająca na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą - odbioru aktywów o określonej ilości, w określonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, ustalonej w momencie zawierania kontraktu. Kontrakt forward jest zaliczany do aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu, z wyjątkiem przypadku, gdy jednostka uznaje zawarte kontrakty za instrumenty zabezpieczające.

 

Kontrakt forward wprowadza się do ksiąg rachunkowych na dzień jego zawarcia w cenie nabycia, to jest w wartości godziwej poniesionych wydatków lub przekazanych w zamian innych składników majątkowych. Kontrakt forward zaliczany do zobowiązań finansowych należy wycenić w wartości godziwej uzyskanej kwoty lub wartości otrzymanych innych składników majątkowych. Przy ustalaniu wartości godziwej na ten dzień uwzględnia się poniesione przez jednostkę koszty transakcji.

Kontrakt forward należy wycenić nie później niż na koniec okresu sprawozdawczego, w wiarygodnie ustalonej wartości godziwej, bez pomniejszania o koszty transakcji, jakie jednostka poniosłaby, zbywając te aktywa lub wyłączając je z ksiąg rachunkowych z innych przyczyn, chyba że wysokość tych kosztów byłaby znacząca.

Za wiarygodną wartość godziwą należy uznać taką wartość, która została ustalona w drodze:

• wyceny instrumentu finansowego po cenie ustalonej w aktywnym obrocie regulowanym, a informacje o tej cenie są ogólnie dostępne,

• oszacowania dłużnych instrumentów finansowych przez wyspecjalizowaną, niezależną jednostkę świadczącą tego rodzaju usługi, przy czym możliwe jest rzetelne oszacowanie przepływów pieniężnych związanych z tymi instrumentami,

• zastosowania właściwego modelu wyceny instrumentu finansowego, a wprowadzone do tego modelu dane wejściowe pochodzą z aktywnego obrotu regulowanego,

• oszacowania ceny instrumentu finansowego, dla którego nie istnieje aktywny obrót regulowany, na podstawie publicznie ogłoszonej, notowanej w aktywnym obrocie regulowanym ceny nieróżniącego się istotnie, podobnego instrumentu finansowego albo cen składników złożonego instrumentu finansowego,

• oszacowania ceny instrumentu finansowego za pomocą metod estymacji powszechnie uznanych za poprawne.

Transakcje forward są najpopularniejszym narzędziem stosowanym w polskich przedsiębiorstwach w procesie zarządzania ryzykiem finansowym, w tym przede wszystkim w procesach ubezpieczenia się przed niekorzystnymi zmianami cen oraz kursów walut. Transakcje te są sposobem na eliminowanie ryzyka, że w momencie realizacji płatności pozostanie niekalkulowana strata. Dlatego umożliwiają one bardziej precyzyjne prognozowanie wyniku finansowego. Przy czym możliwe są tu proste oraz bardziej złożone strategie. Zasadniczo w celu zabezpieczenia się przed wzrostem ceny instrumentu podstawowego przedsiębiorca powinien kupić kontrakt terminowy forward, natomiast w celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego należy sprzedać kontrakt terminowy.

Co należy rozumieć przez pozycję krótką i długą

Jeśli spodziewamy się wzrostu kursu danej waluty, kupujemy ją za PLN, tym samym zajmujemy pozycję długą na rynku. Jeżeli oczekujemy spadku kursu danej waluty, dokonujemy jej sprzedaży. Jest to pozycja krótka.

Do bardziej skomplikowanych strategii zabezpieczających należy zaliczyć transakcje hedgingowe. Hedging z wykorzystaniem kontraktów forward (walutowych transakcji terminowych) polega na zajęciu na rynku terminowym pozycji odwrotnej w stosunku do pozycji dewizowej, którą pragnie się zabezpieczyć.

Inwestorzy, którzy mają zamiar zabezpieczyć długą pozycję dewizową (zakup waluty w przyszłości) w określonej walucie, zajmują krótką pozycję w tej walucie na rynku kontraktów terminowych, sprzedając np. kontrakt forward lub kupując opcję sprzedaży.

 

Z kolei przedsiębiorstwa, które pragną zabezpieczyć krótką pozycję na rynku kasowym (sprzedaż waluty w przyszłości), muszą postąpić odwrotnie, czyli kupić odpowiedni kontrakt forward lub opcję kupna waluty. Tym samym, niezależnie od tego, jak zmieni się kurs danej waluty, zysk osiągnięty na jednej z tych pozycji zrekompensuje stratę poniesioną na drugiej.

Schemat. Hedging

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład

23 lipca 2006 r. spółka ABC kupiła 1 000 000 euro na termin 15 kwietnia 2007 r. Spółka przygotowuje sprawozdania finansowe na koniec każdego kwartału. Kontrakt nie służy celom zabezpieczania.

Tabela. Kursy PLN/EUR w okresie kontraktu

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja księgowa

1. Ujęcie kontraktu terminowego forward na dzień zawarcia transakcji: 1 000 000 euro × 3,99 PLN/EUR = 3 990 000 zł

Wn „Aktywa finansowe” 3 990 000

- w analityce „Kontrakt forward - waluty do otrzymania”

Ma „Zobowiązania finansowe” 3 990 000

- w analityce „Kontrakty forward - waluty do wydania”

2. Wycena bilansowa kontraktu forward na 30 września 2006 r.: (4,00 PLN/EUR - 3,99 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = 10 000 zł

Wn „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 10 000

- w analityce „Kontrakt forward

Ma „Przychody finansowe” 10 000

3. Wycena bilansowa kontraktu forward na 31 grudnia 2006 r.: (3,88 PLN/EUR - 4,00 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = -120 000 zł

Wn „Koszty finansowe” 120 000

Ma „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 120 000

- w analityce „Kontrakt forward

4. Wycena bilansowa kontraktu forward na 31 marca 2007 r.: (3,91 PLN/EUR - 3,88 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = 30 000 zł

Wn „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 30 000

- w analityce „Kontrakt forward

Ma „Przychody finansowe” 30 000

5. Wycena bilansowa kontraktu forward na 15 kwietnia 2007 r.: (3,84 PLN/EUR - 3,91 PLN/EUR) × 1 000 000 euro = -70 000 zł

Wn „Koszty finansowe” 70 000

Ma „Aktualizacja wyceny aktywów finansowych” 70 000

- w analityce „Kontrakt forward

6. Dostawa instrumentu bazowego (waluta euro) według kursu spot na 15 kwietnia 2007 r.: 3,84 PLN/EUR × 1 000 000 euro = 3 840 000 zł

Wn „Rachunek bankowy” 3 840 000

- w analityce „Rachunek bankowy w EUR”

Ma „Aktywa finansowe” 3 840 000

- w analityce „Kontrakt forward

7. Zapłata za dostawę waluty euro według ceny ustalonej w kontrakcie forward: 3,99 PLN/EUR × 1 000 000 euro = 3 990 000 zł

Wn „Zobowiązania finansowe” 3 990 000

- w analityce „Kontrakt forward

Ma „Rachunek bankowy”

- w analityce „Rachunek bankowy w PLN” 3 990 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

• art. 35 i 35a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 63, poz. 393

• MSR nr 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”

Mariusz Bukowiński

Partner Zarządzający MB Audyt

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pracujący studenci, a ubezpieczenie w ZUS. Umowy o pracę, o dzieło i zlecenia - składki i świadczenia

Nie tylko latem wielu studentów podejmuje pracę, na podstawie kilku rodzajów umów. Różnią się one obowiązkiem odprowadzania składek a co za tym idzie, również prawem do świadczeń. Wyjaśniamy jakie umowy są podpisywane i jak są oskładkowane.

Rekord: Ponad 1,24 mln cudzoziemców pracuje legalnie w Polsce i płaci składki do ZUS

Na koniec I półrocza 2025 r. liczba cudzoziemców legalnie pracujących i objętych ubezpieczeniami społecznymi w ZUS przekroczyła 1,24 mln osób. W województwie kujawsko-pomorskim było ich ponad 48,3 tys.W porównaniu z końcem 2024 roku wzrost odnotowano zarówno w skali kraju, jak i w regionie - informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.

Działalność nierejestrowana w 2025 roku - własny biznes bez składek ZUS i formalności [limit]. Kiedy rejestracja firmy jest już konieczna i jak to zrobić?

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w Polsce może wydawać się skomplikowane – zwłaszcza dla osób, które dopiero testują swój pomysł na biznes. Dlatego działalność nierejestrowana (zwana też nieewidencjonowaną) to atrakcyjna forma dla początkujących przedsiębiorców. Jednak wraz z rozwojem działalności pojawia się pytanie: czy to już czas, by przejść na zarejestrowaną firmę? Przedstawiamy, kiedy warto podjąć ten krok, jakie są jego konsekwencje oraz jak się do tego przygotować.

Ukryte zyski w estońskim CIT – co to jest i dlaczego warto uważać?

Estoński CIT, czyli ryczałt od dochodów spółek, to atrakcyjna forma opodatkowania, która pozwala na odroczenie podatku dochodowego do momentu faktycznej dystrybucji zysków. Jednak korzystając z tej formy opodatkowania, przedsiębiorcy muszą być szczególnie czujni na pojęcie ukrytych zysków, które mogą skutkować nieoczekiwanym opodatkowaniem.

REKLAMA

Dramatyczne dane o wypadkach rolniczych w 2025 r. KRUS stawia na profilaktykę i zdrowie rolników

Dane za pierwsze półrocze 2025 roku pokazują, że w rolnictwie wciąż dochodzi do tysięcy wypadków przy pracy – odnotowano ponad 4,4 tys. zdarzeń, w których zginęło 26 osób. KRUS podkreśla, że profilaktyka i dbanie o zdrowie rolników stają się priorytetem, aby zmniejszyć ryzyko i poprawić bezpieczeństwo w pracy na wsi.

Rewolucja w opłacie cukrowej w Polsce! Nowe prawo wprowadza radykalne zmiany

Jest projekt ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw, który zakłada kompleksową nowelizację przepisów dotyczących tzw. opłaty cukrowej oraz uproszczenie systemu jej poboru. Celem zmian jest zwiększenie skuteczności działań prozdrowotnych oraz eliminacja dotychczasowych problemów interpretacyjnych i ograniczeń prawnych.

Wspólne KPI w usługach BPO - praktyczne podejście do optymalizacji procesów

Efektywne zarządzanie projektami BPO wymaga jasnych wskaźników efektywności, które pozwalają na obiektywną ocenę realizowanych procesów. Coraz więcej firm decyduje się na wdrożenie wspólnych KPI, realizowanych równolegle przez dostawcę usług i klienta. Takie podejście, oparte na pomiarze czasu pracy i dodatkowych metryk, umożliwia lepsze zrozumienie procesów i ich systematyczne doskonalenie.

Prezydencka propozycja zerowego PIT-u dla rodzin z dwójką dzieci dzieli opinię publiczną

Propozycja prezydenta Karola Nawrockiego wprowadzenia zerowego PIT-u dla rodzin z dwójką dzieci i dochodem do 140 tys. zł budzi wyraźne podziały w społeczeństwie. Według sondażu, popiera ją 47,5 proc. ankietowanych, a przeciwko jest 47,9 proc., reszta nie ma zdania.

REKLAMA

Zmiana limitów amortyzacji samochodów i kosztów leasingu od 2026 r. Jak ochronić swoje rozliczenia? Niekoniecznie przez zakupy do końca grudnia 2025 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zmniejszy się o 1/3 limit wartości amortyzacji dla większości samochodów osobowych – z 150 tys. zł do 100 tys. zł. Przepisy co ciekawe nie są nowe, bo pochodzą z końca 2021 r., ale wchodzą w życie dopiero za kilka miesięcy i dlatego znowu zrobiło się o nich głośno. Te kilka miesięcy to także ostatni dzwonek, aby zapobiec negatywnym konsekwencjom tych zmian.

Od 2026 roku o 50% wzrośnie stawka podatku od wygranych i nagród (np. w lotto, konkursach, grach, sprzedaży premiowej) – z 10% do 15% [projekt]

Budżet państwa jest chyba naprawdę w trudnej sytuacji, skoro Ministerstwo Finansów planuje podnieść od przyszłego roku (i to o 50%) stawkę zryczałtowanego podatku dochodowego od wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, uzyskanych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Obecnie stawka ta wynosi 10% wartości wygranej lub nagrody a ma wzrosnąć do 15%. Ten podatek płacimy np. od wygranej w lotto (choć dopiero od wygranej większej niż 2000 zł).

REKLAMA