REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wartości niematerialne w świetle MSR

Michała Banaś
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Kiedy jednostka może zaliczyć składnik do wartości niematerialnych? Jak prawidłowo wycenić te składniki aktywów w momencie ich nabycia lub wytworzenia? Gdzie odnieść zwiększenie wartości, która nastąpiła wskutek przeszacowania?

Standard określa wartości niematerialne jako nieposiadające postaci fizycznej niepieniężne składniki aktywów, które są możliwe do zidentyfikowania. Jednak nie można na tym poprzestać, ponieważ tak sformułowana definicja nie do końca odzwierciedla istotę rzeczy. Aby jednostka mogła zaliczyć dany składnik do wartości niematerialnych, musi on spełniać łącznie następujące warunki:

REKLAMA

Autopromocja

1) być możliwy do zidentyfikowania, tzn. aby można go było wyłączyć lub wydzielić z jednostki gospodarczej i sprzedać, przekazać, licencjonować, oddać do odpłatnego użytkowania innym podmiotom (osobom trzecim), zarówno pojedynczo, jak i łącznie;

2) musi on pozostawać pod kontrolą jednostki;

3) zgodnie z przewidywaniami jednostki powinien w przyszłości przynosić korzyści ekonomiczne.

Do wartości niematerialnych zalicza się m.in.: prawa autorskie, licencje, patenty, znaki towarowe, wykazy odbiorców (bazy danych), lojalność odbiorców, wiedzę naukową i techniczną, projektowanie nowych systemów lub procesów, udział przedsiębiorstwa w rynku, prawa marketingowe.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ujęcie danego składnika jako wartości niematerialnej dopuszczalne jest wyłącznie wtedy, gdy:

1) istnieje prawdopodobieństwo osiągnięcia przez jednostkę przyszłych korzyści ekonomicznych, które będzie można przyporządkować temu składnikowi;

2) jednostka jest w stanie wiarygodnie ustalić cenę nabycia lub koszt wytworzenia danego składnika.

Wycena początkowa

Składnik wartości niematerialnych początkowo wycenia się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Najłatwiej jednostka może wycenić składnik wartości niematerialnych, który został nabyty w oddzielnej transakcji, ponieważ wycenia go w cenie nabycia.

Koszty nabycia takiego składnika obejmują:

1) cenę nabycia powiększoną o zapłacone cło, podatki zawarte w cenie, których jednostka nie może jednak odliczyć - pomniejszoną o otrzymane upusty i rabaty;

2) nakłady bezpośrednio związane z przygotowaniem tej wartości niematerialnej do użytkowania zgodnie z jej przeznaczeniem.

Jednostka musi mieć świadomość, że do nakładów bezpośrednich może zaliczyć koszty świadczeń pracowniczych tych pracowników, którzy są bezpośrednio związani z przygotowaniem tego składnika do używania, opłaty za obsługę oraz koszty przeprowadzanych testów np. sprawdzających prawidłowość działania takiego składnika.

Przykład

Spółka nabyła wcześniej zamówiony program komputerowy - nowy proces technologiczny, którego cena transakcji wyniosła 20 000 zł. Ze względu na nową produkcję musiała kupić nowy budynek oraz przeszkolić w tym zakresie swoich pracowników, co łącznie dało 75 000 zł. Ponieważ była to zupełnie nowa produkcja, spółka poniosła opłatę za wdrożenie tego programu w wysokości 1500 zł. oraz przeznaczyła na reklamę 800 zł.

Łączny koszt nabycia takiego programu - nowego cyklu produkcyjnego wyniósł 21 500 zł, ponieważ MSR 38 nie pozwala do kosztu nabycia zaliczyć kosztów reklamy i promocji, nakładów ponoszonych na prowadzenie działalności w nowej lokalizacji oraz kosztów przeszkolenia pracowników (§ 29 MSR 38).

Transakcja połączenia jednostek gospodarczych

Wartości niematerialne, nabyte w drodze połączenia jednostek gospodarczych, ujmowane są w bilansie w wartości godziwej. Wartość ta powinna odzwierciedlać rynkowe oczekiwania dotyczące prawdopodobieństwa, z jakim nabywca osiągnie w przyszłości korzyści ekonomiczne z danego składnika wartości niematerialnych.

Wartość godziwa składników wartości niematerialnych musi być określona odrębnie od wartości firmy. Warunkiem wyceny składnika jest możliwość jego wyodrębnienia jako całości spośród innych składników wartości niematerialnych. Wyjątek w tym zakresie stanowi sytuacja, gdy można wyodrębnić dany składnik, ale tylko i wyłącznie z innym, który jest z nim połączony, np. nabycie tytułu prasowego wraz z bazą prenumeratorów. Wówczas wartość godziwa jest określana dla obu tych składników łącznie.

Nabycie w drodze dotacji

W przypadku nabycia składnika wartości niematerialnych w drodze dotacji lub dotacji rządowych sposób ujęcia danego składnika w bilansie regulują postanowienia MSR 20 „Dotacje rządowe i ujawnianie informacji na temat pomocy rządowej”. Jednostka gospodarcza, nabywająca dany składnik wartości niematerialnych, może go ująć w wartości godziwej lub w wartości nominalnej powiększonej o wszelkie koszty bezpośrednie, poniesione w związku z przystosowaniem danego składnika do użytkowania.

Wymiana aktywów

Przez wymianę aktywów rozumie się nabycie składnika wartości niematerialnych przez wymianę niepieniężnego składnika na inny składnik niepieniężny bądź połączenie składników pieniężnych i niepieniężnych aktywów. Składnik wartości niematerialnych, nabyty w drodze wymiany, ujmowany jest przez jednostkę według wartości godziwej.

W myśl § 46 MSR 38 „Wartości niematerialne” transakcja ma charakter handlowy, gdy:

1) ryzyko, czas i kwota przepływów pieniężnych z otrzymanych aktywów są różne od ryzyka, czasu i kwoty z aktywów przekazanych lub

2) w wyniku tej transakcji (zamiany) zmianie ulega wartość charakterystyczna dla jednostki gospodarczej w części działalności, na którą transakcja wpłynęła, oraz

3) pojawia się różnica pomiędzy wartościami określonymi w powyższych punktach w porównaniu z wartością godziwą wymienionych aktywów i dodatkowo różnica ta musi być znacząca.

 

W sytuacji gdy transakcja wymiany nie ma handlowego charakteru bądź ustalenie wartości godziwej składnika wartości niematerialnych nie jest możliwe, składnik ten ujmowany jest w wartości bilansowej.

Wytworzenie składnika we własnym zakresie

Wytworzenie składnika wartości niematerialnych we własnym zakresie często sprawia duże trudności z określeniem, czy dany składnik spełnia ustalone w standardzie kryteria ujmowania. Trudności te wynikają z wiarygodnego określenia kosztu wytworzenia wartości niematerialnej, jak również ustalenia, czy dana wartość niematerialna w rzeczywistości powstała, a jeśli tak - to w którym momencie.

By ocenić, czy jednostka może ująć wytworzony składnik, musi podzielić proces jego powstawania na:

1) etap prac badawczych, oraz

2) etap prac rozwojowych.

W przypadku gdy nie jest możliwe wyodrębnienie z procesu realizacji danego przedsięwzięcia wymienionych dwóch etapów prac, wszelkie nakłady poniesione przez jednostkę gospodarczą kwalifikuje się tak, jak gdyby poniesiono je na etapie prac badawczych.

Prace badawcze

Nakłady poniesione przez jednostkę na te prace odnosi się bezpośrednio w koszty okresu, którego dotyczą. Jednostka nigdy nie ujmuje składnika powstałego w wyniku prac badawczych jako wartości niematerialnej. Do tego typu prac zalicza się:

1) działania zmierzające do zdobycia nowej wiedzy,

2) poszukiwanie, ocena i końcowa selekcja sposobu wykorzystania rezultatów prac badawczych lub wiedzy innego rodzaju,

3) poszukiwanie alternatywnych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług,

4) formułowanie, projektowanie, ocena i końcowa selekcja nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług.

Etap prac rozwojowych

W odróżnieniu od etapu prac badawczych składnik powstały w tym etapie ujmuje się jako wartość niematerialną, ale wyłącznie wówczas, gdy jednostka może udowodnić:

1) możliwość, z technicznego punktu widzenia, ukończenia prac nad wartością niematerialną, tak by się nadawała do użytkowania,

2) zamiar ukończenia składnika wartości niematerialnych oraz jego użytkowania,

3) zdolność do użytkowania, względnie sprzedaży przedmiotowego składnika,

4) sposób, w jaki sposób składnik ten będzie przysparzał jednostce wpływy pieniężne, np. przez istnienia rynku na składnik, względnie produkty, które będą za jego pomocą wytwarzane,

5) dostępność środków technicznych, finansowych i innych służących ukończeniu prac rozwojowych i użytkowania składnika wartości niematerialnych,

6) wiarygodnego ustalenia nakładów ponoszonych w czasie danego etapu prac.

Do prac rozwojowych Standard 38 zalicza:

1) projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych, jeszcze przed ich wdrożeniem do produkcji,

2) projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii,

3) projektowanie, wykonywanie i funkcjonowanie linii próbnej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż,

4) projektowanie, wykorzystanie i testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług.

W związku z wytwarzaniem przez jednostkę gospodarczą składnika wartości niematerialnych we własnym zakresie konieczne staje się określenie kosztu wytworzenia danego składnika.

 

Koszt wytworzenia takiego składnika obejmuje wszelkie koszty, które mogą być bezpośrednio przyporządkowane tworzeniu, produkcji i przystosowaniu takiego składnika do użytkowania w sposób pierwotnie zamierzony. Do takich kosztów zaliczane będą:

1) nakłady na materiały i usługi wykorzystywane i zużyte do wytworzenia składnika wartości niematerialnych,

2) bezpośrednie koszty świadczeń pracowniczych,

3) amortyzacja wykorzystywanych przy wytwarzaniu składnika wartości niematerialnych,

4) patentów i licencji,

5) koszty opłat za rejestrację tytułu prawnego.

Poza nakładami ponoszonymi w etapie prac badawczych w ciężar rachunku zysków i strat odnoszone są również nakłady na:

1) szkolenia,

2) działalność reklamową i promocyjną,

3) przemieszczenie, reorganizację części lub całości jednostki,

4) rozpoczęcie działalności (oprócz nakładów składających się na cenę nabycia lub koszt wytworzenia).

Z przepisów standardu wyłania się ogólna zasada, iż nakłady ponoszone na składniki wartości niematerialnych i prawnych odnoszone są w koszty w momencie ich poniesienia, chyba że:

1. stanowią element ceny nabycia lub kosztu wytworzenia,

2. składnik wartości niematerialnych nabyto w drodze połączenia jednostek i nie jest możliwe jego ujęcie jako wartości niematerialnej (w tej sytuacji nakłady takie stanowią część wartości firmy).

W przypadku odniesienia nakładów, ponoszonych w związku ze składnikami wartości niematerialnych, w ciężar kosztów, standard nie zezwala na ich aktywowanie w późniejszym terminie.

Nie ujmuje się jako wytworzonego składnika wartości niematerialnych wartości firmy wytworzonej we własnym zakresie.

Przeszacowanie wartości niematerialnych

Po początkowym ujęciu składniki wartości niematerialnych można wycenić:

1) w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia, pomniejszonym o umorzenie i łączną kwotę odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości - model oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia;

2) w wartości godziwej, pomniejszonej o późniejsze umorzenie i łączną kwotę późniejszych odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości - model oparty na wartości przeszacowanej.

Zgodnie z § 75 MSR 38 przeszacowań, o których mowa wyżej, należy dokonywać regularnie, tak by wartość bilansowa nie różniła się istotnie od wartości, jaka zostałaby ustalona przy zastosowaniu wartości godziwej na dzień bilansowy.

REKLAMA

Model oparty na wartości przeszacowanej może zostać zastosowany, gdy istnieje aktywny rynek na dany składnik wartości niematerialnych (pozwala to bowiem na określenie wartości godziwej danego składnika). Brak aktywnego rynku dla określonej wartości niematerialnej wymusza na jednostce zastosowanie modelu opartego na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia, także w sytuacji, gdy dany składnik wartości niematerialnych należy do grupy przeszacowanych wartości.

W przypadku gdy ustalenie wartości godziwej przeszacowanego składnika wartości niematerialnej przestaje być możliwe, za wartość bilansową danego składnika przyjmuje się jego wartość na ostatni dzień przeszacowania, pomniejszoną o późniejsze umorzenie, oraz łączną wartość późniejszych odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości. Natomiast gdy odniesienie do aktywnego rynku, a więc ustalenie wartości godziwej danego składnika, staje się możliwe na następny dzień wyceny, od tego momentu dla składnika stosuje się model oparty na wartości przeszacowanej.

Przeszacowanie dotyczy wyłącznie tych wartości niematerialnych, które jednostka wycenia w wartości godziwej. Przeszacowanie składnika wartości niematerialnych może spowodować obniżenie bądź podwyższenie wartości bilansowej.

Gdy w wyniku przeszacowania następuje wzrost wartości, wówczas ten wzrost odnosi się na kapitał i ujmuje jako kapitał z aktualizacji wyceny. Gdyby jednak wcześniej okazało się, że poprzednio w wyniku przeszacowania wartość składnika spadła, wówczas obecną nadwyżkę ujmuje się w rachunku zysków i strat do wysokości poprzedniego spadku wartości.

Natomiast spadek wyceny wartości niematerialnych odnosi się w koszty w rachunku zysków i strat. Jednak spadek wartości z tytułu przeszacowania ujmuje się w kapitale z aktualizacji wyceny do wysokości kwoty uprzednio ujętej w tej pozycji.

 

Zrealizowana nadwyżka z przeszacowania, ujęta w kapitale rezerwowym z aktualizacji wyceny, podlega przeniesieniu na niepodzielony wynik z lat ubiegłych, z pominięciem rachunku zysków i strat.

Realizacja nadwyżki następuje w momencie zbycia lub wycofania składnika z użytkowania. W przypadku realizacji części nadwyżki w czasie użytkowania składnika kwota nadwyżki stanowi różnicę pomiędzy amortyzacją, liczoną od przeszacowanej wartości bilansowej składnika, a amortyzacją liczoną od kosztu historycznego tegoż składnika.

W sytuacji gdy dany składnik wartości niematerialnych został przeszacowany, standard przewiduje konieczność skorygowania umorzenie do dnia przeszacowania. Umorzenie to ujmowane jest w jeden z następujących sposobów:

1) przekształcane proporcjonalnie do zmiany wartości bilansowej brutto składnika aktywów w taki sposób, aby nastąpiło zrównanie wartości bilansowej składnika do wartości przeszacowanej;

2) odliczane od wartości bilansowej brutto danego składnika, a wartość netto przekształcana do jego wartości przeszacowanej.

Podstawa prawna:

§ 8-87 Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 38.

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Obowiązkowe e-Doręczenia od 1 kwietnia 2025 r. dla firm zarejestrowanych w KRS. Jak założyć skrzynkę i aktywować Adres do Doręczeń Elektronicznych (ADE)

W komunikacie z 27 marca 2025 r. Poczta Polska przypomina o nadchodzącym terminie: 1 kwietnia 2025 r., kiedy to obowiązek korzystania z systemu e-Doręczeń zostanie rozszerzony na przedsiębiorstwa zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym przed początkiem bieżącego roku.

Ekologiczne opakowania w e-handlu - ogromne wyzwanie dla logistyki

Europejski klient e-commerce ma sprzeczne oczekiwania wobec opakowań, w których dostarczane są jego zamówienia. Domaga się ekologicznych rozwiązań, ale rzadko zrezygnuje z zakupu, jeśli nie otrzyma alternatywy zrównoważonej klimatycznie. Nie chce też płacić za spełnienie postulatów środowiskowych, a długa lista rozbieżności generuje ogromne wyzwania po stronie sprzedawców i logistyki. Ekologiczna rewolucja nie jest tania, dodatkowo nowe unijne przepisy wymuszają daleko idące zmiany w procesie realizacji zamówień.

Praca w KAS - rekrutacja 2025. Gdzie szukać ogłoszeń?

Praca w KAS a rekrutacja w 2025 roku. Jakie zadania ma Krajowa Administracja Państwowa? Kto może pracować w KAS? Gdzie szukać ogłoszeń? Jakie są wymagania są w trakcie rekrutacji w 2025 roku?

Roczne zeznanie podatkowe CIT tylko do 31 marca. Jak złożyć CIT-8

Ministerstwo Finansów i Krajowa Administracja Skarbowa przypominają, że 31 marca 2025 r. upływa termin złożenia zeznania CIT-8 za 2024 rok dla tych podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. CIT-8 można złożyć także elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy bez konieczności posiadania podpisu kwalifikowanego.

REKLAMA

PKPiR 2026: lista 15 poważnych zmian i nowe rozporządzenie od 1 stycznia. Terminy wpisów, dodatkowe kolumny do KSeF, dowody księgowe i inne nowości

Minister Finansów przygotował projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Sprawdziliśmy co się zmieni w zasadach prowadzenia pkpir w porównaniu do obecnego stanu prawnego.

Odpisy amortyzacyjne spółek nieruchomościowych

Najnowsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przynoszą istotne zmiany dla spółek nieruchomościowych w zakresie możliwości rozpoznawania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. W styczniu tego roku NSA w kilku wyrokach (sygn. II FSK 788/23, II FSK 789/23, II FSK 987/23, II FSK 1086/23, II FSK 1652/23) potwierdził korzystne dla podatników stanowisko wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA).

CIT estoński a optymalizacja podatkowa. Czy to się opłaca?

Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują skutecznych sposobów na obniżenie obciążeń podatkowych. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności, jest estoński CIT. Czy rzeczywiście ta forma opodatkowania przynosi realne korzyści? Przyjrzyjmy się, na czym polega ten model, kto może z niego skorzystać i jakie są jego zalety oraz wady dla polskich przedsiębiorstw.

Składka zdrowotna w 2026 roku – będzie ewolucja czy rewolucja?

Planowane na 2026 rok zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej dyskutowanych tematów w sferze podatkowej, mimo iż sama składka podatkiem nie jest. Tak jak każda kwestia dotycząca finansów osobistych a równocześnie publicznych, wywołuje liczne pytania zarówno wśród prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jak i wśród polityków, gdzie widoczne są wyraźne podziały.

REKLAMA

Podatnik już nie będzie karany za przypadkowe błędy, nie będzie udowadniał niewinności

Szef rządu Donald Tusk poinformował, że za niecelowe, przypadkowe błędy nie będzie się już karać podatnika. Teraz to urząd skarbowy będzie musiał udowadniać jak jest.

Będą zmiany w L4, pracy na chorobowym i pensjach na zwolnieniach lekarskich. Przedsiębiorcy: Jesteśmy zwolennikami deregulacji i elastyczności, ale też jasnych zasad

Zasiłek chorobowy powinien być wypłacany pracownikowi już od pierwszego dnia absencji – Północna Izba Gospodarcza w Szczecinie popiera projekt przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, apelując jednocześnie o to, by ustawa w tej sprawie była przyjęta możliwie szybko. Przedsiębiorcy jednocześnie oczekują dalszego dialogu z Ministerstwem na temat np. „Zmian w L4”, które w opinii niektórych przedsiębiorców mogą budzić kontrowersje. – Jesteśmy zwolennikami tego, by pracownicy i pracodawcy mogli regulować swoje relacje w możliwie elastyczny sposób. Z jednej strony więc jesteśmy zwolennikami tego, by zwolnienie lekarskie nie blokowało w stu procentach możliwości wykonywania innych zobowiązań jeżeli to jest możliwe, ale z drugiej widzimy przestrzeń, gdzie zwolnienie lekarskie może być wykorzystywane do nadrabiania obowiązków w jednej pracy, przy jednoczesnym spowolnianiu działania w drugiej firmie – mówi Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie.

REKLAMA