REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak ustalać rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Każda jednostka, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu musi tworzyć rezerwę i ustalać aktywa z tytułu podatku odroczonego. Podatek odroczony jest konsekwencją odmiennego traktowania przez prawo bilansowe i podatkowe przychodów i kosztów oraz momentu ich rozliczania.

Przychody i koszty w prawie bilansowym są inaczej definiowane niż w prawie podatkowym.

Celem prawa bilansowego jest rzetelne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej, rentowności jednostki i wyniku finansowego zgodnie z nadrzędnymi zasadami rachunkowości.


Prawo podatkowe ustalane jest zgodnie z założeniami gospodarczymi i podatkowymi państwa. Zasady ustalania zysku podatkowego określają samodzielnie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i od osób fizycznych.

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja


Każda operacja gospodarcza wywołuje określone skutki w prawie bilansowym i podatkowym, co może mieć bezpośredni wpływ na określenie powstania obowiązku podatkowego:

- gdy przychody i koszty są jednakowo rozpoznawane przez prawo bilansowe i podatkowe - mamy do czynienia z bieżącym podatkiem dochodowym,

- gdy przychody i koszty są rozpoznawane przez prawo bilansowe, a nigdy nie będą rozpoznane przez prawo podatkowe - taka sytuacja nie będzie miała wpływu na wysokość podatku dochodowego,

REKLAMA

- gdy przychody i koszty są rozpoznawane przez prawo bilansowe i tylko przejściowo nieuznane przez prawo podatkowe - mamy do czynienia z odroczonym podatkiem dochodowym.

Dalszy ciąg materiału pod wideo


Skutkiem stosowania odmiennych zasad ustalania zysku (straty) w prawie bilansowym i w prawie podatkowym jest różnica w wielkości wyniku finansowego i podatkowego, która może być:

- trwała,

- przejściowa.


Różnice trwałe
pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym wynikają z tego, że:

- niektóre zaksięgowane koszty nigdy się nie staną kosztami uzyskania przychodu,

- niektóre przychody nigdy nie będą opodatkowane,

- niektóre przychody podatkowe nigdy nie będą przychodami w rozumieniu ustawy o rachunkowości.


Różnice trwałe powstające w bieżącym okresie sprawozdawczym nigdy nie przechodzą i nigdy nie są rozliczane w następnych okresach.

Listę przychodów i kosztów zaliczanych do różnic trwałych znajdziemy przede wszystkim w art. 12 i art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.


Różnice przejściowe
są konsekwencją zastosowania w rachunkowości zasady memoriałowej, zasady ostrożności i zasady współmierności, umożliwiających przedstawienie w księgach rachunkowych rzeczywistej sytuacji finansowej jednostki gospodarczej.


Różnice przejściowe występują wówczas, gdy inny jest moment zaliczenia osiągniętych przychodów lub poniesionych kosztów do okresu rozrachunkowego w rozumieniu prawa bilansowego i podatkowego. Skutek księgowy i podatkowy określonego zdarzenia gospodarczego jest identyczny, ale uznanie tych skutków następuje w różnych okresach sprawozdawczych.


Różnice przejściowe pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym są skutkiem następujących zdarzeń gospodarczych:

- koszty są zarachowane w księgach wcześniej niż w rachunku podatkowym (np. rezerwy kosztowe),

- koszty są uznawane podatkowo wcześniej niż w księgowym rachunku wyników (np. szybsza amortyzacja dla celów podatkowych niż amortyzacja księgowa),

- przychody są wcześniej uznawane w księgach rachunkowych niż podatkowo (np. odsetki od rachunku bankowego naliczone w następnym okresie sprawozdawczym),

- przychody podatkowo są wcześniej uznawane w księgowym rachunku wyników.


Mając na uwadze wpływ różnic przejściowych na wynik podatkowy można je podzielić na ujemne i dodatnie.


Ujemne różnice przejściowe występują wówczas, gdy zapłacony w danym okresie podatek dochodowy jest większy niż gdyby nie pojawiły się różnice pomiędzy prawem bilansowym a podatkowym. Przyczyną różnic ujemnych jest niezaliczenie zarachowanych kosztów do kosztów podatkowych i uwzględnienie przychodu w księgach przy jednoczesnym nieuznaniu go w dochodzie podatkowym.


Dodatnie różnice przejściowe oznaczają, że w danym okresie sprawozdawczym nie zaliczono do dochodu podatkowego przychodu, który jest uwzględniony w wyniku finansowym jednostki, bądź w ustalaniu wyniku podatkowego uwzględniono koszt, który nie jest kosztem uznanym przy ustalaniu wyniku finansowego. Podmiot gospodarczy jest zobowiązany w przyszłości zwrócić podatek fiskusowi "zaoszczędzony" w bieżącym okresie sprawozdawczym.


Konsekwencją występowania przejściowych różnic pomiędzy prawem podatkowym a bilansowym jest odroczony podatek dochodowy.


Obowiązek tworzenia rezerw i ustalania aktywów wynika z ustawy o rachunkowości (art. 37). Zasady tworzenia i ujmowania w księgach i w sprawozdaniach finansowych odroczonego podatku dochodowego zawarte są w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 2 "Podatek dochodowy".


W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega obowiązkowi badania i ogłoszenia, to może ona odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.


Tabela. Rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
- to kwota zobowiązania z tytułu podatku dochodowego, które według przewidywań powstanie w przyszłości, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych. Można ją zaksięgować w następujący sposób:

Wn "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego",

Ma "Rezerwy", w analityce "Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego".


Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
- to kwota, jaka według przewidywań zmniejszy w przyszłości zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego lub będzie podlegać zwrotowi w związku z występowaniem ujemnych różnic przejściowych lub w związku ze stratą podatkową, możliwą do odliczenia od dochodu w przyszłości. Może zostać on ujęty w księgach w następujący sposób:

Wn "Pozostałe rozliczenia międzyokresowe", w analityce "Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego",

Ma "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego".


UWAGA!

Wysokość rezerwy i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się przy uwzględnieniu stawek podatku dochodowego obowiązujących w roku powstania obowiązku podatkowego.


PRZYKŁAD


W 2005 r. w spółce "ABC":

- osiągnięto przychody w wysokości 500 000 zł,

- poniesiono koszty w wysokości 300 000 zł,

- zysk brutto wyniósł 200 000 zł.


Z zapisów w księgach rachunkowych wynika, że dokonano następujących operacji:

1. Wyceniono akcje posiadanej spółki XYZ: 10 000 zł.

2. Naliczone zostały odsetki od przeterminowanych zobowiązań: 5000 zł.

3. Naliczono ujemne różnice kursowe od zobowiązań w walucie obcej: 3000 zł.

4. Otrzymano z urzędu skarbowego odsetki od podatku zwróconego po terminie: 500 zł.

5. Naliczono dodatnie różnice kursowe od należności od kontrahenta zagranicznego: 6000 zł.


Ustalenie różnic między wartością księgową a podatkową aktywów i pasywów

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wyliczenie wyniku podatkowego

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Dochód do opodatkowania:

483 500 zł - 292 000 zł = 191 500 zł

Podatek dochodowy CIT-8:

191 500 zł × 19% = 36 385 zł


Ustalenie rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rachunek zysków i strat

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Utworzona rezerwa zwiększa wartość podatku (zmniejsza wynik finansowy netto).

Naliczone aktywa z tytułu odroczonego podatku zmniejszają kwotę podatku (zwiększają wynik finansowy netto).

W rachunku zysku i strat za 2005 r. będzie wykazany podatek dochodowy w wysokości 37 905 zł.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W ustawie o rachunkowości nie ma zapisu określającego termin rozwiązania ustalonych aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego. Każda jednostka sama powinna określić w zakładowym planie kont termin ich rozwiązania. Jak pokazuje praktyka życia gospodarczego stosowane są następujące rozwiązania:

- na początek lub na koniec nowego okresu sprawozdawczego wyksięgowuje się utworzone w poprzednim roku obrachunkowym rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego. Na koniec roku obrachunkowego księguje się ustalone na nowo rezerwy i aktywa,

- na koniec następnego okresu sprawozdawczego księguje się jedynie zmiany (salda) pomiędzy stanem na koniec i początek roku obrachunkowego .

W spółce przyjęto zasadę, że na koniec okresu sprawozdawczego księguje się tylko zmiany pomiędzy stanem na koniec i na początek okresu.


Na początku roku obrachunkowego 2006 r. stan kont jest następujący:

- rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego - 3040 zł,

- aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego - 1520 zł.


Na dzień bilansowy 31 grudnia 2006 r. ustalono:

- stan rezerw z tytułu podatku odroczonego - 4000 zł,

- stan aktywów z tytułu podatku odroczonego - 800 zł.


Oznacza to, że nastąpiło:

- zwiększenie stanu rezerw o 960 zł (4000 zł - 3040 zł = 960 zł).

- zmniejszenie stanu aktywów z tytułu podatku odroczonego o 720 zł (800 zł - 1520 zł = -720 zł).


Wyliczono bieżący podatek dochodowy w wysokości 45 000 zł.

W rachunku zysku i strat za 2006 r. będzie wykazany podatek dochodowy w wysokości 46 680 zł.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja księgowa


1. Utworzenie rezerwy na odroczony podatek dochodowy:

Wn "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego" 960

Ma "Rezerwy"

- w analityce "Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 960

2. Ewidencja aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego:

Wn "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego" 720

Ma "Rozliczenia międzyokresowe"

- w analityce "Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 720


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Niezwykle istotne jest rzetelne ustalanie i przedstawianie różnic pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym. Jest to ważne i pomocne w procesie zarządzania jednostką gospodarczą. Podatkowe ujęcie zaplanowanych operacji gospodarczych ma wpływ na wynik finansowy, a co za tym idzie na ocenę opłacalności planowanej działalności.

Podstawa prawna:

- art. 37 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

- uchwała nr 5/04 Komitetu Standardów Rachunkowości z 14 września 2004 r. w sprawie przyjęcia Krajowego Standardu Rachunkowości nr 2 "Podatek dochodowy" - Dz.Urz. Min.Fin. Nr 13, poz. 132

- art. 12, art. 16 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 217, poz. 1589


Maryla Piotrowska

księgowa z licencją MF

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jaka składka zdrowotna dla przedsiębiorców w 2026 roku? Ministerstwo Finansów nie pracuje nad przedłużeniem obniżonej stawki

Ministerstwo Finansów poinformowało Polską Agencję Prasową, że nie pracuje nad projektem, który zakładałby utrzymanie obniżonej minimalnej podstawy obliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców w 2026 r. i kolejnych latach.

KSeF: Pomoc dla przedsiębiorców czy nowy ból głowy? Fakty i mity wokół Krajowego Systemu e-Faktur [Gość Infor.pl]

Krajowy System e-Faktur (KSeF) budzi wiele emocji i narosło wokół niego sporo mitów. Czy to nowy podatek? Kogo i kiedy dotyczy obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych? Czy czeka nas rewolucja w relacjach z biurami rachunkowymi? O tym, na co muszą przygotować się przedsiębiorcy, rozmawiają eksperci z infor.pl, Szymon Glonek i Joanna Dmowska.

Rząd chce dać preferencje podatkowe funduszom inwestycyjnym spoza UE od 2026 roku

W dniu 14 października 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy o CIT), przedłożony przez Ministra Finansów i Gospodarki. Projekt dostosowuje przepisy CIT do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczących zagranicznych funduszy inwestycyjnych i emerytalnych. Chodzi m.in. o rozszerzenie preferencji podatkowych na fundusze z państw spoza UE, przy zachowaniu zabezpieczeń przed nadużywaniem prawa do zwolnienia podatkowego.

Programy lojalnościowe w niebezpieczeństwie. Nowa opinia TSUE to potencjalna bomba podatkowa

Rzecznik Generalna TSUE Juliane Kokott właśnie uderzyła w sedno problemu, o którym większość firm wolałaby nie słyszeć. Jej opinia w sprawie C-436/24 Lyko Operations może oznaczać rewolucję w sposobie, w jaki sklepy rozliczają punkty i bony lojalnościowe. Skutki? Dla wielu przedsiębiorców - potężny chaos i konieczność natychmiastowej zmiany systemów.

REKLAMA

KSeF od A do Z: słownik najważniejszych pojęć

Przedsiębiorcy od kilku lat żyją w niepewności związanej z reformą w fakturowaniu, jaką jest Krajowy System e-Faktur. Rewolucja w wystawianiu faktur kojarzy im się z drastycznymi zmianami i obowiązkami, których woleliby uniknąć. Czy jednak wystawianie dokumentów w Krajowym Systemie e-Faktur rzeczywiście jest takie skomplikowane? Materiały szkoleniowe, zarówno komercyjne, jak i te opracowywane przez rząd, często napisane są bardzo skomplikowanym, nieprzystępnym językiem, przez co dla wielu osób bywają trudne do przyswojenia. A przecież ważne, żeby definicje były dla wszystkich jasne i zrozumiałe. Poniżej znajduje się wyjaśnienie podstawowych pojęć związanych z reformą.

Thermomix w kosztach? To możliwe, ale nie u każdego. Zasady są proste, ale nie każdy, je zna. Prowadzisz działalność gospodarczą? Sprawdź

Czy Thermomix może przyczynić się do uzyskania przez przedsiębiorcę przychodów? Na to pytanie dotyczące rozliczeń podatkowych nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Wiadomo jednak, jakimi kryteriami należy się kierować dokonując w tym zakresie niezbędnej oceny.

Geopolityka zaczyna sterować światowym handlem i logistyką

OECD ostrzega, że masowy reshoring może kosztować świat 18 proc. spadku w handlu i 5 proc. ubytku w PKB. Coraz więcej managerów zarządzających logistyką deklaruje jednocześnie, że szuka nowych źródeł zaopatrzenia i alternatywnych wobec Chin lokalizacji dla produkcji i inwestycji. Nie ma już żadnych wątpliwości, że globalne łańcuchy dostaw ulegają transformacji, niestety nie widać tego w Polsce, choć mamy pewne przewagi, które stawiają nas w uprzywilejowanej pozycji w Europie.

KSeF 2026: obowiązek kodowania faktur ustrukturyzowanych. Dlaczego nie uprawnienie?

Obowiązek kodowania faktur ustrukturyzowanych oraz ich elektronicznych „zastępników” nie ma obiektywnie większego sensu – twierdzi prof. dr hab. Witold Modzelewski. I postuluje nowelizację przepisów, która powinna zamienić ten obowiązek na zwykłe uprawnienie podatnika.

REKLAMA

Prof. Modzelewski: Przepisy regulujące KSeF są sprzeczne z prawem UE

Jak twierdzi prof. dr hab. Witold Modzelewski, przepisy o KSeF są sprzeczne z art. 90 dyrektywy 2006/112/UE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, która nakazuje określić państwom członkowskim m.in. warunki zmniejszenia podstawy opodatkowania w przypadku anulowania faktur.

Najczęstsze błędy w zarządzaniu finansami firmowymi: co możesz zmienić nawet od jutra

Wielu przedsiębiorców zaczyna swoją działalność z pasją i determinacją, szybko zdobywając pierwszych klientów. Jednak po kilku miesiącach pojawia się rozczarowanie: są przychody, ale brakuje gotówki. To nie przypadek – to efekt powtarzalnych błędów w zarządzaniu finansami, które można wyeliminować, jeśli tylko się je rozpozna i zrozumie.

REKLAMA