REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak ustalać rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Każda jednostka, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu musi tworzyć rezerwę i ustalać aktywa z tytułu podatku odroczonego. Podatek odroczony jest konsekwencją odmiennego traktowania przez prawo bilansowe i podatkowe przychodów i kosztów oraz momentu ich rozliczania.

Przychody i koszty w prawie bilansowym są inaczej definiowane niż w prawie podatkowym.

Celem prawa bilansowego jest rzetelne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej, rentowności jednostki i wyniku finansowego zgodnie z nadrzędnymi zasadami rachunkowości.


Prawo podatkowe ustalane jest zgodnie z założeniami gospodarczymi i podatkowymi państwa. Zasady ustalania zysku podatkowego określają samodzielnie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i od osób fizycznych.

REKLAMA

Autopromocja


Każda operacja gospodarcza wywołuje określone skutki w prawie bilansowym i podatkowym, co może mieć bezpośredni wpływ na określenie powstania obowiązku podatkowego:

- gdy przychody i koszty są jednakowo rozpoznawane przez prawo bilansowe i podatkowe - mamy do czynienia z bieżącym podatkiem dochodowym,

- gdy przychody i koszty są rozpoznawane przez prawo bilansowe, a nigdy nie będą rozpoznane przez prawo podatkowe - taka sytuacja nie będzie miała wpływu na wysokość podatku dochodowego,

- gdy przychody i koszty są rozpoznawane przez prawo bilansowe i tylko przejściowo nieuznane przez prawo podatkowe - mamy do czynienia z odroczonym podatkiem dochodowym.

Dalszy ciąg materiału pod wideo


Skutkiem stosowania odmiennych zasad ustalania zysku (straty) w prawie bilansowym i w prawie podatkowym jest różnica w wielkości wyniku finansowego i podatkowego, która może być:

- trwała,

- przejściowa.


Różnice trwałe
pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym wynikają z tego, że:

- niektóre zaksięgowane koszty nigdy się nie staną kosztami uzyskania przychodu,

- niektóre przychody nigdy nie będą opodatkowane,

- niektóre przychody podatkowe nigdy nie będą przychodami w rozumieniu ustawy o rachunkowości.


Różnice trwałe powstające w bieżącym okresie sprawozdawczym nigdy nie przechodzą i nigdy nie są rozliczane w następnych okresach.

Listę przychodów i kosztów zaliczanych do różnic trwałych znajdziemy przede wszystkim w art. 12 i art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

REKLAMA


Różnice przejściowe
są konsekwencją zastosowania w rachunkowości zasady memoriałowej, zasady ostrożności i zasady współmierności, umożliwiających przedstawienie w księgach rachunkowych rzeczywistej sytuacji finansowej jednostki gospodarczej.


Różnice przejściowe występują wówczas, gdy inny jest moment zaliczenia osiągniętych przychodów lub poniesionych kosztów do okresu rozrachunkowego w rozumieniu prawa bilansowego i podatkowego. Skutek księgowy i podatkowy określonego zdarzenia gospodarczego jest identyczny, ale uznanie tych skutków następuje w różnych okresach sprawozdawczych.


Różnice przejściowe pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym są skutkiem następujących zdarzeń gospodarczych:

- koszty są zarachowane w księgach wcześniej niż w rachunku podatkowym (np. rezerwy kosztowe),

- koszty są uznawane podatkowo wcześniej niż w księgowym rachunku wyników (np. szybsza amortyzacja dla celów podatkowych niż amortyzacja księgowa),

- przychody są wcześniej uznawane w księgach rachunkowych niż podatkowo (np. odsetki od rachunku bankowego naliczone w następnym okresie sprawozdawczym),

- przychody podatkowo są wcześniej uznawane w księgowym rachunku wyników.


Mając na uwadze wpływ różnic przejściowych na wynik podatkowy można je podzielić na ujemne i dodatnie.

REKLAMA


Ujemne różnice przejściowe występują wówczas, gdy zapłacony w danym okresie podatek dochodowy jest większy niż gdyby nie pojawiły się różnice pomiędzy prawem bilansowym a podatkowym. Przyczyną różnic ujemnych jest niezaliczenie zarachowanych kosztów do kosztów podatkowych i uwzględnienie przychodu w księgach przy jednoczesnym nieuznaniu go w dochodzie podatkowym.


Dodatnie różnice przejściowe oznaczają, że w danym okresie sprawozdawczym nie zaliczono do dochodu podatkowego przychodu, który jest uwzględniony w wyniku finansowym jednostki, bądź w ustalaniu wyniku podatkowego uwzględniono koszt, który nie jest kosztem uznanym przy ustalaniu wyniku finansowego. Podmiot gospodarczy jest zobowiązany w przyszłości zwrócić podatek fiskusowi "zaoszczędzony" w bieżącym okresie sprawozdawczym.


Konsekwencją występowania przejściowych różnic pomiędzy prawem podatkowym a bilansowym jest odroczony podatek dochodowy.


Obowiązek tworzenia rezerw i ustalania aktywów wynika z ustawy o rachunkowości (art. 37). Zasady tworzenia i ujmowania w księgach i w sprawozdaniach finansowych odroczonego podatku dochodowego zawarte są w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 2 "Podatek dochodowy".


W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega obowiązkowi badania i ogłoszenia, to może ona odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.


Tabela. Rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
- to kwota zobowiązania z tytułu podatku dochodowego, które według przewidywań powstanie w przyszłości, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych. Można ją zaksięgować w następujący sposób:

Wn "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego",

Ma "Rezerwy", w analityce "Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego".


Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
- to kwota, jaka według przewidywań zmniejszy w przyszłości zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego lub będzie podlegać zwrotowi w związku z występowaniem ujemnych różnic przejściowych lub w związku ze stratą podatkową, możliwą do odliczenia od dochodu w przyszłości. Może zostać on ujęty w księgach w następujący sposób:

Wn "Pozostałe rozliczenia międzyokresowe", w analityce "Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego",

Ma "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego".


UWAGA!

Wysokość rezerwy i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się przy uwzględnieniu stawek podatku dochodowego obowiązujących w roku powstania obowiązku podatkowego.


PRZYKŁAD


W 2005 r. w spółce "ABC":

- osiągnięto przychody w wysokości 500 000 zł,

- poniesiono koszty w wysokości 300 000 zł,

- zysk brutto wyniósł 200 000 zł.


Z zapisów w księgach rachunkowych wynika, że dokonano następujących operacji:

1. Wyceniono akcje posiadanej spółki XYZ: 10 000 zł.

2. Naliczone zostały odsetki od przeterminowanych zobowiązań: 5000 zł.

3. Naliczono ujemne różnice kursowe od zobowiązań w walucie obcej: 3000 zł.

4. Otrzymano z urzędu skarbowego odsetki od podatku zwróconego po terminie: 500 zł.

5. Naliczono dodatnie różnice kursowe od należności od kontrahenta zagranicznego: 6000 zł.


Ustalenie różnic między wartością księgową a podatkową aktywów i pasywów

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wyliczenie wyniku podatkowego

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Dochód do opodatkowania:

483 500 zł - 292 000 zł = 191 500 zł

Podatek dochodowy CIT-8:

191 500 zł × 19% = 36 385 zł


Ustalenie rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rachunek zysków i strat

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Utworzona rezerwa zwiększa wartość podatku (zmniejsza wynik finansowy netto).

Naliczone aktywa z tytułu odroczonego podatku zmniejszają kwotę podatku (zwiększają wynik finansowy netto).

W rachunku zysku i strat za 2005 r. będzie wykazany podatek dochodowy w wysokości 37 905 zł.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W ustawie o rachunkowości nie ma zapisu określającego termin rozwiązania ustalonych aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego. Każda jednostka sama powinna określić w zakładowym planie kont termin ich rozwiązania. Jak pokazuje praktyka życia gospodarczego stosowane są następujące rozwiązania:

- na początek lub na koniec nowego okresu sprawozdawczego wyksięgowuje się utworzone w poprzednim roku obrachunkowym rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego. Na koniec roku obrachunkowego księguje się ustalone na nowo rezerwy i aktywa,

- na koniec następnego okresu sprawozdawczego księguje się jedynie zmiany (salda) pomiędzy stanem na koniec i początek roku obrachunkowego .

W spółce przyjęto zasadę, że na koniec okresu sprawozdawczego księguje się tylko zmiany pomiędzy stanem na koniec i na początek okresu.


Na początku roku obrachunkowego 2006 r. stan kont jest następujący:

- rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego - 3040 zł,

- aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego - 1520 zł.


Na dzień bilansowy 31 grudnia 2006 r. ustalono:

- stan rezerw z tytułu podatku odroczonego - 4000 zł,

- stan aktywów z tytułu podatku odroczonego - 800 zł.


Oznacza to, że nastąpiło:

- zwiększenie stanu rezerw o 960 zł (4000 zł - 3040 zł = 960 zł).

- zmniejszenie stanu aktywów z tytułu podatku odroczonego o 720 zł (800 zł - 1520 zł = -720 zł).


Wyliczono bieżący podatek dochodowy w wysokości 45 000 zł.

W rachunku zysku i strat za 2006 r. będzie wykazany podatek dochodowy w wysokości 46 680 zł.


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja księgowa


1. Utworzenie rezerwy na odroczony podatek dochodowy:

Wn "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego" 960

Ma "Rezerwy"

- w analityce "Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 960

2. Ewidencja aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego:

Wn "Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego" 720

Ma "Rozliczenia międzyokresowe"

- w analityce "Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 720


Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Niezwykle istotne jest rzetelne ustalanie i przedstawianie różnic pomiędzy wynikiem finansowym a podatkowym. Jest to ważne i pomocne w procesie zarządzania jednostką gospodarczą. Podatkowe ujęcie zaplanowanych operacji gospodarczych ma wpływ na wynik finansowy, a co za tym idzie na ocenę opłacalności planowanej działalności.

Podstawa prawna:

- art. 37 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

- uchwała nr 5/04 Komitetu Standardów Rachunkowości z 14 września 2004 r. w sprawie przyjęcia Krajowego Standardu Rachunkowości nr 2 "Podatek dochodowy" - Dz.Urz. Min.Fin. Nr 13, poz. 132

- art. 12, art. 16 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 217, poz. 1589


Maryla Piotrowska

księgowa z licencją MF

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Najniższa krajowa 2026 - jest oficjalna propozycja rządu D. Tuska

W dniu 12 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2026 r.

Sejm przyjął ważną zmianę dla przedsiębiorców – korekta deklaracji podatkowej po kontroli celno-skarbowej coraz bliżej

W środę, 11 czerwca 2025 roku, Sejm zdecydował o skierowaniu do trzeciego czytania projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o VAT. To istotna zmiana dla przedsiębiorców – umożliwia bowiem korektę deklaracji podatkowej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej.

Nowelizacja ustawy o VAT: możliwe podniesienie limitu zwolnienia z 200 tys. zł do nawet 300 tys. zł

Trwają prace nad ustawą, która może przynieść realne ulgi podatkowe najmniejszym przedsiębiorcom. Ostateczna decyzja – czy limit zwolnienia z VAT wyniesie 240 tys. zł, czy aż 300 tys. zł – zależy od dalszych prac sejmowych komisji.

Nowe ułatwienia dla przedsiębiorców: dane z wykazu VAT dostępne na biznes.gov.pl od 1 października 2025 r.

Jest projekt ustawy, który zakłada wprowadzenie nowych regulacji umożliwiających przedsiębiorcom łatwiejszy dostęp do wykazu podatników VAT za pośrednictwem portalu biznes.gov.pl. Zmiany mają uprościć weryfikację kontrahentów, zwiększyć bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i ograniczyć formalności papierowe.

REKLAMA

Kupujesz rzeczy przez internet? Za te towary musisz zapłacić podatek w ciągu 14 dni

Polacy chętnie kupują różne rzeczy przez internet, ale nie wiedzą, że niektóre transakcje rządzą się swoimi prawami. Fiskus ma coraz więcej możliwości, żeby sprawdzić, kto nie zapłacił podatku PCC. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl, wyjaśnia, kiedy zachować szczególną czujność i jak uniknąć ewentualnych problemów ze skarbówką.

Można znaleźć 50 mld zł na podwyżkę kwoty wolnej w PIT do 60 tys. zł. Prof. Modzelewski podpowiada rządowi D. Tuska, gdzie szukać pieniędzy

Można domyślać się, że politycznym „być albo nie być” obecnego rządu jest „dowiezienie” (jak to się mówi) swoich obietnic z 2023 roku. Wśród nich najważniejszą (obiektywnie) jest podwyższenie do 60 tys. kwoty wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to dziś nierealne, bo w tym roku w budżecie państwa z tego podatku pojawiła się kwota minus 22 mld złotych (tak, po raz pierwszy w historii mamy ujemne dochody budżetowe), a miało być za cały rok 31 mld zł (czyli o 60 mld zł mniej niż w roku 2024).

Obowiązkowy KSeF - podatnicy zagraniczni z większymi przywilejami niż polscy. Sprostowanie i wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

W wyjaśnieniach przesłanych 9 czerwca 2025 r.do naszej redakcji, Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że w decyzji derogacyjnej dot. obowiązkowego modelu KSeF, Polska została upoważniona – w przypadku podatników mających siedzibę na jej terytorium – do akceptowania wyłącznie tych faktur, które zostały wystawione w postaci dokumentów lub not w formie elektronicznej. Ponadto została upoważniona do wprowadzenia przepisów zakładających, że stosowanie faktur elektronicznych wystawianych na terytorium Polski nie jest uzależnione od akceptacji odbiorcy. Jak wskazuje Ministerstwo, Komisja Europejska zastrzegła (co zostało potwierdzone przez Radę UE), że przyznane Polsce upoważnienie dotyczące wprowadzenia obowiązkowego fakturowania elektronicznego nie powinno naruszać prawa klientów do otrzymywania faktur papierowych w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Efektywny controlling w biznesie – czyli jaki? Jakie procesy w firmie można zauważalnie usprawnić dzięki wdrożeniu controllingu?

Controlling to znacznie więcej niż tylko kontrola kosztów czy tworzenie raportów. To kompleksowe podejście do zarządzania przedsiębiorstwem, które dostarcza informacji niezbędnych do podejmowania trafnych decyzji. Efektywny controlling staje się dziś jednym z kluczowych elementów przewagi konkurencyjnej, szczególnie w czasach dynamicznych zmian, rosnącej złożoności i presji na efektywność. Ale które obszary działalności firmy najbardziej zyskują na wdrożeniu nowoczesnego controllingu?

REKLAMA

Firmy chcą zatrudniać księgowych, ale… nie mają kogo! Brakuje ekspertów z doświadczeniem

Mimo stabilnej sytuacji kadrowej i rosnących wynagrodzeń, aż 84% księgowych przyznaje: znalezienie doświadczonego specjalisty to dziś prawdziwe wyzwanie. Barometr nastrojów 2025 pokazuje, że firmy częściej planują rekrutację niż redukcje – ale idealny kandydat musi dziś mieć znacznie więcej niż tylko znajomość Excela.

Bez księgowych ani rusz. Przedsiębiorcy doceniają ich nie tylko za rachunki, ale i za wsparcie strategiczne

Aż 75% przedsiębiorców w Polsce darzy swoje księgowe i księgowych dużym zaufaniem, a 71% uważa, że ich wiedza realnie wpływa na sukces firmy – wynika z najnowszego badania. Księgowi stają się dziś nie tylko strażnikami finansów, ale i partnerami w rozwoju biznesu.

REKLAMA