Strona główna » Księgowość » Wiadomości » Wierzyciel może zaskarżyć wniosek dłużnika o podział majątku, dział spadku i zniesienie współwłasności

Wierzyciel może zaskarżyć wniosek dłużnika o podział majątku, dział spadku i zniesienie współwłasności

06 listopada 2010, 08:56

Dnia 17 czerwca 2010 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę, której znajomość może okazać się istotna dla wielu wierzycieli. SN stwierdził bowiem, że wierzyciel może zaskarżyć zgodny wniosek dłużnika oraz pozostałych uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, dział spadku i zniesienie współwłasności, jeżeli w wyniku uwzględnienia tego wniosku przedmioty majątkowe objęte podziałem zostały nabyte przez uczestników niebędących dłużnikami.

Warto przy tym dodać, co podkreślił SN, że termin do zaskarżenia przewidziany w art. 534 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, dalej „k.c.”) biegnie od dnia uprawomocnienia się postanowienia działowego (sygn. akt III CZP 41/10).

Uchwała SN była odpowiedzią na zagadnienie prawne, które powstało w następującym stanie faktycznym: pani T. (dalej „Wnioskodawczyni”) oraz jej zmarły mąż byli dłużnikami jednego z banków w upadłości. Po śmierci męża Wnioskodawczyni wystąpiła do sądu o podział majątku, a także dokonanie działu spadku i zniesienie współwłasności przez przyznanie uczestnikom postępowania, niebędącym dłużnikami banku, całego majątku podlegającego podziałowi bez spłaty dla Wnioskodawczyni. Uczestnicy postępowania o podział - troje dzieci dłużników - uznali żądanie wniosku, a sąd postanowieniem go uwzględnił.

Postanowienie to uprawomocniło się w I instancji. Wierzyciele, także bank, nie brali udziału w postępowaniu działowym. Dopiero, po uprawomocnieniu się postanowienia działowego wpłynął wniosek o wszczęcie egzekucji z majątku Wnioskodawczyni. W trakcie postępowania egzekucyjnego, syndyk banku wystąpił przeciwko uczestnikom postępowania o uznanie za bezskuteczny wniosku w postępowaniu działowym. Sąd okręgowy oddalił jego powództwo ze względu na upływ terminu do wystąpienia z powództwem pauliańskim, oraz ze względu na niemożność zaskarżenia tego typu czynności skargą pauliańską. Rozpatrując apelację, sąd apelacyjny dostrzegł, że można przedstawić argumenty na rzecz stanowiska o możliwości zaskarżenia powództwem pauliańskim czynności procesowych, których celem jest pokrzywdzenie wierzycieli.

SN zauważył, że potrzeba udzielania wierzycielom ochrony pauliańskiej zachodzi także w takich sytuacjach, w których do uszczuplenia majątku dłużnika dochodzi przy wykorzystaniu innych niż „czynność prawna” środków prawnych, wywołujących zbliżone skutki. Sam sposób podziału majątku wspólnego oraz postawa innych współwłaścicieli - uczestników postępowania sądowego stanowić mogą w ocenie SN ewidentny przykład takich sytuacji.

Aktualność skargi pauliańskiej można, zdaniem SN, rozważać wtedy, gdy uszczuplenie majątku dłużnika w toku postępowania działowego pojawia się po nastąpieniu pewnej typowej sekwencji zdarzeń: złożenie wniosku o podział, zaaprobowanie tego wniosku przez uczestników postępowania oraz konstytutywne orzeczenie sądu odpowiadające merytorycznie treści zgodnego wniosku współwłaścicieli.

SN podkreślił ponadto, że w przedmiotowym przypadku rozpoczęcie biegu terminu do wystąpienia ze skargą pauliańską, przewidzianego w art. 534 k.c. należy łączyć z uprawomocnieniem się postanowienia działowego.

Podsumowując, należy stwierdzić, że wierzyciel może na podstawie art. 527 § 1 k.c. zaskarżyć czynność procesową zawierającą zgodny wniosek dłużnika i pozostałych uczestników postępowania o podział majątku wspólnego, o dział spadku i zniesienie współwłasności, jeżeli w wyniku uwzględnienia tego wniosku przedmioty majątkowe objęte podziałem zostały nabyte przez uczestników postępowania niebędących dłużnikami.

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna