Wójt gminy może obarczyć odpowiedzialnością za podatki niezapłacone przez podatnika, członków jego rodziny lub nawet inne osoby trzecie.
Gmina, a szczególnie organ podatkowy, którym dla podatków i opłat lokalnych jest wójt, burmistrz czy prezydent miasta, może w przypadku nieregulowania zobowiązań podatkowych przez podatników, przenieść odpowiedzialność za te zaległości na osoby trzecie. Jednak, aby można było skutecznie egzekwować zaległy podatek od osoby trzeciej, należy pamiętać o kilku istotnych kwestiach.
Osoby trzecie
Grono osób trzecich jest wykazem zamkniętym. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) enumeratywnie wymienia, kogo można uznać za osobę trzecią. Zaległościami podatnika można obciążyć: byłego małżonka, członka rodziny, nabywcę jego przedsiębiorstwa, nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa, nabywcę składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, dzierżawcę lub użytkownika jego majątku, wspólnika spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komplementariusza spółki komandytowej będącej podatnikiem, członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, ich pełnomocników i wspólników, członków organów zarządzających innych osób prawnych, osoby prawne przejmujące lub powstałe w wyniku podziału podatnika, jego gwaranta lub poręczyciela. Tylko pośród tych osób można wybierać osobę, która będzie odpowiadać za zaległości podatnika.
Przenosząc odpowiedzialność za zaległe podatki na osobę trzecią, wójt powinien zachować nałożoną przepisami prawa procedurę. Szczególnie powinien: sprawdzić, czy zaległość na koncie podatnika nie uległa przedawnieniu oraz ustalić osobę trzecią odpowiedzialną za zaległości podatnika. Należy pamiętać, że można ustalić jedną lub wiele osób trzecich, w zależności od indywidualnej sprawy. Kolejnym krokiem, który wójt powinien zrobić, jest wszczęcie postępowania przez doręczenie osobie trzeciej postanowienia o wszczęciu zmierzającego do przeniesienia odpowiedzialności podatkowej na osobę trzecią. Musimy pamiętać, że wszczęcie postępowania może nastąpić dopiero po:
• upływie terminu płatności ustalonego zobowiązania,
• doręczeniu podatnikowi decyzji (wymiarowej lub określającej).
Dwie przesłanki
Obydwie te przesłanki muszą zaistnieć łącznie. W odniesieniu do osób fizycznych, u których zobowiązanie podatkowe (np. podatek od nieruchomości) powstaje przez doręczenie decyzji wymiarowej, najpierw nastąpi doręczenie decyzji, a następnie upłynie termin płatności. W przypadku osób prawnych sytuacja będzie odwrotna: najpierw minie termin płatności, a dopiero po nim organ podatkowy doręczy decyzję określającą. Ostatnią czynnością, którą dopełnia proces przeniesienia odpowiedzialności, jest doręczenie osobie trzeciej decyzję o odpowiedzialności podatkowej za zobowiązania podatnika.
Termin zapłaty
Termin płatności dla osoby trzeciej wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Ten termin płatności w stosunku do niektórych osób trzecich będzie miał zasadnicze znaczenie, bowiem po upływie 14-dniowego terminu organ podatkowy zacznie naliczać odsetki za zwłokę, np. w przypadku odpowiedzialności dzierżawcy. W innych przypadkach termin ten nie będzie miał żadnego wpływu na naliczenie odsetek, np. przy przeniesieniu zaległości na członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który odpowiada za zaległy podatek, jak i odsetki liczone od dnia powstania zaległości do dnia zapłaty włącznie.
Jeśli osoba trzecia nie ureguluje zaległości we wskazanym terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji, to najwcześniej piętnastego dnia po otrzymaniu decyzji, wójt może wystosować do niej upomnienie.
Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego przeniesionego na osobę trzecią, w odróżnieniu od terminu przedawnienia zobowiązania podatnika, wynosi trzy lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
