Nowe przepisy dotyczące firm windykacyjnych. Co się zmieni? Od kiedy?

Windykacja sądowa a windykacja polubowna: różnice i podobieństwa

Tradycyjnie wyróżniamy windykację sądową i pozasądową windykację należności. Do tej drugiej kategorii zalicza się też windykacja przedsądowa, a wystosowanie wezwania do zapłaty jeszcze przed sporządzeniem pozwu.

Windykacja sądowa stanowi próbę odzyskania należności w toku procesu sądowego. Pozwala ona uzyskać korzystne orzeczenie zasądzające na rzecz powoda, czyli wierzyciela. Korzystne orzeczenie może być wyrokiem, ale również nakazem zapłaty albo innym dokumentem będącym tytułem egzekucyjnym. Gdy wierzyciel uzyska korzystne orzeczenie, sprawa jest kierowana na drogę egzekucji komorniczej. Ten rodzaj windykacji wymaga zazwyczaj wsparcia radcy prawnego lub adwokata, którzy reprezentują wierzyciela na wszystkich etapach procesu. Osoba niebędąca profesjonalnym pełnomocnikiem nie ma tak szerokich praw do reprezentacji wierzyciela jak radca czy adwokat. W związku z tym zazwyczaj nie może reprezentować klienta w postępowaniu sądowym. Tryb właściwy dla windykacji sądowej uwzględnia tryb określony w kpc.

Za to w przypadku windykacji przedsądowej, określanej też jako miękka i polubowna, nie ma aktualnie żadnych szczególnych regulacji. W rezultacie dosłownie każdy może być windykatorem na tym etapie. Nie istnieją szczegółowe regulacje w kwestii trybu przeprowadzania procesu windykacyjnego, dlatego windykatorzy mają w tym zakresie bardzo dużą dowolność. Jedynym, co ich ogranicza, są przepisy prawa karnego.

Według projektodawcy nowe regulacje są uzasadnione wieloma naruszeniami ze strony firm windykacyjnych, które dopuszczają się m.in. nękania dłużników w związku z długiem przedawnionym, czy też innym spornym zobowiązaniem. Jednocześnie nie można oprzeć się wrażeniu, że wprowadzenie tych regulacji jest podyktowane również pewnymi względami politycznymi.

Autopromocja

Od 2023 roku nie każdy będzie mógł być windykatorem?

W tej chwili każdy może zostać windykatorem i zajmować się odzyskiwaniem należności w imieniu wierzyciela. Jeśli jednak planowane zmiany wejdą w życie, to wszystko ulegnie diametralnej zmianie.

Według doniesień prasowych z Ministerstwa Sprawiedliwości, od dnia 1 stycznia 2023 roku działalność firm windykacyjnych ma być działalnością regulowaną. Co to oznacza? Przede wszystkim, że aby prowadzić działalność w tym zakresie, trzeba będzie uzyskać licencję windykatora oraz wpis do Centralnego Rejestru Firm Windykacyjnych i Windykatorów. Firma windykacyjna, która chce uzyskać wpis do rejestru, musi być prowadzona w formie spółki akcyjnej o minimalnym kapitale w wysokości 20.000.000 zł. W przypadku windykatorów obecnie nie ma szczególnych informacji na temat wymogów dla takiej osoby. Wiadomo jedynie, że będzie musiała być niekarana i spełniać określone wymogi merytoryczne oraz etyczne.

Trzeba pamiętać, że naruszenie przepisów planowanej ustawy poskutkuje nałożeniem na windykatora nie tylko sankcji karnej, ale również może doprowadzić do utraty licencji. Z kolei firmy windykacyjne niespełniające wymogów będą mogły zostać wykreślone z rejestru, co w rezultacie przesądza o braku możliwości prowadzenia działalności w zakresie odzyskiwania należności.

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Nowe reguły przeprowadzania windykacji pozasądowej (polubownej)

Po pierwsze trzeba przypomnieć, że choć przepisy kodeksu postępowania cywilnego w sposób dość szczegółowy regulują tryb i przebieg windykacji sądowej, to żaden inny akt prawny kompleksowo nie reguluje trybu odzyskiwania należności w przypadku windykacji pozasądowej.

Wedle proponowanych zmian, windykator będzie mógł kontaktować się z dłużnikiem tylko w dni robocze w godzinach 9-17.

Poza tym nie będzie mógł wykonać tygodniowo więcej niż 3 połączeń telefonicznych albo przesłać więcej niż 3 wiadomości tekstowych SMS lub e-mail do dłużnika. Ustawodawca przewidział jednak, że w windykacji telefonicznej część połączeń jest realizowana automatycznie. Dlatego limit 3 połączeń dotyczy nie tylko osobistych rozmów, ale również połączeń wykonywanych za pomocą automatycznego urządzenia.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Szykuje się też ważne udogodnienie dla dłużników. Otóż windykator będzie mógł odwiedzić ich w domu wyłącznie po wcześniejszym umówieniu i wyrażeniu zgody przed dłużnika. Z kolei jeśli roszczenia wierzyciela uległy już przedawnieniu, windykator będzie zobligowany do poinformowania o tym fakcie dłużnika w trakcie pierwszej rozmowy. Jest to szczególną formą ochrony praw dłużnika, który najczęściej nie jest podmiotem profesjonalnym, potrafiącym precyzyjnie obliczyć przedawnienie danego roszczenia.

Brak zgody dłużnika na kontakt poskutkuje sprawą sądową

Największą niedogodnością dla osób zalegających ze spłatą zobowiązania jest uporczywy kontakt ze strony windykatorów. Zdarza się, że firmy windykacyjne dzwonią do dłużnika nawet kilka razy dziennie. Ten stan rzeczy ma ulec zmianie – oczywiście pod warunkiem, że proponowane przez ustawodawcę zmiany faktycznie wejdą w życie.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Według projektu, gdy dłużnik złoży na urzędowym formularzu sprzeciw co do dalszego kontaktu z nim, w tym w szczególności do kontaktu osobistego przez windykatorów, będą oni zmuszeni do przerwania swoich działań. Można więc przewidywać, że złożenie takiego oświadczenia przez dłużnika poskutkuje niezwłocznym przerwaniem windykacji pozasądowej. W sytuacji wyrażenia przez dłużnika sprzeciwu w trybie określonym powyżej jedyną odpowiednią formą windykacji będzie więc wniesienie sprawy do sądu.

Wnioski. Jak ocenić planowane zmiany?

W tej chwili trudno ocenić plany ustawodawcy, gdyż ich analiza opiera się wyłącznie na doniesieniach z Ministerstwa Sprawiedliwości. Pewne jest jedno: jeśli zmiany wejdą w życie w opisywanej formie, to będą wymagały kompleksowego wdrożenia w firmach zajmujących się windykacją. Podmioty odzyskujące należności powinny więc uważnie śledzić kolejne etapy legislacyjne tego projektu, aby zyskać jak najwięcej czasu na wdrożenie obowiązkowych zmian.

Filip Nowaczyk, Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy