Zmiany w ustawie o rachunkowości 2022/2023 – wdrożenie dyrektywy 2021/2101. Sprawozdanie o podatku dochodowym

Dyrektywa 2021/2101

Chodzi o dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2101 z 24 listopada 2021 r. zmieniającą dyrektywę 2013/34/UE (w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG) - w odniesieniu do ujawniania informacji o podatku dochodowym przez niektóre jednostki i oddziały, zwaną dalej „dyrektywą 2021/2101”.

Przepisy dyrektywy 2021/2101 stanowią kolejną, obok dyrektywy w zakresie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania (dyrektywa 2011/16/WE), wdrożonej w Polsce ustawą z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz. U. z 2021 r. poz. 626, z późn. zm.), część pakietu dotyczącego przeciwdziałania unikaniu opodatkowania przyjętego przez Komisję Europejską w dniu 28 stycznia 2016 r. („pakiet Komisji o przeciwdziałaniu unikania opodatkowania”). Zobacz: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady, Pakiet środków przeciwdziałających unikaniu opodatkowania: kolejne kroki na drodze do zapewnienia skutecznego opodatkowania i zwiększenia przejrzystości podatkowej w UE, Bruksela, dnia 28.1.2016 r. COM(2016) 23 final.

23 września 2022 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów zostały opublikowane założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, która ma na celu wdrożenie ww. dyrektywy.

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, skomplikowane przepisy podatkowe i tajemnica podatkowa umożliwiają niektórym przedsiębiorstwom wielonarodowym realizację strategii polegających na agresywnym planowaniu podatkowym. W przeciwieństwie do małych i średnich przedsiębiorstw lub indywidualnych podatników przedsiębiorstwa wielonarodowe mają możliwość wykorzystania luk w krajowych i międzynarodowych przepisach podatkowych, co pozwala im przenosić zyski z jednego kraju do drugiego w celu obniżenia płaconych podatków. Szacuje się, że państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE) tracą rocznie 50–70 mld EUR w wyniku unikania opodatkowania przez przedsiębiorstwa wielonarodowe, a niektóre przedsiębiorstwa wielonarodowe płacą nieproporcjonalnie niskie podatki, co podważa ogólną skuteczność i sprawiedliwość systemów podatkowych w UE.

Nowe obowiązki dla dużych firm międzynarodowych (grup kapitałowych). Sprawozdanie o podatku dochodowym. Limit przychodów

Dyrektywa 2021/2101 nakłada na duże przedsiębiorstwa wielonarodowe z UE (tj. jednostki dominujące najwyższego szczebla grupy kapitałowej i jednostki samodzielne) obowiązek publicznego ujawnienia informacji o zapłaconym podatku dochodowym oraz innych informacji związanych z podatkami w podziale na poszczególne kraje („sprawozdanie o podatku dochodowym”).

W przypadku gdy takie duże przedsiębiorstwo wielonarodowe nie podlega przepisom państw członkowskich UE obowiązek ten został nałożony na ich średnie i duże jednostki zależne z UE albo oddziały utworzone w UE. Warunkiem stosowania przepisów dyrektywy 2021/2101 jest spełnienie przez przedsiębiorstwo wielonarodowe przede wszystkim progu przychodowego. Przepisy te znajdą zastosowanie w przypadku, gdy skonsolidowane przychody jednostki dominującej najwyższego szczebla grupy kapitałowej albo przychody jednostki samodzielnej przekraczają w kolejnych dwóch latach kwotę 750 mln EUR.

W wyniku przyjętego pakietu Komisji o przeciwdziałaniu unikania opodatkowania i wdrożonej na jego podstawie do polskiego prawa ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami, już aktualnie duże przedsiębiorstwa wielonarodowe mają obowiązek przedstawiania organom podatkowym informacji na temat zapłaconego podatku dochodowego oraz innych informacji związanych z podatkami w podziale na kraje.

Zmiany w ustawie o rachunkowości

Najważniejsza część dyrektywy 2021/2101 ma zostać wdrożona w Polsce poprzez zmianę ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Zmiany w tej ustawie mają uzupełnić ww. wymóg nałożony na jednostki objęte obowiązkiem raportowania danych do organów podatkowych, wprowadzając obowiązek publicznego ujawniania sprawozdania o podatku dochodowym w podziale na kraje.

Dane zawarte w tym sprawozdaniu będą musiały być ujawniane odrębnie dla wszystkich państw UE, w których dane przedsiębiorstwo prowadzi działalność, a także dla jurysdykcji podatkowych, które nie przestrzegają standardów dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych (tzw. „rajów podatkowych”). W odniesieniu do pozostałych jurysdykcji podatkowych informacje będą przedstawiane w formie zagregowanej.

Ministerstwo Finansów wskazuje, że publiczne udostępnianie informacji na temat podatków dochodowych zapłaconych w miejscu, w którym rzeczywiście został wygenerowany zysk, ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia przejrzystości podatkowej. Sprawozdawczość w podziale na kraje może wzmocnić zaufanie publiczne i zwiększyć społeczną odpowiedzialność przedsiębiorstw przez przyczynianie się – poprzez płacenie podatków – do dobrobytu w kraju, w którym prowadzona jest działalność. Może ona również wspierać świadomą debatę na temat potencjalnych braków w systemach podatkowych. Sprawozdawczość podatkowa w podziale na kraje, obejmująca publikowanie określonego zestawu danych przez duże przedsiębiorstwa wielonarodowe, daje ogółowi społeczeństwa ogólny przegląd podatków płaconych przez przedsiębiorstwa wielonarodowe od ich dochodu.

Ministerstwo Finansów wskazuje też, że niektóre przepisy dotyczące sprawozdawczości podatkowej w podziale na kraje zostały już wdrożone polskiego prawa. Chodzi tu o sprawozdawczość podatkową w podziale na kraje dla:
- sektora bankowego (dyrektywa 2013/36/UE wdrożona ustawą z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe) oraz dla
- przedsiębiorstw z branży wydobywczej i przedsiębiorstw prowadzących wyręb lasów pierwotnych (dyrektywa 2013/34/UE wdrożona ustawą z 29 września 1994 r. o rachunkowości).

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Planowany termin przyjęcia projektu omawianej nowelizacji przez Radę Ministrów, to IV kwartał 2022 roku. Trudno w tym momencie określić kiedy nowe przepisy przejdą procedurę legislacyjną w Sejmie i wejdą w życie. Może to się stać jeszcze przed końcem 2022 roku ale bardziej prawdopodobny jest termin w I kwartale 2023 roku.

Oprac. Paweł Huczko