Brak ulgi na dzieci uczące się za granicą łamie prawo unijne

Jednym z warunków odliczenia ulgi na dorosłe dziecko, do ukończenia 25 lat, jest pobieranie przez nie nauki w szkole, o której mowa w polskich przepisach o systemie oświaty lub prawa o szkolnictwie wyższym. Studia na uczelni w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej pozbawiają zatem rodzica prawa do skorzystania z ulgi prorodzinnej odliczanej od podatku dochodowego. Taką interpretację przepisów prezentują Ministerstwo Finansów i urzędy skarbowe. Studia w innym kraju UE oznaczają nie tylko automatyczne wyłączenie możliwości odliczenia ulgi na dzieci, ale również utratę prawa do preferencyjnego opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. W obu wypadkach zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązuje ten sam warunek dotyczący studiów na polskiej uczelni. Eksperci podatkowi są zgodni - obecne brzmienie przepisów budzi wątpliwości w zakresie zgodności z prawem wspólnotowym.

Swobodny przepływ osób

W ocenie Arkadiusza Glinieckiego, doradcy podatkowego w firmie KPMG, sformułowanie przepisów ustawy o PIT, odmawiające rodzicom skorzystania z ulg w przypadku, gdy dziecko uczy się w innym państwie UE, nie ma osadzenia w rzeczywistości, szczególnie po przystąpieniu Polski do Unii.

- Karta praw fundamentalnych Unii Europejskiej z 2000 roku zawiera zasadę swobody przepływu osób, w tym uczących się, w ramach UE - podkreśla ekspert.

Wskazuje ponadto, że Komisja Europejska i Parlament Europejski wydały w 2001 roku jasną deklarację dotyczącą wsparcia przemieszczania się studentów w ramach Unii.

Zdaniem Arkadiusza Glinieckiego wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zakazujące dyskryminacji oraz stwierdzające, iż ulgi podatkowe państw członkowskich UE nie mogą ograniczać swobód unijnych (np. kwestia odliczania od podatku lub dochodu składek na ubezpieczenia społeczne odprowadzanych w innych państwach UE), mogą okazać się zbawienne dla polskich podatników.

- Jest prawdopodobne, że również w przypadku braku możliwości skorzystania z ulgi przez polskiego podatnika, gdy dzieci uczą się w innych państwach UE, wyroki ETS byłyby podstawą korzystnego rozstrzygnięcia - twierdzi nasz rozmówca.

Dyskryminujące przepisy

Zdaniem Marka Jarockiego, menedżera w Dziale Doradztwa Podatkowego Ernst & Young, istniejące ograniczenie w korzystaniu z możliwości łącznego rozliczenia z dzieckiem lub zastosowania odliczenia od podatku z tytułu wychowania dziecka może być niezrozumiałe z punktu widzenia celów, jakim miały służyć obie ulgi.

- Wyłączenie ulg w sytuacji, gdy dziecko uczy się w szkołach zagranicznych, w tym mających siedzibę w innych państwach członkowskich UE, może też budzić wątpliwości z punktu widzenia wspólnotowej zasady swobody przepływu osób.

- Dopóki jednak przepis ten w obecnym kształcie istnieje w polskiej ustawie, nie zostanie zmieniony bądź uchylony, ma moc wiążącą - mówi Marek Jarocki.

Agnieszka Stanisławska, senior konsultant w departamencie doradztwa podatkowego HLB Frąckowiak i Wspólnicy, zwraca uwagę, że przepisy ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o szkolnictwie wyższym nie wprowadzają zastrzeżenia, że szkoły - o których mowa w tych przepisach - to placówki położone na terenie Polski. Jednak fakt, że ustawa o PIT odwołuje się do przepisów regulujących funkcjonowanie polskiego systemu oświaty, stanowi wystarczającą podstawę dla organów podatkowych, aby odmówić rodzicom dzieci, które wyjechały na naukę za granicę, skorzystania z możliwości obniżenia obciążeń podatkowych.

Przepisy w obecnym kształcie dyskryminują tych rodziców, których dzieci kształcą się na zagranicznych uczelniach.

- Ustawodawca powinien jak najszybciej podjąć niezbędne kroki, aby zrównać prawa tej grupy rodziców do praw, jakie już teraz posiadają rodzice, których dzieci uczą się w szkołach na terenie Polski - ocenia Agnieszka Stanisławska.

Skierowanie podstawą ulgi

Zgodnie z przepisami prawa o szkolnictwie wyższym studenci mogą podejmować naukę na uczelniach zagranicznych w drodze skierowania. W tym przypadku rodzice powinni zachować prawo do podatkowych preferencji. Na ten aspekt zwróciła uwagę Anna Misiak, doradca ds. PIT i ZUS w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.

Jak wyjaśnia nasza rozmówczyni, ustawa o szkolnictwie wyższym obejmuje swoimi regulacjami współpracę międzynarodową uczelni, przewidując w osobnym rozporządzeniu warunki kierowania osób za granicę w celach naukowych, dydaktycznych i szkoleniowych. Jeśli dana osoba spełnia warunki określone przez podmiot zagraniczny, to może być skierowana przez uczelnię za granicę w celu m.in. odbycia części jednolitych studiów magisterskich, licencjackich lub inżynierskich.

- W takiej sytuacji skierowanie odbywa się w ramach toku studiów podjętych na krajowej uczelni, a student nie traci swojego związku z uczelnią w Polsce - mówi Anna Misiak.

Nasza rozmówczyni podkreśla, że zgodnie z Europejską Kartą na rzecz Jakości i Mobilności, placówka wysyłająca jest zobowiązana do uznania pomyślnie zakończonego okresu studiów lub stażu zagranicznego, jeśli kształcenie za granicą odbywa się w trakcie regularnego programu studiów lub kształcenia.

- Studiowanie za granicą jest w takich warunkach elementem studiów na polskiej uczelni i nie powinno skutkować utratą prawa rodzica takiego studenta do ulgi - argumentuje Anna Misiak.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ulga prorodzinna

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Fot. Wojciech Górski

Minister finansów Jacek Rostowski powinien zmienić przepisy o uldze prorodzinnej, żeby umożliwić odliczenie wszystkim uprawnionym podatnikom

1145,08 złotych wynosi w rozliczeniu 2007 roku ulga prorodzinna na jedno dziecko

MAGDALENA MAJKOWSKA

magdalena.majkowska@infor.pl

GP radzi

Dochód z tytułu renty rodzinnej

Jestem wdową. Córka studentka jest w wieku 21 lat i pobiera rentę rodzinną, innych dochodów nie ma. ZUS wystawił jej PIT-40A. Czy mogę odliczyć ulgę w swoim PIT-37?

Ulga przysługuje w związku z wychowywaniem dzieci, które spełniają ustawowe warunki. Dzieci pełnoletnie muszą spełniać kryterium: wieku - ulga przysługuje do ukończenia 25 lat, pobierania nauki, oraz braku dochodów. Nie wszystkie jednak dochody pozbawiają rodzica prawa do odpisania od podatku ulgi na dzieci. Renta rodzinna należy do tych wyjątkowych dochodów, które nie wyłączają prawa do odliczenia. W opisanej sytuacji obliczenia podatku od renty rodzinnej dokonał organ rentowy i córka nie musi składać odrębnego zeznania w urzędzie skarbowym. Natomiast matka dziecka może w swoim zeznaniu PIT-37 i dołączonym do niego załączniku PIT/O odpisać ulgę.

Inny adres zameldowania

Ja i ojciec dziecka nie jesteśmy małżeństwem. Dwuletnia córka zameldowana jest razem ze mną, natomiast jej ojciec pod innym adresem. W zeszłym roku nie uzyskałam dochodów. Czy ulgę rodzinną może odliczyć ojciec dziecka?

Z ulgi mogą korzystać rodzice dzieci, niezależnie od tego, czy są małżeństwem czy też pozostają w związku nieformalnym. Podstawowym wymogiem warunkującym prawo do odliczenia jest wychowywanie w roku podatkowym własnych lub przysposobionych dzieci. W opisanej sytuacji rodzice zamieszkują razem i wspólnie wychowują córkę, a zatem warunek ten spełniają. Meldunek nie ma żadnego znaczenia dla prawa skorzystania z preferencji. Ponieważ matka dziecka nie uzyskała żadnych dochodów, ojciec odpisze od swojego podatku pełną kwotę ulgi.

Praca za granicą

Córka jest studentką, ma 22 lata. Jedyny dochód uzyskała w Anglii. Został on tam opodatkowany. W przeliczeniu na złote wyniósł ok. 10 tys. zł. Czy mogę odliczyć ulgę rodzinną w PIT?

Polskę i Anglię, począwszy od 2007 roku, łączy umowa, która przewiduje jako metodę unikania podwójnego opodatkowania metodę wyłączenia z progresją. Oznacza to, że dochody uzyskane w tym państwie wolne są od podatku dochodowego w Polsce. Ponieważ córka nie uzyskała żadnych dochodów w Polsce, nie musi w kraju wykazywać dochodów angielskich, niezależnie od ich wysokości. W przypadku uzyskania przez dzieci dochodów wolnych od podatku rodzice zachowują prawo do ulgi. Ponieważ córka spełnia również pozostałe wymogi w zakresie odliczenia, tzn. nie ma ukończonych 25 lat oraz uczy się, ulgę na dzieci można odpisać.