Abolicja ustawowa jest lepsza od administracyjnej

ROZMOWA

Autopromocja

Resort finansów planuje kwestie abolicji podatkowej rozwiązać na drodze administracyjnej, nie ustawowej. Jaką formę może przyjąć?

- Jeżeli nie byłaby to regulacja ustawowa, to jedyną sensowną drogą wydaje się być rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru PIT wydane na podstawie art. 22 par. 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że minister finansów może, w drodze rozporządzenia w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników - zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie.

Czy zaniechanie podatku może objąć należności z przeszłości?

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

- Tu powstaje problem. Na podstawie takiego rozporządzenia można zaniechać poboru podatku na przyszłość, a więc jeszcze ewentualnie za rok podatkowy 2007, lecz jest wysoce wątpliwe, czy można tego dokonać z mocą wsteczną, czyli w odniesieniu za lata podatkowe 2004-2006, co do których terminy rozliczenia już minęły, a niezapłacone w terminie podatki stały się z mocy prawa zaległościami podatkowymi.

Co w takim razie można zrobić z zaległościami podatkowymi?

- Tu pozostaje jedynie droga umorzenia.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Ale tej czynności nie dokonuje minister finansów?

- Rzeczywiście. Tutaj pojawia się następna trudność, a mianowicie to, że umorzenia zaległości podatkowej w całości lub części może dokonać organ podatkowy - na wniosek podatnika - w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Minister finansów nie posiada takiego uprawnienia, a więc on sam nie mógłby jednym aktem rangi rozporządzenia dokonać umorzenia zaległości podatkowych dla grupy podatników.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Czy rozwiązanie abolicji rozporządzeniem byłoby lepsze niż w formie ustawowej?

- Przepisy podatkowe nie przewidują możliwości zwolnienia od opodatkowania w drodze rozporządzenia - w tym zakresie niezbędna jest regulacja ustawowa. Artykuł 217 konstytucji stwierdza, że określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków, następuje w drodze ustawy.

Czy zapowiadana droga administracyjna pozwoli uniknąć wątpliwości co do zgodności abolicji z konstytucją?

- Rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku ma niekwestionowane umocowanie ustawowe. Jednak jego zakres przedmiotowy, a mówiąc ściślej czasowy, jest dość ograniczony. Osiągnięcie celu, o który chodzi pomysłodawcom abolicji, nie będzie więc w pełni możliwe przy wykorzystaniu rozporządzenia. Jeżeli natomiast rozporządzenie miałoby mieć szeroki zakres, w pełni odpowiadający intencjom pomysłodawców, to ryzyko jego niezgodności z konstytucją i z Ordynacją podatkową byłoby znaczne. Co do ewentualnej skargi konstytucyjnej, to należy pamiętać, że Trybunał Konstytucyjny orzeka m.in. w sprawach zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami. Tym samym kontroli Trybunału podlegałoby także ewentualne rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru PIT. Dlatego też w kwestii abolicji podatkowej lepsza byłaby jednak droga ustawowa.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Fot. Wojciech Górski

dr. Janusz Fiszer, partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW

Rozmawiała Ewa Matyszewska