REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego – w oczekiwaniu na uchwałę NSA

Mirosław Siwiński
Radca Prawny nr wpisu WA-9949 Doradca Podatkowy nr wpisu 09923
 Kancelaria Prawna Witold Modzelewski Radca Prawny
Kancelaria prawnopodatkowa w grupie Instytutu Studiów Podatkowych
Wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego – w oczekiwaniu na uchwałę NSA
Wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego – w oczekiwaniu na uchwałę NSA
Własne

REKLAMA

REKLAMA

Dnia 10 lutego 2017 r. zwykły skład Naczelnego Sądu Administracyjnego rozpoznający sprawę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem NSA o sygn. akt I FSK 2165/13 postanowił (sygn. akt I FSK 1541/16) przedstawić do rozpoznania składowi siedmiu sędziów tego Sądu następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "Czy podstawą wznowienia postępowania, o której mowa w art. 272 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, ze zm.) może być orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania?" Niniejszy artykuł zawiera propozycję odpowiedzi na to pytanie, przy uwzględnieniu zarówno treści jak i celu wymienionego w nim przepisu powołanej ustawy (zwana dalej „PPSA”).

Przesłanki przemawiające za wydaniem uchwały NSA

Wprawdzie na stronie internetowej NSA brak jest jeszcze uzasadnienia tego postanowienia, ale z komentarzy prasowych znane są motywy jego skierowania. Otóż przepis, którego dotyczy wątpliwość stanowi, iż można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, z tym że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego. Jednym z organów międzynarodowych, o którym mowa w tym przepisie może być Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej „TS UE”).

Autopromocja

Należy zauważyć jednak, iż w ostatnio wydawanych postanowieniach NSA zajmował pogląd przeciwny: „Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą skargę kasacyjną podziela pogląd przyjęty w postanowieniu z 14 października 2016 r., sygn. akt I GSK 1120/16, że wydany w trybie prejudycjalnym wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie jest rozstrzygnięciem organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską w rozumieniu art. 273 § 2 p.p.s.a. W uzasadnieniu postanowienia z 14 października 2016 r., Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że odpowiedź Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na pytanie prejudycjalne wiąże sądy krajowe państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie dokonanej wykładni prawa wspólnotowego. Powyższa zasada związania na gruncie podatkowym może być jednak realizowana w postępowaniu podatkowym na podstawie art. 240 § 1 pkt 11 w związku z art. 241 § 2 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm., zwana dalej "Ordynacją podatkową"). Z ich treści wynika, że wznawia się postępowanie w sprawie zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli orzeczenie Trybunału ma wpływ na treść wydanej decyzji. Nie ma w związku z tym uzasadnionych powodów, dla których należałoby równocześnie prowadzić postępowanie w wyniku wznowienia przed organem podatkowym na podstawie art. 240 § 1 pkt 11 w związku z art. 241 § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej oraz przed sądem administracyjnym na podstawie w art. 272 § 3 p.p.s.a. Istotne jest bowiem to, że w tym ostatnim przepisie brak jest wskazania przez ustawodawcę orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jako podstawy wznowienia, podczas, gdy orzeczenia te są wyraźnie wskazane jako podstawa wznowienia postępowania podatkowego (art. 240 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej).” (postanowienie w sprawie I GSK 47/17). Wcześniej, przez tę samą Izbę NSA wyrażane były jednak poglądy odmienne: „Co prawda wyrok TSUE w sprawie C-418/14 nie dotyczył strony skarżącej, lecz "E" s.j., lecz orzecznictwo sądowe wypracowało zasadę, że wznowienia postępowania w oparciu o wyrok TSUE może żądać nie tylko strona postępowania przed Trybunałem, lecz każdy, na czyje prawa i obowiązki ma ono wpływ, a w takim przypadku trzymiesięczny termin biegnie od dnia ogłoszenia wyroku z Dz. U. U.E. Przykładowo wskazać można, że pogląd taki wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku II GSK 2031/13.” (za postanowieniem w sprawie III SA/Gl 1424/16).

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Wątpliwości Sądu wzbudziło również kwestia strony uprawnionej do wniesienia skargi o wznowienie. Skoro bowiem przepis wskazuje, że termin do jej wniesienia biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego, to może się pojawić pytanie, czy strona postępowania sądowo-administracyjnego, która go nie otrzymała jest w ogóle uprawniona? Moim zdaniem na gruncie tak sformułowanego przepisu wątpliwość ta jest uzasadniona.

Takie stanowisko również znalazło się w orzecznictwie: „Sąd I instancji opowiedział się z kolei za poglądem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 15 stycznia 2013 r., sygn. akt I FSK 1473/12, zgodnie z którym w ramach przesłanki wynikającej z art. 272 § 3 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi chodzi o takie rozstrzygnięcie organu międzynarodowego, którego adresatem jest strona wnosząca skargę o wznowienie postępowania sądowego. Sąd wskazał, że analogicznie orzekły również wojewódzkie sądy administracyjne w prawomocnych postanowieniach: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z 31 grudnia 2012 r., II SA/Wa 2002/12 oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny WSA w Szczecinie z 26 października 2012 r., I SA/Sz 648/12 (dostępne: CBOSA).” (za postanowieniem o sygn. akt I FSK 1463/16).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak widać z powyższego istnieją zarówno przesłanki formalne do powzięcia uchwały (rozbieżność w orzecznictwie), jak i materialne: przed poszerzonym składem Sądu stanie zadanie rozstrzygnięcia wątpliwości zarówno, co do tego, czy TS UE jest organem międzynarodowym wskazanym w tym przepisie, jak i kto może wnieść skargę o wznowienie na podstawie orzeczenia TS UE? Dobrze się też stało z przyczyn praktycznych, że przedmiotowe pytanie zostało przedstawione poszerzonemu składowi NSA. Przed jego wniesieniem sądy bowiem część spraw rozpatrywały, a cześć była rozstrzygną negatywnie pod kątem formalnym, jak w cytowanych przykładach. Od postawienia omawianego pytania jednak NSA raczej zawiesza postępowania (np. postanowienia o sygn. akt I GSK 1316/16, I GSK 1146/16), a więc w przypadku korzystnej dla wnioskodawców odpowiedzi mają oni szanse na merytoryczne rozpatrzenie ich spraw.

Trybunał Sprawiedliwości jako organ międzynarodowy w rozumieniu art. 272 § 3 PPSA

W zacytowanych wyżej postanowieniach w tym zakresie NSA zakwestionował taką pozycję TS UE wskazując na wskazanie go w przepisach Ordynacji podatkowej traktujących o wznowieniu postępowania (a w PPSA), jak też powołując się na konkurencyjność postępowań wznowionych administracyjnych i sądowych. W mojej ocenie zabrakło w tym zakresie jednak szerszego spojrzenia. Wcześniej NSA w zasadzie jednolicie zajmował stanowisko odmienne i rozpatrywał skargi o wznowienie postępowania wnoszone o publikacji wyroków TS UE – moim zdaniem słusznie. Skoro bowiem wyroki TS UE obowiązują w Polsce wszelkie organy i sądy, a wynika to również z art. 90 Konstytucji RP, to kompetencje te muszą wpływać na ocenę stosowania art. 272 § 3 PPSA. W obu tych normach, zarówno ustrojowej, jak i ustawowej jest mowa właśnie o organach międzynarodowych, których rozstrzygnięcia na podstawie umowy międzynarodowej mają wpływ na polski porządek prawny.

W odniesieniu do konkurencyjności wznowienia postępowania administracyjnego i sądowo-administracyjnego nie jest to takie oczywiste. Wprawdzie art. 56 PPSA stanowi, iż w razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu. Takie brzmienie przepisu sugeruje, że konkurencyjność (dwutorowość) może wystąpić, ale jest przesłanką zawieszenia postępowania w sądzie. Jednakże przepisu tego nie stosuje się przed NSA, co wynika z art. 192 PPSA: z wyjątkiem przypadków określonych w art. 123-125, postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ulega zawieszeniu jedynie na zgodny wniosek stron), a więc również w postępowaniu dotyczącym skargi o wznowienie.

Trudno przesądzić jednak, czy sam fakt że nie jest to przesłanka do zawieszenia postępowania przed NSA, przesądza również o niedopuszczalności postępowania ze skargi o wznowienie. Poza tym, aby miało to znaczenie, to wniosek o wznowienie postępowania podatkowego musi być wniesiony do organu. Jak nie jest, a mamy tylko skargę o wznowienie, to dwutorowość i konkurencyjność nie występuje. Wywodzenie, iż strona ma takie prawo przed organami nie może mieć znaczenia, bo nie można na podstawie jednej procedury, toczącej się przed innymi (i innego rodzaju) organami Państwa, intepretować przepisów drugiej procedury o zupełnie innym charakterze (zrozumiałbym jeszcze wykładnie Ordynacji podatkowej opartej na Kpa). Treść więc Ordynacji podatkowej nie może wpływać na interpretację zapisów PPSA.

Ponadto Sądom, w powołanych postanowieniach, umknął aspekt praktyczny, który należałoby uwzględnić przy stosowaniu wykładni teleologicznej: jeżeli bowiem sprawa w normalnym trybie była rozpatrywana przed sądem, to szybciej i lepiej (biorąc pod uwagę generalną niechęć organów do korzystnych dla podatników rozstrzygnięć), wnieść wniosek do NSA, niż narażać się na przejście całej procedury podatkowej i sądowo-administracyjnej od początku. Wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego byłby wówczas bardziej atrakcyjny dla osób, które swojej sprawy nie skierowały do sądu albo nawet w ogóle nie skarżyły, nawet do II instancji (tych ponoć jest większość). Sam fakt zatem, że w Ordynacji podatkowej, ale już nie Kpa (por. art. 145 § 1 pkt 7 i inne) wskazuje wprost na TS UE, a PPSA tego nie czyni, nie może mieć charakteru rozstrzygającego.


Podmiot uprawniony do wniesienia skargi o wznowienie

Ta wątpliwość powstała zasadnie wobec dość niejasnej treści art. 272 § 3 PPSA. Czy bowiem sam sposób liczenia terminu może determinować podmioty uprawnione do wniesienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia? Do zeszłego roku NSA, prawdopodobnie jednolicie, uznawał, że nie, właśnie w kontekście rozstrzygnięcia praktycznego problemu liczenia terminu (skąd bowiem osoby nie będące stroną postępowania przed TS UE miałyby wiedzieć, kiedy strona lub pełnomocnik otrzymali jego rozstrzygnięcie?). Jak przykładowo stwierdzono w postanowieniu z dnia 8 listopada 2013 r., sygn. akt II GSK 2031/13: „1. W przypadku rozstrzygnięcia organu międzynarodowego termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w przypadku stron, które nie były stronami w postępowaniu przed organem międzynarodowym wynosi trzy miesiące od daty publikacji tego rozstrzygnięcia, gdyż z tym dniem orzeczenie to wchodzi w życie, a w przypadku stron, które brały udział w postępowaniu przed tym organem termin ten biegnie od dnia doręczenia stronie lub jej pełnomocnikowi rozstrzygnięcia organu międzynarodowego.

2. Z regulacji ustawowych dotyczących możliwego sposobu liczenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania nie można wyciągać wniosku dotyczącego podmiotu uprawnionego do złożenia takiej skargi i to w sytuacji, gdy podmiot ten został w sposób jednoznaczny określony w art. 273 § 3 p.p.s.a. przez użycie sformułowania "można żądać wznowienia postępowania".

Autopromocja

Jakkolwiek zgadzam się z tym rozstrzygnięciem jako praktycznym rozwiązaniem problemu praktycznego, to nie da się ukryć, że w zakresie wskazania tego terminu, ma ono charakter prawotwórczy. Samo to już uzasadnia wątpliwości w zakresie omawianego zagadnienia prawnego, ale czy je rozstrzyga?

Autopromocja

Moim zdaniem nie, gdyż na przepis art. 272 § 3 PPSA trzeba spojrzeć wykraczając poza jego treść, ewidentnie wadliwą. Wykładnia celowościowa ma oczywiście charakter pomocniczy wobec pierwszeństwa wykładni językowej (por. L. Morawski Zasada pierwszeństwa wykładni językowej i subsydiarności wykładni systemowej i funkcjonalnej, (w:) L. Morawski Zasady wykładni prawa, Toruń 2010), ale stosuje się ją, gdy inne metoda językowa nie wystarcza (lub wykładnię systemową jako równoważną, ibidem). Z przyczyn opisanych wyżej nie widzę podstaw merytorycznych do sięgania w drodze wykładni systemowej do Ordynacji podatkowej. Ponadto akt podobny, tj. Kpa, zawiera raczej normę zbliżoną do art. 272 § 3 PPSA, a nie procedury podatkowej.

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Co do zaś wykładni teleologicznej to odpowiedzieć należy na pytanie o cel wprowadzenia art. 272 § 3 PPSA). Jeżeli byśmy go ograniczyli wyłącznie do podmiotu będącego stroną w postępowaniu przed TS UE, to przepis ten będzie martwy. Po co bowiem adresat rozstrzygnięcia TS UE miałby wnosić skargę o wznowienie, skoro jego sprawa się toczy? Rozstrzygniecie organu międzynarodowego (może poza Europejskim Trybunałem Praw Człowieka) związane bowiem jest zazwyczaj z toczącym się postępowaniem. A skoro się toczy, to nie ma potrzeby go wznawiać.

Mirosław Siwiński

Radca prawny i doradca podatkowy w Kancelarii Prof. W. Modzelewskiego

Autopromocja

REKLAMA

Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Kwota wolna od podatku 60 tys. zł. Najwcześniej w 2025 roku

    Kwota wolna od podatku w wysokości 60 tys. zł. "Jasno zostało powiedziane w jednej z naszych tez, że wprowadzamy kwotę wolną od podatku 60 tys. zł. Wiadomo, że w 2024 roku tego nie zrobimy. Mamy na to cztery lata i na pewno będzie to wprowadzone" - powiedział poseł KO Artur Łącki.

    Tabela kursów średnich NBP z 4 grudnia 2023 roku - nr 234/A/NBP/2023

    Tabela kursów średnich NBP waluty krajowej w stosunku do walut obcych ogłoszona 4 grudnia 2023 roku - NBP nr 234/A/NBP/2023. Kurs euro to 4,3337 zł.

    NBP: 140 mld zł zagranicznych inwestycji bezpośrednich

    Napływ kapitału z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w 2022 r. wyniósł 140,3 mld zł, w porównaniu z 2021 r. ich wielkość wzrosła o blisko jedną czwartą - poinformował NBP w raporcie.

    Jak można przestać być wspólnikiem spółki osobowej? Czym różni się wystąpienie ze spółki od sprzedaży ogółu praw i obowiązków?

    Czasem trzeba rozstać się ze spółką osobową (np. ze spółką jawną). Na czym polega i jakie skutki prawne wywołuje wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika? Czym różni się to od sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika?

    Wystąpienie wspólnika ze spółki osobowej. Jak przebiegają rozliczenia?

    Jak kwestię rozliczenia wspólnika występującego ze spółki osobowej regulują przepisy kodeksu spółek handlowych? Jak te przepisy zastosować w praktyce? Dlaczego czasem warto rozliczyć się z występującym wspólnikiem inaczej niż wskazuje ksh?

    Co daje fundacja rodzinna? Jaką działalność może prowadzić?

    Długoterminowa integralność majątku firmy rodzinnej to główna korzyść z założenia fundacji rodzinnej wskazana przez uczestników webinaru „Jak z sukcesem przekazać firmę następcom? Fundacja rodzinna jako nowe rozwiązanie dla przedsiębiorców”, który odbył się w ramach cyklu #idearozwojubiznesu, organizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT).

    Organ skarbowy przegrał ze spółką w sprawie zwrotu VAT, bo nie znał reguł postępowania

    Gdy reprezentujący spółkę nie złożył pełnomocnictwa procesowego do akt konkretnej sprawy, to organ nie może zakładać, że spółka działa w niej przez pełnomocnika, bo czyniła tak już w innym postępowaniu. Jeśli tak zrobi, otworzy przedsiębiorcy furtkę do wygrania sporu.

    KSeF 2023/2024. Jak się zalogować do tego systemu?

    Ministerstwo Finansów zachęca już dziś do logowania się do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) i testowania możliwości tego elektronicznego systemu fakturowania. Sposób logowania do KSeF będzie się różnił w zależności od tego, czy użytkownikiem jest osoba fizyczna, czy spółka.

    Stawka VAT na odśnieżanie

    Odśnieżanie, jako usługa wykonywana przez przedsiębiorców, jest odpłatnym świadczeniem, które podlega opodatkowaniu VAT. W tym kontekście pojawia się pytanie o właściwą stawkę VAT dla usług odśnieżania.

    Czy zakup domu w budowie lub w stanie surowym zamkniętym korzysta ze zwolnienia z PCC?

    Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w trzech nowych (z listopada 2023 r.) interpretacjach indywidualnych uznał, że zwolnienie z podatku PCC nie obejmuje zakupu jednorodzinnego domu w budowie ani domu w stanie surowym zamkniętym, również z wykonaną elewacją.

    REKLAMA