Kodeks postępowania karnego - zmiany od 23 lipca 2013 r.

Ustawa z dnia 22 marca 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 480)

Na wstępie należy wyjaśnić, że instytucje zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa oraz zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa mają na celu zagwarantowanie podmiotom uprawnionym do złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ochrony przysługujących im w tym zakresie praw. Możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa oraz zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa stanowi przejaw kontroli nad postępowaniem przygotowawczym, sprawowanej przez sądy oraz inne organy.

W dotychczasowym stanie prawnym, zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa przysługuje pokrzywdzonemu oraz instytucji wymienionej w art. 305 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 1997 r., Nr 89, poz. 555 ze zm., dalej „k.p.k”), tj. instytucji państwowej, samorządowej i społecznej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie. Natomiast prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa przysługuje jedynie stronom postępowania.

Kodeks spółek handlowych - nowelizacja

Zapraszamy na forum Księgowość

Zgodnie z nowelizacją podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa, poza dotychczasowymi uprawnionymi, będzie także osoba wymieniona w art. 305 § 4 k.p.k., czyli osoba, która wniosła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, jeżeli jej prawa zostały naruszone wskutek przestępstwa. Oznacza to, że po wejściu w życie przepisów nowelizacji, również osoby, których prawa zostały naruszone w wyniku przestępstwa jedynie pośrednio, a które złożyły zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, będą mogły wnieść zażalenie w przypadku odmowy wszczęcia śledztwa.

Natomiast prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa, zgodnie z nowelizacją, będzie przysługiwać nie tylko stronom postępowania, ale także instytucji państwowej lub samorządowej, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Prawo to będzie również przysługiwać osobie, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, wskutek którego doszło do naruszenia jej praw, jeżeli postępowanie karne zostało wszczęte w wyniku zawiadomienia tej osoby. Należy przy tym zaznaczyć, że prawo do wniesienia zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa, będzie przysługiwać osobie, której prawa zostały naruszone jedynie w wyniku przestępstw enumeratywnie wyliczonych w tym przepisie. Przykładowo można tu wymienić takie przestępstwa, jak niektóre przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, niektóre przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, czy wiarygodności dokumentów. W przypadku tego rodzaju przestępstw często nie można jednoznacznie wskazać osoby pokrzywdzonego, co w dotychczasowym stanie prawnym ma niekorzystne konsekwencje w świetle możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzenia śledztwa.

Na zakończenie warto również wspomnieć, że zgodnie z nowelizacją podmiotom, które będą uprawnione do wniesienia omówionych powyżej zażaleń, będzie przysługiwać również prawo przejrzenia akt sprawy.

Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę kapitałową - plan przekształcenia

Zasady reprezentacji spółki z o.o. w organizacji

Podsumowując, nowelizacją kodeksu postępowania karnego zostanie rozszerzony katalog podmiotów uprawnionych do wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu śledztwa. Wprowadzona zmiana ma umożliwić zagwarantowanie ochrony dóbr nie tylko pokrzywdzonego, ale także podmiotów których prawa zostały naruszone w wyniku przestępstwa w sposób pośredni. Nowe przepisy mają także pozwolić na uniknięcie sporów pomiędzy pokrzywdzonym (który może nie być zainteresowany w prowadzeniu postępowania), a podmiotem zawiadamiającym o popełnieniu przestępstwa, zainteresowanym w prowadzeniu danego postępowania.

Patrycja Dzięgielewska, radca prawny
Marta Musioł, młodszy prawnik

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna