Kiedy można zawiesić stosowanie przepisów pracowniczych

Pracodawca znajdujący się w nienajlepszej sytuacji finansowej może skorzystać z art. 9¹ i art. 23^1a kodeksu pracy. Na podstawie pierwszego z nich możliwe jest zawarcie przez pracodawcę oraz stronę pracowniczą porozumienia o zawieszeniu stosowania w całości albo w części przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Na mocy drugiego artykułu dopuszczalne jest zawarcie porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami, w zakresie i przez okres wskazany w porozumieniu.

Przepisy nie określają, jak zła musi być sytuacja finansowa zakładu pracy, aby uzasadniała zawarcie porozumienia zawieszającego lub porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia. Kondycja pracodawcy musi być każdorazowo oceniana indywidualnie w zależności od okoliczności konkretnego przypadku (wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2005 r., III PK 91/05, OSNP 2006/21-22/316).

Prawo pracy to nie tylko kodeks pracy i inne ustawy regulujące prawa i obowiązki stron stosunku pracy oraz rozporządzenia wykonawcze, ale także układy zbiorowe pracy, porozumienia zbiorowe, regulaminy i statuty określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy (art. 9 par. 1 k.p.), które to mogą ulec zawieszeniu w trybie art. 9¹ i art. 23^1a k.p.

Zawieszenie w całości lub w części stosowania zakładowych przepisów prawa pracy następuje w drodze porozumienia pracodawcy z przedstawicielstwem pracowników. Stronami omawianego porozumienia są: pracodawca i reprezentacja strony pracowniczej - zakładowa organizacja związkowa lub przedstawicielstwo pracowników. W omawianym stanie faktycznym u pracodawcy nie funkcjonuje organizacja związkowa, a więc partnerem do rozmów dla pracodawcy będzie przedstawicielstwo pracowników. W przypadku zawarcia porozumienia winno być ono przekazane właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.

Porozumienie zawieszające może być zawarte na okres do trzech lat, choć w zasadzie powinno ono obejmować jedynie czas niezbędny do poprawy sytuacji finansowej zakładu pracy.

Natomiast na podstawie art. 23^1a k.p. pracodawca zawiera porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami, w zakresie i przez okres wskazany w porozumieniu. Przesłanką do zawarcia takiego porozumienia są kłopoty finansowe pracodawcy, który zatrudnia mniej niż 20 pracowników lub nie jest objęty układem zbiorowym pracy.

Chcąc skorzystać z tego uprawnienia, pracodawca zawiera porozumienie z reprezentującą pracowników organizacją związkową lub z przedstawicielami pracowników, jeśli w zakładzie pracy nie działają żadne związki zawodowe. W takim przypadku przedstawicielstwo pracowników jest wyłaniane w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

W treści porozumienia należy zaznaczyć, jakie z umownych postanowień mają zostać zawieszone i jakie warunki będą zamiast nich obowiązywały. Porozumienie powinno także wskazywać okres, przez jaki będzie obowiązywać, nie dłuższy jednak niż trzy lata (art. 9¹ par. 3 k.p. w zw. z art. 23^1a par. 2 k.p.).

PIOTR WOŁKOWICKI

aplikant adwokacki

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 9 par. 1, art. 9¹ i art. 23^1a ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

• Art. 25¹ ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.).