Redukcja obowiązków płatników składek

W ostatnim czasie w Sejmie zostały uchwalone ustawy, które mają na celu ograniczenie licznych obowiązków publicznoprawnych, które ciążą na przedsiębiorcach i w dużym stopniu krępują ich swobodę działalności gospodarczej, a niejednokrotnie pociągają za sobą znaczące koszty. Do takich ustaw należy m.in. ustawa z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (DzU nr 232, poz. 1378), zwana dalej ustawą redukującą, która wejdzie w życie 1 stycznia 2012 r. Wśród obowiązków publicznoprawnych, które ww. ustawa redukuje, są również obowiązki płatników składek.

Obecnie termin przedawnienia należności z tytułu składek i termin przedawnienia nienależnie opłaconych składek wynosi 10 lat (art. 24 ust. 4 i 6g ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej ustawą systemową). Z art. 11 pkt 1 ustawy redukującej wynika, że od początku przyszłego roku termin przedawnienia należności z tytułu składek i termin przedawnienia nienależnie opłaconych składek będzie wynosił 5 lat. Należy przy tym wyjaśnić, że tak jak ma to miejsce obecnie, termin przedawnienia należności z tytułu składek będzie biegł od dnia, w którym te należności staną się wymagalne, a termin przedawnienia nienależnie opłaconych składek - od dnia otrzymania zawiadomienia ZUS o kwocie nienależnie opłaconych składek, a w przypadku braku takiego zawiadomienia - od dnia opłacenia składek.

Jeśli chodzi o termin przedawnienia należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed 1 stycznia 2012 r., czy o termin przedawnienia składek nienależnie opłaconych przed tym dniem, to istotne znaczenie dla ich obliczania będzie miał art. 27 ustawy redukującej.

Z art. 27 ustawy redukującej wynika, że:

• przedawnienie należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r., będzie następowało po upływie 5 lat, licząc od 1 stycznia 2012 r.,

• jeżeli przedawnienie należności z tytułu składek rozpoczęte przed 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby - zgodnie z przepisami obowiązującymi przed tą datą - wcześniej, przedawnienie będzie następowało po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym przedmiotowe należności stały się wymagalne,

• zasady sformułowane w pkt 1 i 2 będzie stosowało się odpowiednio do składek nienależnie opłaconych przed 1 stycznia 2012 r.

Przykłady

Spółka z o.o. z uwagi na trudności finansowe nie opłaciła składek na ubezpieczenia społeczne należnych za październik 2011 r. Bieg przedawnienia przedmiotowych należności z tytułu składek rozpoczął się 16 listopada 2011 r., gdyż termin ich płatności upłynął 15 listopada 2011 r. Mimo że należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne należne za październik 2011 r. stały się wymagalne przed 1 stycznia 2012 r., od tego dnia będą objęte 5-letnim, a nie 10-letnim terminem przedawnienia. Bieg 5-letniego terminu przedawnienia przedmiotowych należności z tytułu składek rozpocznie się jednak dopiero 1 stycznia 2012 r.

***

Jan K., który prowadzi jednoosobowo działalność gospodarczą, nie opłacił składek na ubezpieczenia społeczne należnych za styczeń 2003 r. Przedmiotowe należności stały się wymagalne 11 lutego 2003 r. Z uwagi na to, że - przy zastosowaniu 10-letniego terminu przedawnienia - przedawnienie należności z tytułu składek nastąpi wcześniej aniżeli przy zastosowaniu 5-letniego terminu przedawnienia, także po 31 grudnia 2011 r. do tych należności będzie stosowało się 10-letni termin przedawnienia.

W szczególności w dużych zakładach pracy obowiązek comiesięcznego drukowania i wydawania pracownikom raportów ZUS RMUA jest uciążliwym i kosztownym obowiązkiem. Ustawa redukująca przyniesie również istotne ułatwienie w wykonywaniu tego obowiązku. Mianowicie z art. 11 pkt 2 ustawy redukującej wynika, że poczynając od 2012 r., płatnik składek będzie przekazywał ubezpieczonemu raport ZUS RMUA (zawierający informacje o składkach w podziale na poszczególne miesiące) za rok ubiegły w terminie do 28 lutego roku następnego na piśmie lub za zgodą ubezpieczonego - w formie dokumentu elektronicznego - w celu ich weryfikacji. Nie częściej jednak niż raz na miesiąc - za miesiąc poprzedni płatnik składek będzie zobowiązany przekazać ubezpieczonemu raport ZUS RMUA wyłącznie na jego żądanie. Powyższe oznacza, że od przyszłego roku zasadą będzie przekazywanie ubezpieczonemu raportu ZUS RMUA raz za cały rok kalendarzowy.

Obowiązek przechowywania dokumentów ubezpieczeniowych jest uciążliwy dla płatników składek, jeżeli weźmie się pod uwagę liczbę dokumentów ubezpieczeniowych przesyłanych w skali całego roku. Również w tym zakresie ustawodawca postanowił zredukować obowiązki płatników składek. Do końca tego roku kopie deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych oraz dokumentów korygujących te dokumenty płatnik składek jest zobowiązany przechowywać przez okres 10 lat, licząc od dnia ich przekazania do ZUS, w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego (art. 47 ust. 3c ustawy systemowej). Tymczasem z art. 11 pkt 3 ustawy redukującej wynika, że od 1 stycznia 2012 r. kopie deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych oraz dokumentów korygujących te dokumenty płatnik składek będzie zobowiązany przechowywać przez okres 5 lat od dnia ich przekazania do wskazanej przez Zakład jednostki organizacyjnej Zakładu, w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego. Niewątpliwie skrócenie tego terminu powiązane jest ze skróceniem terminu przedawnienia należności z tytułu składek.

Piotr Kostrzewa

Podstawa prawna:

• art. 24 ust. 4 i 6g, art. 41 ust. 8 i 9 oraz art. 47 ust. 3c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),

• art. 11, 27 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (DzU nr 232, poz. 1378).