Składki ZUS od zlecenia od A do Z. Co gdy zleceniobiorca ma kilka umów w tym samym czasie? [przykłady obliczeń]

• Kilka umów zlecenia jednego zleceniobiorcy w tym samym czasie
• Podstawy prawne – kiedy zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom?
• Ubezpieczenie chorobowe – kiedy jest obowiązkowe?
• Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – korzyści i ograniczenia
• Podstawa wymiaru składek – co stanowi przychód?
• Studenci i uczniowie do 26 lat – szczególna grupa zwolniona ze składek
• Zbieg tytułów do ubezpieczeń: etat + zlecenie lub działalność + zlecenie
• Wybór tytułu do ubezpieczeń – kiedy możliwy?
• Kilka umów zleceń z różnymi podmiotami – jak ustalić obowiązek ZUS?
• Kilka umów zlecenia u jednego zleceniodawcy — te same zasady, ale dodatkowe ryzyka
• Jak prawidłowo zgłaszać wiele umów zleceń w programie Płatnik?
• Podsumowanie — jak nie popełnić błędu?

Kilka umów zlecenia jednego zleceniobiorcy w tym samym czasie

Bardzo często spotykamy się z sytuacją, w której jedna osoba posiada kilka równoległych umów zlecenia – czasem z różnymi podmiotami, a czasem nawet z jednym pracodawcą. W takich przypadkach pojawiają się kluczowe pytania:
• Jak rozliczać składki ZUS z wielu umów zleceń?
• Kiedy składki społeczne są obowiązkowe, a kiedy dobrowolne?
• Co zrobić w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczeń?
• Jak poprawnie zgłaszać takie umowy w programie Płatnik?

Podstawy prawne – kiedy zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom?

Zasady podlegania ubezpieczeniom osób wykonujących umowę zlecenia zostały określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4, osoby wykonujące umowę zlecenia podlegają obowiązkowo:
- ubezpieczeniu emerytalnemu,
- ubezpieczeniu rentowemu,
- ubezpieczeniu wypadkowemu oraz
- ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Oznacza to, że co do zasady każda osoba wykonująca umowę zlecenia musi być zgłoszona do tych ubezpieczeń.

Ubezpieczenie chorobowe – kiedy jest obowiązkowe?

Wyjątek dotyczy jednego scenariusza:
Jeśli zleceniobiorca zawiera umowę zlecenia z pracodawcą, z którym ma podpisaną umowę o pracę, wtedy jego ubezpieczenie chorobowe również jest obowiązkowe.

We wszystkich innych przypadkach:
- składka chorobowa jest dobrowolna,
- zleceniobiorca może, ale nie musi złożyć wniosek o objęcie tym ubezpieczeniem,
- przystąpienie do chorobowego daje prawo do zasiłku chorobowego po 90 dniach okresu wyczekiwania.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe – korzyści i ograniczenia

Choć ubezpieczenie chorobowe przy umowie zlecenia jest dobrowolne, wiele osób decyduje się do niego przystąpić — szczególnie jeśli:
• umowa jest długoterminowa (co najmniej 3 miesiące),
• przerwa w dochodach z tytułu choroby mogłaby stanowić realny problem finansowy,
• zleceniobiorca wykonuje pracę o charakterze ciągłym.

Ubezpieczenie to daje prawo do:
• zasiłku chorobowego,
• zasiłku opiekuńczego (np. na chore dziecko),
• świadczeń przysługujących z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podstawa wymiaru składek – co stanowi przychód?

Podstawą do naliczenia składek ZUS ze zlecenia jest przychód w rozumieniu ustawy o PIT, jeśli wynagrodzenie zostało określone:
- kwotowo,
- godzinowo,
- akordowo,
- prowizyjnie.

Nie ma tu znaczenia, czy wynagrodzenie jest wypłacane miesięcznie, tygodniowo czy jednorazowo — liczy się faktyczny przychód za dany miesiąc.

Studenci i uczniowie do 26 lat – szczególna grupa zwolniona ze składek

Umowa zlecenie jest wyjątkowo korzystna dla uczniów i studentów, którzy nie ukończyli 26. roku życia. Nie podlegają oni:
- ubezpieczeniom społecznym,
- ubezpieczeniu zdrowotnemu,
- opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT (ulga dla młodych).

W praktyce: wynagrodzenie brutto tych osób = wynagrodzenie netto

Nie mogą oni także przystąpić do ubezpieczeń dobrowolnie — nawet jeśli chcieliby opłacać składkę chorobową.

Zbieg tytułów do ubezpieczeń: etat + zlecenie lub działalność + zlecenie

Sytuacja zmienia się, gdy zleceniobiorca ma inne tytuły do ubezpieczeń, np.:
- jest zatrudniony na etacie u innego pracodawcy,
- prowadzi działalność gospodarczą i opłaca tzw. duży ZUS.

Wtedy mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów.

Zlecenie + etat

Jeżeli wynagrodzenie z etatu wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie, z umowy zlecenia opłaca się tylko ubezpieczenie zdrowotne.

Składki społeczne są dobrowolne, ale nie można przystąpić do ubezpieczenia chorobowego.

Zlecenie + działalność gospodarcza

Dla przedsiębiorców zasady są zbliżone:
- jeśli opłacają duży ZUS z działalności — z umowy zlecenia obowiązkowe będzie tylko zdrowotne,
- mogą dobrowolnie zgłosić się do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych ze zlecenia,
- nie mogą przystąpić do chorobowego.

Wybór tytułu do ubezpieczeń – kiedy możliwy?

Przedsiębiorca może wybrać, z którego tytułu opłaca składki społeczne, jeśli wynagrodzenie z umowy zlecenia wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie (4666 zł w 2025 r.).

Warunek: Zakres wykonywanych usług na zleceniu nie może być tożsamy z zakresem działalności.

Kilka umów zleceń z różnymi podmiotami – jak ustalić obowiązek ZUS?

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy, jeśli zleceniobiorca wykonuje kilka umów zleceń równocześnie:

➤ Składki społeczne obowiązkowe są od najwcześniej rozpoczętej umowy.
Następne umowy obejmuje jedynie składka zdrowotna.

➤ Warunek: pierwsza umowa musi zapewnić podstawę co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Jeśli nie — składki społeczne nalicza się również od kolejnej umowy, aż łączna podstawa przekroczy minimalne wynagrodzenie.

Im więcej umów i im bardziej zmienne wynagrodzenie (np. stawka godzinowa), tym trudniej ustalić obowiązki — dlatego warto zbierać comiesięczne oświadczenia o łącznych przychodach zleceniobiorcy.

Kilka umów zlecenia u jednego zleceniodawcy — te same zasady, ale dodatkowe ryzyka

Jeśli jedna osoba podpisuje kilka umów zleceń w tej samej firmie, obowiązują te same zasady, co przy umowach u różnych podmiotów:
- składki społeczne nalicza się od kolejnych umów aż do osiągnięcia minimalnego wynagrodzenia,
- późniejsze umowy obejmuje tylko składka zdrowotna.

Jak prawidłowo zgłaszać wiele umów zleceń w programie Płatnik?

To częsty problem zgłaszany przez działy kadrowo-płacowe. Najważniejsze zasady:

Każda umowa zlecenia to osobny tytuł do ubezpieczeń

Dlatego zawsze wymaga osobnego zgłoszenia:
- ZUS ZUA — jeśli występują składki społeczne,
- ZUS ZZA — jeśli tylko składka zdrowotna.

Składki rozliczamy na jednym formularzu RCA - sumujemy wszystkich podstawy.

Problem praktyczny: wyrejestrowania

Program Płatnik przy wyrejestrowaniu (ZUS ZWUA) usuwa wszystkie aktywne tytuły jednocześnie. Dlatego po zakończeniu jednej z umów:
- składamy ZWUA,
- następnie ponownie zgłaszamy trwającą umowę (ZUA lub ZZA).

Podsumowanie — jak nie popełnić błędu?

Przy wielu umowach zlecenia kluczowe jest:
• znajomość zasad zbiegu tytułów do ubezpieczeń,
• prawidłowa ocena, która umowa „pierwsza” daje minimalne wynagrodzenie,
• regularne zbieranie oświadczeń od zleceniobiorców,
• ostrożność przy zgłoszeniach i wyrejestrowaniach w Płatniku,
• właściwa kwalifikacja zakresu obowiązków (szczególnie przy kilku umowach w jednym podmiocie).

Błędna kwalifikacja może skutkować:
• koniecznością korekty dokumentów,
• dopłatą składek,
• a w najgorszym razie — konsekwencjami przy kontroli ZUS.

Karolina Woźniczka, starszy specjalista ds. kadr i płac - Meritoros SA