REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Lojalność i motywacja pracownika. Czym jest ESOP i jakie są jego najważniejsze elementy?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
ESOP - Employee Stock Option Plan - program opcji na akcje dla pracowników
ESOP - Employee Stock Option Plan - program opcji na akcje dla pracowników
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

ESOP (Employee Stock Option Plan, czyli Program opcji na akcje dla pracowników) jest coraz bardziej powszechną metodą na premiowanie pracowników startupu, a także pozyskanie i utrzymanie najlepszych kadr przez rozwijające się firmy. Na co należy zwrócić uwagę? 

ESOP – opcje na akcje dla pracowników

W ramach tej formy wynagradzania spółka może bez użycia bieżących środków pieniężnych uhonorować współpracowników poprzez przekazanie im uprawnień, włącznie z uprawnieniami właścicielskimi, które powiązane mogą być m.in. z prawem do dywidendy czy też z korzyściami ze zbycia tych uprawnień w przyszłości. Naturalną przesłanką osiągnięcia korzyści z tak przyznanych uprawnień jest wzrost wartości spółki, który budują wszyscy uczestnicy takiego programu lojalnościowo – motywacyjnego. 

Brak konieczności zaangażowania bieżących środków pieniężnych pozwala na zastosowanie tego rozwiązania przez startupy, z kolei dla jednostek o ugruntowanej pozycji poczucie własności części spółki może być dodatkowym profitem (poza typowymi, w postaci np. opieki zdrowotnej, czy karty sportowej) prowadzącym do przyciągnięcia lub przywiązania pracownika do organizacji. 

Zagadnienia ESOP nie są w Polsce w pełni uregulowane. Z jednej strony może to prowadzić do obaw ze względu na potencjalną niepewność skutków prawnych (występujących głównie po stronie współpracowników), z drugiej zaś pozwala to na postrzeganie ich jako instrumentu umożliwiającego elastyczne kształtowanie zasad w wybranym modelu, np. zasad opodatkowania, co upatrywane jest jako korzyść głównie przez oferujące te narzędzia jednostki. 

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja
Ważne

Decydując się na wdrożenie ESOP należy rozważyć kilka istotnych zagadnień: 
- co będzie oferowane w ramach programu, 
- jakie będą przesłanki nabycia uprawnień, 
- jaki będzie okres ich nabywania, 
- czy ESOP będzie mieć wpływ na założenie spółki lub przyszłe rundy inwestycyjne oraz 
- jakie będą warunki osiągnięcia profitów z nabytych uprawnień. 

Poniżej zostaną przedstawione podstawowe warianty w granicach tak zakreślonych zagadnień. 

Rodzaje przyznawanych uprawnień. Trzy warianty ESOP-ów

Zasadniczo w Polsce, z uwagi na uwarunkowania prawne, mogą być stosowane trzy warianty ESOP-ów, uzależnione od rodzaju korzyści (compensation) uzyskiwanej przez ich adresatów: stock-based compensation (kapitałowe), option-based compensation (opcyjne) oraz phantom-based compensation (fantomowe). Każdy z tych modeli posiada wady i zalety. Każdy z nich w odmienny sposób kształtuje też ład korporacyjny jednostki. Zostaną one przedstawione kolejno od wariantu przyznającego najdalej idące prawa właścicielskie. 

Uprawnienia kapitałowe (stock-based compensation) 

Beneficjentom przyznawane są rzeczywiste prawa właścicielskie (udziały lub akcje) ze wszystkimi wynikającymi z tych praw konsekwencjami (np. prawo głosu, prawo do dywidendy). W ramach tego rozwiązania ESOP-y znane są także jako Employee Stock Ownership Plan. 

REKLAMA

Uprawnienia opcyjnie (option-based compensation) 

Beneficjenci otrzymują uprawnienie do nabycia realnych praw udziałowych w przyszłości, obejmując np. warranty subskrypcyjne. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Uprawnienia fantomowe (phantom-based compensation) 

Ten wariant, oparty na tzw. akcjach fantomowych (wirtualnych), uprawnia beneficjentów do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego w wysokości przyznanych akcji fantomowych lub wyliczonego według określonego wzoru w odniesieniu do tych akcji. 

Naturalnie nie istnieją przeszkody, by wskazane rodzaje uprawnień przyznać w wariancie mieszanym. 

Okres nabywania uprawnień (vesting)

Uprawnienia mogą być nabywane już przy powstaniu podmiotu, po jego powstaniu, progresywnie, zgodnie z przyjętym harmonogramem, lub na zasadzie tzw. reverse vesting, gdzie nabywane są jednorazowo z jednoczesnym uprawnieniem lub zobowiązaniem spółki lub innych osób do ich odkupienia przy zaistnieniu określonych uwarunkowań lub po upływie określonego czasu. 

Okres nabywania w startupach rozłożony jest zazwyczaj na 3-5 lat, które uznawane są za typowy okres rozwoju pozwalający na określenie ich sukcesu gospodarczego. Jest to też typowy okres pozwalający beneficjentom zweryfikować, czy uznają organizację za taką, z którą warto wiązać się w dłuższej perspektywie. 

Przesłanki nabycia uprawnień przez beneficjentów 

Założenia do ESOP-ów mogą być ustalone już na etapie tworzenia podmiotu, który będzie je oferować. Założyciele mogą umówić się, że np. 5 % akcji w kapitale zakładowym będzie przeznaczonych do objęcia przez osoby kluczowo kształtujące rzeczywistość spółki. Przyznanie części kapitału zakładowego może dotyczyć także rund inwestycyjnych. W każdym przypadku, aby ESOP spełniał funkcję motywacyjną, przyznanie uprawnień powinno być powiązane z upływem czasu lub, dla większego zmobilizowania zespołu, z osiągnieciem kolejnych tzw. kamieni milowych lub kluczowych wskaźników efektywności (Key Performance Indicators). 

Grono beneficjentów 

Kluczowym elementem wdrażania ESOP jest ustalenie grona osób uprawnionych. Zazwyczaj jest to tzw. personel kluczowy, tj. osoby, które wniosły istotny wkład w rozwój jednostki lub wspierali (np. doradczo) założycieli w rozwijaniu pomysłu na biznes i samego biznesu, a tym samym nagroda jest nagrodą za zaangażowanie i zachętą. W bardziej rozwiniętych organizacjach beneficjentem ESOP może być wysoko wykwalifikowany personel, często niezbędny dla firmy. 

Do grona beneficjentów można zaliczyć także kadrę kierowniczą. W tym przypadku celem przyznania praw udziałowych w podmiocie jest stworzenie więzi pomiędzy zarządzającym a zarządzanym majątkiem. Stanowi to także zaspokojenie ambicjonalnej chęci posiadania przez menedżerów mocy decyzyjnej na poziomie właścicielskim firmy. Plany zaadresowane wyłącznie do tej grupy beneficjentów znane są także jako Management Stock Option Plan (MSOP). 

Realizacja uprawnień ESOP-owych 

Realizacja przyznanych uprawnień jest uzależniona od ich rodzaju. W przypadku wariantu stock-based zasadniczo jest to wypłata dywidendy wypracowanej przez spółkę albo sprzedaż udziałów lub akcji, najczęściej po upływie okresu wynikającego z zobowiązania do powstrzymania się od zbywania (lock – up). 

W przypadku przyznania ESOP-ów option-based w pierwszym rzędzie realizacja uprawnień sprowadza się do przyznania udziałów lub akcji, a następnie w sposób przewidziany jak dla modelu stock-based. 

W przypadku phantom-based compensation korzyść najczęściej wypłacana jest z dochodów wypracowanych przez spółkę, uzyskanych np. ze sprzedaży przedsiębiorstwa, praw własności przemysłowej, udziałów albo akcji w spółce zależnej, także z praw z licencji. 

Podsumowanie 

Powyżej przedstawiono zasadnicze zagadnienia związane z wprowadzaniem ESOP-ów. Otoczenie rynkowe wskazuje, że pojawia się ich coraz więcej. Przodują  te oparte na bezkosztowym przyznaniu uprawnień lub o znikomym koszcie. Zdobycie zaufania współpracowników do tej formy nagradzania jest uzależnione od sposobu wprowadzenia rozwiązań, w tym otoczenia prawnego, oraz od jakości komunikacji kierowanej do zespołu w związku z tą formą uznania jego pracy i motywacji. 
W przypadku zainteresowania wprowadzeniem podobnych rozwiązań, zachęcamy do skorzystania z profesjonalnego wsparcia prawnego. 

Mateusz Chmura, Radca Prawny

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zwolnienia z kasy fiskalnej – aktualne przepisy i wyjątki 2025

Kasy fiskalne od lat stanowią nieodłączny element prowadzenia działalności gospodarczej. Z jednej strony są narzędziem do rejestrowania sprzedaży, z drugiej wspomagają rozliczenia podatkowe, zapewniając transparentność transakcji pomiędzy sprzedawcą i nabywcą.

Cypr staje się rajem dla polskich emigrantów. Skarbówka potwierdza korzystne zasady ryczałtu od przychodów zagranicznych

Przełom w interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej! Fiskus potwierdził, że osoby przenoszące rezydencję podatkową do Polski mogą objąć ryczałtem wszystkie swoje przychody zagraniczne – od dywidend i kryptowalut po nieruchomości. Dla zamożnych reemigrantów to szansa na ogromne oszczędności i najkorzystniejsze warunki podatkowe w historii.

KSeF pomoże uszczelnić budżet. MF liczy na 18,7 mld zł wpływów w 2026 roku

Dzięki zmianom w podatkach i uszczelnieniu systemu za pomocą KSeF, Polska może w 2026 roku zyskać nawet 18,7 mld zł. Wśród planowanych działań są m.in. podwyżki CIT dla banków, wyższe stawki VAT i akcyzy oraz ograniczenie liczby osób nielegalnie zatrudnionych w budownictwie.

Samochód osobowy w firmie - zmiany w limitach od 1 stycznia 2026 r. Co z samochodami zakupionymi do końca 2025 roku?

Zmiany w prawie podatkowym potrafią zaskakiwać. Szczególnie wtedy, gdy istotne przepisy wprowadzane są niejako „tylnymi drzwiami”. Tym razem mamy do czynienia z modyfikacją, która znacząco wpłynie na sposób rozliczania kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych.

REKLAMA

Rezerwa finansowa w firmie to nie luksus - to konieczność. Jak wyliczyć i budować rezerwę na nagłe sytuacje

Wielu właścicieli firm mówi: „Nie mam z czego odkładać, wszystko idzie na bieżące wydatki.” Inni: „Jak będą wolne środki, to coś odłożę.” Problem w tym, że te wolne środki rzadko kiedy się pojawiają. Albo jeśli już są – szybko znikają. A potem przychodzi miesiąc bez wpłat od klientów, niespodziewany wydatek albo gorszy sezon. I nagle z dnia na dzień zaczyna brakować nie tylko pieniędzy, ale też spokoju, decyzyjności, kontroli. To nie pech. To brak bufora.

100 dni do KSeF – co się zmieni już od lutego 2026 roku?

Już od 1 lutego 2026 r. duże firmy będą wystawiać wyłącznie e‑faktury w KSeF, a wszyscy podatnicy będą je odbierać elektronicznie. Od kwietnia obowiązek rozszerzy się na pozostałych przedsiębiorców, wprowadzając jednolity, ustandaryzowany obieg faktur i koniec papierowych dokumentów.

Skarbówka potwierdza: darowizny od rodzeństwa zwolnione z podatku nawet przy wspólności majątkowej

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że darowizny pieniężne od rodzeństwa są zwolnione z podatku, nawet jeśli darczyńcy mają wspólność majątkową. Kluczowe jest jedynie terminowe zgłoszenie darowizny i udokumentowanie przelewu. To dobra wiadomość dla wszystkich, którzy otrzymują wsparcie finansowe od bliskich.

Nowa opłata cukrowa uderzy w małe firmy? Minister ostrzega przed katastrofą dla MŚP

Minister Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, ostrzega przed skutkami nowelizacji „podatku cukrowego”. Zwraca uwagę, że projekt zmian w ustawie o zdrowiu publicznym przygotowany przez Ministerstwo Finansów może nadmiernie obciążyć najmniejsze firmy. Nowe przepisy dotyczące opłaty cukrowej mają – wbrew intencjom resortu – rozszerzyć obowiązki sprawozdawcze i podatkowe także na mikro i małych przedsiębiorców.

REKLAMA

Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod [zgłoszenie: ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF]

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

REKLAMA