Nowe stawki minimalnego wynagrodzenia w 2024 roku. Wyższe nie tylko pensje. Jak wzrosną w nowym roku inne świadczenia pracownicze?

• Kto i jak zmienia minimalne wynagrodzenie za pracę
• Za stawką miesięczną podąża stawka godzinowa
• Jak wzrosną w 2024 roku inne świadczenia pracownicze?
• Podstawa składek zdrowotnych i społecznych
• Limity kar zależne od płacy minimalnej

Kto i jak zmienia minimalne wynagrodzenie za pracę

Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustala, na podstawie propozycji Rady Ministrów oraz wskazanych w ustawie wskaźników makroekonomicznych, Rada Dialogu Społecznego (lub sama Rada Ministrów, jeśli Rada Dialogu Społecznego nie uzgodni nowej stawki w terminie 30 dni od otrzymania kompletu informacji). Wysokość płacy minimalnej jest zmieniana raz w roku, od 1 stycznia, chyba że prognozowany na kolejny rok wskaźnik cen przekracza 105% - wtedy minimalne wynagrodzenie jest zmieniane dwukrotnie: od 1 stycznia i od 1 lipca. 

Wynagrodzenie pracownika zatrudnionego na pełen etat nie może być niższe od tak ustalonej płacy minimalnej z zastrzeżeniem, że przy obliczaniu tego wynagrodzenia nie bierze się pod uwagę nagród jubileuszowych, odpraw pieniężnych, wynagrodzenia za pracę w godzinach ponadliczbowych ani dodatków za pracę w porze nocnej, za staż pracy i za szczególne warunki pracy. Minimalne wynagrodzenie za część etatu jest przeliczane proporcjonalnie do niepełnego etatu, zaś przy umowie obowiązującej przez część miesiąca - proporcjonalnie do liczby przepracowanych w miesiącu godzin.

Autopromocja

Za stawką miesięczną podąża stawka godzinowa

Zgodnie z nowelizacją ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, która weszła w życie 1 stycznia 2017 r., określana jest też minimalna stawka wynagrodzenia za każdą godzinę wykonywania zlecenia lub świadczenia usług, przysługująca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi (minimalna stawka godzinowa). Obecnie ta stawka wynosi 23,50 zł, od 1 stycznia 2024 r. wzrośnie do 27,70 zł, a od 1 lipca 2024 r. - do 28,10 zł. Opisany w ustawie mechanizm waloryzowania tej stawki powoduje, że jej relacja do minimalnego wynagrodzenia za pracę jest stała (z dokładnością do zaokrągleń). 

Minimalna stawka godzinowa jest gwarantowana zarówno przedsiębiorcom wykonującym działalność osobiście (a więc nie zatrudniającym pracowników i nie zawierającym umów ze zleceniobiorcami), jak i osobom nieprowadzącym działalności gospodarczej. Spod tej regulacji są jednak wyłączone niektóre umowy, m.in. część umów przewidujących wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne. Minimalna godzinowa stawka wynagrodzenia nie dotyczy też umów o dzieło.

Konsekwencje wzrostu płacy minimalnej i minimalnej stawki godzinowej wykraczają jednak daleko poza poziom wynagrodzeń pracowników i wysokość kwot należnych za wykonywanie zleceń i świadczenie usług.

Jak wzrosną w 2024 roku inne świadczenia pracownicze?

Podstawy wymiaru zasiłków

Jedną z konsekwencji wzrostu minimalnego wynagrodzenia jest wzrost minimalnej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i macierzyńskiego dla pracowników. Podstawą wymiaru zasiłku każdego z nich jest przeciętne wynagrodzenie wypłacone w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, jednak z zastrzeżeniem, że dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy podstawa wymiaru nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia.

Autopromocja

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców

Książka z plakatem w prezencie

Sprawdź

Wynagrodzenie za czas przestoju

Do płacy minimalnej odnosi się też wynagrodzenie za czas przestoju niezawinionego przez pracownika. W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. Przepis Kodeksu pracy zastrzega jednak, że wynagrodzenie to nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Odprawy

Od wysokości płacy minimalnej uzależniony jest górny limit odprawy pieniężnej wypłacanej pracownikom zwalnianym z przyczyn niedotyczących pracowników. Kwota takiej odprawy zależy od wysokości wynagrodzenia i od stażu pracy, jednak z zastrzeżeniem, że wysokość odprawy nie może przekraczać piętnastokrotności minimalnego wynagrodzenia. Obecnie tą granicą jest 54 000 zł, od stycznia 2024 r. kwota wzrośnie do 63 630 zł, a od lipca 2024 r. - do 64 500 zł.

Odszkodowanie za mobbing

Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, zgodnie z Kodeksem pracy ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Wartość tego minimalnego odszkodowania także wzrośnie w 2024 r. dwukrotnie - od stycznia i od lipca.

Wpłaty do PPK

Płaca minimalna wpływa także na limit wynagrodzenia, jakie pozwala obniżyć wysokość wpłat własnych do PPK. Podstawowa wysokość wpłaty własnej na rachunek PPK to 2% wynagrodzenia, jednak osoby zarabiające mniej niż 120% minimalnego wynagrodzenia mogą tę wpłatę obniżyć do 0,5% wynagrodzenia. Dziś progiem uprawniającym do takiej obniżki jest 4 320 zł, od stycznia 2024 r. ta kwota wzrośnie do 5090,4 zł, a od lipca 2023 r. - do 5 160 zł.

Podstawa składek zdrowotnych i społecznych

Każde podniesienie wynagrodzenia pracownika, a więc także wynikające ze wzrostu płacy minimalnej, oznacza, że proporcjonalnie wzrosną potrącane z jego wynagrodzenia składki i obciążenia po stronie pracodawcy (z wyjątkiem sytuacji, gdy przekroczone zostanie ograniczenie podstawy wymiary składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe). 

Inaczej wygląda sytuacja samozatrudnionych rozliczających się według skali podatkowej lub liniowo. Płacą oni składkę zdrowotną proporcjonalną do osiągniętego dochodu, ale z zastrzeżeniem, że jeżeli będzie on niższy niż minimalne wynagrodzenie, to składka miesięczna jest płacona od wartości tego minimalnego wynagrodzenia. Minimalna kwota składki jest ustalana raz w roku, w relacji do minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 lutego, i pozostaje niezmienna do stycznia kolejnego roku włącznie. Na poziom składki zdrowotnej wpłynie więc tylko podwyżka płacy minimalnej wprowadzana od 1 stycznia 2024. Podobna regulacja dotyczy podatników na karcie podatkowej, z tą różnicą, że momentem wyliczenia poziomu składki jest 1 stycznia. 

Autopromocja

Poradnik pracodawcy 2024
Uprawnienia rodziców w pracy

Sprawdź

Od poziomu płacy minimalnej zależą też składki na ZUS płacone przez przedsiębiorców korzystających z ulgi dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą (a więc od 7 do 30 miesiąca prowadzenia działalności). Minimalną podstawą wymiaru składek dla tej grupy jest 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, a obciążenia rosną automatycznie wraz z każdym wzrostem tego wynagrodzenia.

Limity kar zależne od płacy minimalnej

Od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę zależą też m.in.:

• maksymalna wysokość grzywny nałożonej mandatem, która nie może przekraczać pięciokrotności płacy minimalnej (a więc obecnie 18 000 zł, od 1 stycznia 2024 r. -  21 210 zł, od 1 lipca 2024 r. - 21500 zł)
• maksymalna wysokość grzywny, jaką można wymierzyć wyrokiem nakazowym, która nie może przekraczać dziesięciokrotności płacy minimalnej (obecnie 36 000 zł, od 1 stycznia 2024 r. -  42 420 zł, od 1 lipca 2024 r. - 43 000 zł),
• minimalna wysokość grzywny za wykroczenia skarbowe, która wynosi 10% płacy minimalnej i maksymalna wysokość grzywny za wykroczenia skarbowe, która nie może przekraczać dwudziestokrotności płacy minimalnej (czyli obecnie 72 000 zł, od 1 stycznia 2024 r. -  84 840 zł, od 1 lipca 2024 r. - 86 000 zł),
• wysokość kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdu; pełna stawka tej kary to trzykrotność płacy minimalnej zaokrąglona do 10 zł w przypadku aut ciężarowych (obecnie 10 800 zł, od stycznia 2024 r.- 12 730 zł, od lipca 2024 r. - od lipca 12 900 zł), dwukrotność płacy minimalnej zaokrąglona do 10 zł w przypadku aut osobowych (obecnie 7 200 zł, od stycznia 2024 r. - 8 480 zł, od lipca 2024 r. - 8 600 zł) i 1/3 płacy minimalnej zaokrąglona do 10 zł w przypadku innych pojazdów (obecnie 1200 zł, od stycznia 2024 r. - 1410 zł, od lipca 2024 r. - 1430 zł).