Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne – wady i zalety

We współczesnych czasach o pracę nie jest tak łatwo. Jeśli już znajdziemy upragnione stanowisko,  często cieszymy się tak bardzo, że zapominamy o kwestiach formalnych. Tymczasem są one nawet ważniejsze niż to ile dostaniemy „do ręki”. Każdy z nas powinien mieć świadomość konsekwencji związanych z wyborem poszczególnych form zatrudnienia.

Praca to usługa za wynagrodzenie, która zgodnie z polskim prawem świadczona jest po podpisaniu umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej (umowa zlecenia lub umowa o dzieło). Obok umowy o pracę i umów cywilnoprawnych, istnieje także kontrakt oraz samozatrudnienie. Te najpowszechniejsze typy umów znacząco się różnią, pomimo że ich zakres jest często pokrewny.

Składki ZUS od zleceń 2016 - wyjaśnienia ZUS (zbieg zleceń z umową o pracę)

Umowa o pracę

Umowa o pracę, czyli popularnie nazywana etatem, to dla pracownika stabilniejsza forma zatrudnienia niż umowy cywilnoprawne. Mimo iż okresy wypowiedzenia umowy o pracę są coraz krótsze, to jednak przy tej umowie można liczyć na takie przywileje jak wypłata zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego (ze względu na obowiązek opłacania składki chorobowej).

Polecamy: Umowy terminowe – jak zawierać i wypowiadać (książka)

Niewątpliwą zaletą jest to że pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę przysługuje pełnopłatny urlop wypoczynkowy (20 lub 26 dni, w zależności od stażu pracy). Osobie wykonującej pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej urlop wypoczynkowy nie przysługuje. Jednak umowa, która dla pracownika jest korzyścią to niestety dla pracodawcy najczęściej oznacza wysokie koszty, np. badania medycyny pracy, szkolenia i wymogi BHP i PP czy też wymagania Sanepidu (m. in. w branży spożywczej).

Pracodawcy chcąc zoptymalizować koszty związane z zatrudnieniem, często mają na uwadze składki ZUS.

Monitor prawa pracy i ubezpieczeń

Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem

Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne (książka + CD)

Umowa o pracę może mieć postać:

• umowy na czas określony

• umowy na czas nieokreślony

• umowy na cały etat (pełny wymiar godzin)

• umowy na część etatu (niepełny wymiar godzin)

Zalety:

- odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne

- prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego oraz zwolnienia lekarskiego

- dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

- prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu wychowawczego

- okres wypowiedzenia umowy

- gwarancja minimalnego wynagrodzenia

Wady:

- pracownik musi wykonywać pracę samodzielnie, bez możliwości powierzenia jej osobom trzecim

- dokładnie określone miejsce i czas wykonywanej pracy.

Druki PIT 2016

Odsetki 2016 – rewolucyjne zmiany

PIT-Y 2015 (książka + CD)

Umowy cywilnoprawne – umowa zlecenia, umowa o dzieło

Potocznie nazywane umowami śmieciowymi, są nimi w szczególności umowa zlecenia i umowa o dzieło. Współczesny rynek pracy bardzo wykorzystuje luki umów cywilnoprawnych, czym coraz częściej interesuje się Państwowa Inspekcja Pracy. Aczkolwiek umowy te zupełnie nie muszą być niekorzystne dla zleceniobiorców. Największą zaletą umów cywilnoprawnych są niższe koszty pracodawcy i samego pracownika.

Kolejną korzyścią jest duża elastyczność. Można wykonywać zlecenie w dowolnym miejscu i czasie, a także nawiązywać współpracę z wieloma zleceniodawcami. Pracodawcy coraz częściej chcą „zablokować” sobie pracownika zmuszając go do podpisywania umowy lojalnościowej (tzw. lojalki) czyli umowy o zakazie konkurencji. W przypadku umów zlecenia jest to zupełnie bezpodstawne i  każdy zleceniobiorca (pracownik) powinien to wiedzieć. Możliwość podpisywania wielu umów zleceń jest swojego rodzaju rekompensatą za ryzyko związane z mniejszą stabilnością dochodów oraz w przypadku studentów (do ukończenia przez niego dwudziestego szóstego roku życia) brak obowiązku oskładkowania składkami ZUS. Największą wadą umów cywilnoprawnych jest to, że nie są one zaliczane do stażu pracy pracownika. Pracownik na takiej umowie nie ma też prawa do płatnego urlopu, zwolnienia lekarskiego oraz okresu wypowiedzenia czy tym bardziej odprawy. Po zakończeniu umowy cywilnoprawnej pracownik nie otrzymuje świadectwa pracy.

Do końca 2015 roku obowiązuje przepis, że osoba pracująca na podstawie kilku umów zleceń, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu pierwszej umowy, czyli tej którą zawarto najwcześniej. Obecnie zleceniobiorcy korzystając z przywileju polegającego na samodzielnym wyborze tytułu ubezpieczenia, wybierają najniższą podstawę podlegającą składkom i dzięki temu płacą możliwie najniższe składki ZUS. Po zmianach wprowadzonych od 1 stycznia 2016 osoby wymienione wyżej, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w danym miesiącu będzie niższa od minimalnego wynagrodzenia, spełniające warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami z innych tytułów, podlegać będą ubezpieczeniom również z innych tytułów. Prowadzona działalność gospodarcza pracownika nie zwalnia z obowiązku zapłaty składek od umów zleceń.

Zalety umowa zlecenia:

- odprowadzane składki na ZUS (dla osób niebędących studentami)

- odprowadzana składka na ubezpieczenie zdrowotne (dla osób niebędących studentami)

- ewentualność skorzystania z 20% lub 50% kosztów uzyskania przychodu

- opcja uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych

- nie ma obowiązku podporządkowania pracodawcy

Wady umowy zlecenia:

- nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy

- okres pracy nie zalicza się do stażu pracy

- roszczenia rozstrzyga Sąd Cywilny a nie Sąd Pracy

Zalety umowa o dzieło:

- swoboda miejsca, czasu i sposobu wykonywania dzieła

- przyjmujący zamówienie nie musi wykonywać dzieła osobiście (chyba że umowa mówi inaczej)

- praca wykonywana jest bez kierownictwa

Wady umowy o dzieło:

- brak możliwości uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych

- brak składek ZUS

- nie mają zastosowania przepisy kodeksu pracy

Praca, zlecenie, dzieło - brutto, netto na przykładach

Przykłady rozliczeń przy założeniu wypłaty pracownikowi kwoty 2000,00 zł netto

Umowa o pracę:

Składka na ubezpieczenie emerytalne 9,76%	270,84 zł
Składka na ubezpieczenie rentowe 1,5%	41,62 zł
Składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 2,45%	67,99 zł
Razem składki ZUS	380,45 zł
Koszty uzyskania	111,25 zł
Podstawa opodatkowania	2 283,26 zł
Zaliczka na podatek	179,00 zł
Podstawa do ubezpieczenia zdrowotnego	2 394,51 zł
Ubezpieczenie zdrowotne 7,75%	185,57 zł
Ubezpieczenie zdrowotne 9,00%	215,51 zł
Podatek do US 18%	364,66 zł

Całkowity koszty pracodawcy	3 350,49
Wartość umowy brutto	2 774,96
Do wypłaty netto	2 000,00

Umowa zlecenie (jedyne źródło dochodu pracownika)

Składka na ubezpieczenie emerytalne 9,76%	268,23 zł
Składka na ubezpieczenie rentowe 1,5%	41,22 zł
Składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 2,45%	67,33 zł
Razem składki ZUS	376,78 zł
Koszty uzyskania	474,29 zł
Podstawa opodatkowania	1 897,14 zł
Zaliczka na podatek	158,00 zł
Podstawa do ubezpieczenia zdrowotnego	2 371,43 zł
Ubezpieczenie zdrowotne 7,75%	183,79 zł
Ubezpieczenie zdrowotne 9,00%	213,43 zł
Podatek do US 18%	341,49 zł

Całkowity koszty pracodawcy	3 318,19
Wartość umowy brutto	2 748,21
Do wypłaty netto	2 000,00

Umowa o dzieło

Podstawa opodatkowania	1 897,14 zł
Koszty uzyskania	474,29 zł
Podatek do US 18%	341,49 zł

Całkowity koszty pracodawcy	3 318,19
Wartość umowy brutto	2 748,21
Do wypłaty netto	2 000,00

---

Jaką formę zatrudnienia wybrać?

Każda z form zaprezentowanych przez mnie powyżej, ma swoje wady i zalety. Wybór najbardziej odpowiedniej formy zatrudnienia jest sprawą bardzo indywidualną. W zależności od tego jaką formę umowy wybierzemy, bilans zysków i strat jest nieco inny. W praktyce jednak bardzo często zdarza się tak że musimy zgodzić się na umowę oferowaną przez pracodawcę, bez możliwości jej negocjacji. Obecny kryzys na rynku pracy coraz częściej przejawia się również tym że stosuje się umowę cywilnoprawną w sytuacji kiedy nosi ona znamiona umowy o pracę. Dla pracownika takie „cięcie” kosztów oznacza, że ogranicza się jego prawa pracownicze.

Najczęstszymi błędami umów cywilnoprawnych jest to, że zlecenie ma czas nieokreślony i wymaga od pracownika pełnego podporządkowania. Już te dwa fakty są przesłankami do umowy o pracę. Należy przede wszystkim pamiętać, że osoby mające taką umowę zlecenia mogę dochodzić swoich praw w Sądzie, ponieważ Sądy bardzo szybko ustalają faktyczny stosunek pracy i wygrywają tutaj pracownicy. Ogromnym sukcesem jest jednak to, że pracownicy są coraz bardziej świadomi swoich praw i rezygnują z pracodawców którzy są względem nich nieuczciwi.

Monika Białobrzewska