Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne - co warto wiedzieć? (część I)

Zapraszamy na forum Księgowość
Podstawowym sposobem nawiązania stosunku pracy jest uregulowana w kodeksie pracy umowa o pracę. Nie jest to jednak jedyna forma prawna, na podstawie której można zobowiązać drugą stronę do świadczenia pracy. Wśród innych dopuszczalnych form, do najczęściej stosowanych, należą: umowa o świadczenie usług, potocznie nazywana umową zlecenia i umowa o dzieło.
W niniejszej publikacji przedstawimy I część uwag na temat podstawowych różnic pomiędzy zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę a świadczeniem pracy lub usług na podstawie umów cywilnoprawnych. Dla pełnej przejrzystości podanych poniżej informacji, wskazujemy, że strony umowy o świadczenie usług będziemy określać jako zleceniodawcę i zleceniobiorcę, a strony umowy o dzieło jako zamawiającego i przyjmującego zamówienie.
Jak pracodawcy będą mogli stosować elastyczny czas pracy
Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm., „kodeks pracy”), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Obowiązkiem pracodawcy jest natomiast zatrudnianie pracownika za wynagrodzeniem. Jak wykażemy w poniższej analizie, w przypadku świadczenia pracy lub usług na podstawie umowy o świadczenie usług lub umowy o dzieło, wzajemne prawa i obowiązki stron, w wielu elementach, kształtują się w sposób odmienny niż ma to miejsce w stosunku pracy zdefiniowanym w kodeksie pracy.
1. Osobiste świadczenie pracy
W umowie o pracę
Jako jeden z podstawowych elementów stosunku pracy wymienia się zobowiązanie pracownika do osobistego świadczenia pracy. Obowiązek ten oznacza, że pracownik nie może powierzyć wykonywania czynności wynikających z wiążącej go umowy o pracę osobie trzeciej. Tę cechę stosunku pracy wywodzi się ze szczególnego zaufania, którym muszą się darzyć strony umowy o pracę. Dla pracodawcy istotne są kwalifikacje, umiejętności, wiedza i predyspozycje danego pracownika, które zdecydowały o tym, że to tej osobie pracodawca powierzył określony zakres obowiązków.
Umowa o pracę - o czym warto wiedzieć?
W umowach cywilnoprawnych
Obowiązek osobistego wykonywania pracy nie jest koniecznym elementem umowy o świadczenie usług czy też umowy o dzieło. Stosowne regulacje odnoszące się do pierwszej z wymienionych umów przewidują m.in., że zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej, jeśli wynika to z treści samej umowy lub ze zwyczaju. W przypadku umowy o dzieło przepisy w ogóle nie odnoszą się do kwestii powierzenia wykonywania przedmiotu umowy osobom trzecim. Należy wywodzić zatem, że takie powierzenie będzie zasadniczo możliwe, chyba że możliwość ta została wyłączona w treści samej umowy lub z charakteru wykonywanego dzieła wynika, że może ono zostać wykonane tylko przez określoną osobę.
2. Podporządkowanie pracodawcy
W umowie o pracę
Praca wykonywana na podstawie umowy o pracę jest świadczona pod kierownictwem pracodawcy. Oznacza to przede wszystkim, że pracownik jest podporządkowany poleceniom pracodawcy w zakresie wykonywanej pracy. Ponadto do kompetencji pracodawcy należy określanie miejsca i czasu wykonywania pracy. W świetle tych uwag należy stwierdzić, że osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę jest w bardzo dużym stopniu uzależniona od decyzji pracodawcy w odniesieniu do tego, w jaki sposób ma wykonywać powierzone jej zadania. Jest to kolejna cecha, która w sposób istotny odróżnia stosunek pracy od innych stosunków zobowiązaniowych. Dlatego też, istnienie podporządkowania, w razie wątpliwości co do charakteru zawartej umowy, będzie przesądzało o tym, że mamy do czynienia z umową o pracę.
Umowy o dzieło i umowy zlecenia - czym się różnią?
Umowa o pracę na czas określony - wypowiedzenie przez pracownika
W umowach cywilnoprawnych
Scharakteryzowany element podporządkowania nie występuje w żadnej z umów cywilnoprawnych. Brak tej cechy oznacza, że podmiot „zatrudniający” na podstawie umowy o świadczenie usług czy też umowy o dzieło nie ma co do zasady uprawnienia do wydawania drugiej stronie umowy wiążących ją poleceń. Osoba zobowiązana do świadczenia pracy lub usług na podstawie umowy cywilnoprawnej zasadniczo nie będzie musiała wykonywać przyjętego zlecenia czy dzieła w czasie, miejscu oraz w sposób określony przez drugą stronę umowy. Zgodnie z przepisami prawa zarówno zleceniobiorca jak i przyjmujący zamówienie są zobowiązani jedynie do uwzględniania wskazówek odpowiednio zleceniodawcy i zamawiającego.
3. Sposób wykonywania pracy
W umowie o pracę
Umowa o pracę jest umową starannego działania. Oznacza to, że pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy w ogóle, nie jest natomiast odpowiedzialny za jej końcowy efekt. Pracę na podstawie umowy o pracę należy, uznać za wykonaną poprawnie zawsze, gdy pracownik starannie wykonywał ciążące na nim obowiązki.
W umowach cywilnoprawnych
Sposób wykonywania pracy przy „zatrudnieniu” w formie cywilnoprawnej różni się w zależności od tego, która z omawianych umów stanowi podstawę świadczenia pracy lub usług. Jeśli są one wykonywane na podstawie umowy o świadczenie usług, zleceniobiorca będzie zobowiązany do starannego wykonywania powtarzalnych czynności składających się na przedmiot zawartej umowy. Zobowiązanie wynikające z umowy o dzieło polega zaś na osiągnięciu konkretnego rezultatu w postaci opisanego w umowie dzieła.
Scharakteryzowane elementy stosunku pracy i odpowiadające im cechy umów o świadczenie usług i umów o dzieło nie są oczywiście wszystkimi, w których ujawniają się znaczące różnice pomiędzy zatrudnieniem pracowniczym a „zatrudnieniem” w formach cywilnoprawnych. W II części niniejszej publikacji dokonamy porównania kolejnych istotnych elementów powyższych form świadczenia pracy.
Zapraszamy na forum ZUS i prawo pracy
Maciej Szulikowski
radca prawny i partner zarządzający
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
Prezydent podpisał ustawę znaną jako SLIM VAT 3. Na mocy nowych przepisów zwiększony został m.in. limit dla podatników, którzy mogą korzystać z metody kasowej rozliczania podatku VAT oraz rozliczać się kwartalnie. Próg przychodowy wzrósł z 1,2 miliona do 2 milionów euro. Ustawa wejdzie w życie 1 lipca. Jej celem jest uproszczenie regulacji podatkowych i ułatwienie prowadzenia działalności przedsiębiorcom. Jakie zmiany na nich czekają?
Zapadł ważny wyrok dla praktyki naliczania stawki podatku od nieruchomości dla działalności opiekuńczej (domów seniora). Chodzi o wyrok z dnia 23 maja 2023 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie w sprawie o sygn. I SA/ Kr 250/23.
Prezent dla współpracownika odchodzącego na emeryturę to sympatyczny gest i podziękowanie za dotychczasową wspólną pracę. Ale co kupić? Przygotowaliśmy kilka pomysłów.
Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o VAT – podała kancelaria prezydenta. Ustawa wprowadza pakiet Slim VAT 3, który ma uprosić rozliczanie tego podatku.
Zakładam, że projekt ustawy o KUKE w przyszłym tygodniu trafi pod obrady rządu, byśmy zdążyli przepracować ją w Sejmie w czerwcu i lipcu - powiedziała PAP pełnomocnik rządu ds. polsko-ukraińskiej współpracy rozwojowej Jadwiga Emilewicz.
Jeżeli w wyniku rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne okaże się, że składka ta została opłacona w kwocie wyższej niż ustalona, płatnikowi składek przysługuje jej zwrot. Termin na złożenie wniosku o zwrot nadpłaty wynikającej z rocznego rozliczenia (RZS-R) został wydłużony do 5 czerwca 2023 r.
Napiwek przypisany konkretnej osobie nie jest dochodem spółki gastronomicznej, a spółka nie zapłaci podatku dochodowego. Podatek dochodowy za napiwek obciąża jednak osobę, która otrzymała napiwek.
Do obliczenia podatku od zysku wypłaconego komplementariuszowi konieczne jest poznanie wysokości podatku należnego od spółki. Skoro PIT od zysku komplementariusza pomniejszany jest o proporcjonalną część CIT zapłaconego przez spółkę komandytową, to pierwszy z wymienionych podatków będzie mógł zostać wyliczony i pobrany dopiero po złożeniu przez spółkę rocznego zeznania i podjęciu przez wspólników uchwały o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku. Spółka, jako płatnik, nie ma więc obowiązku pobierania zryczałtowanego podatku dochodowego przy wypłacie komplementariuszowi zaliczki na poczet zysku. Wyrok z 2 lutego 2023 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 394/22).
31 maja 2023 r. ZUS poinformował, że udostępnił aktualizację aplikacji mobilnej mZUS. W nowej wersji zmieniony został wygląd aplikacji i rozbudowano ją o kolejne funkcje.
Do 5 czerwca 2023 r. prowadzący działalność gospodarczą mają czas na złożenie wniosku RZS-R o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne wynikającej z rocznego rozliczenia. Wniosek w tej sprawie należy złożyć elektronicznie na Platformie Usług Elektronicznych ZUS – poinformował 1 czerwca 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Aż 79% Polaków nie oszczędza pieniędzy na emeryturę poza obowiązującymi składkami, a 62,5% nie odkłada regularnie żadnej kwoty na żaden cel. Jednocześnie dochód rozporządzalny na 1 osobę w Polsce w 2022 roku wyniósł 2 249,79 zł. Czy daje to możliwość odłożenia miliona złotych na emeryturę?
Mały ZUS Plus będzie wydłużony o rok dla przedsiębiorców, którzy korzystają z tej preferencji (ulgi) w 2023 roku. Poinformowało o tym 31 maja 2023 r. Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Wskutek tego przedłużenia przedsiębiorcy ci zaoszczędzą nawet kilkaset złotych miesięcznie.
Obniżony VAT na odzież dziecięcą. W ostatnim czasie ożywiła się dyskusja wokół obniżenia stawki VAT na odzież i obuwie dla dzieci. Eksperci nie wykluczają, że temat powróci w najbliższej kampanii wyborczej. Na czym polega problem?
Dokonanie wpisu oraz rejestracja zmian danych ujawnionych w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) to jeden z podstawowych obowiązków przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w formie spółki handlowej. Zgodnie z przepisami, wniosek o wpis lub o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców KRS powinien być złożony do sądu rejestrowego w terminie 7 dni od dnia, w którym zdarzenie uzasadniające zmianę miało miejsce. Praktyka pokazuje, że wielu przedsiębiorców zaniedbuje ten obowiązek i zgłasza zmiany za późno lub nie robi tego wcale.
Krajowy System e-Faktur (KSeF) to ważne narzędzie pomagające w zwalczaniu oszustw podatkowych. Elektroniczny proces wystawiania, przekazywania i przechowywania faktur ułatwia walkę z nieuczciwymi praktykami. Czy obowiązkowe wprowadzenie systemu zapewni skuteczne środki kontroli i wyeliminuje tzw. szarą strefę? Jakie korzyści przyniesie firmom?
Wprowadzenie podatku od nadmiarowych zysków dla niektórych branż nie jest przesądzone - poinformował wicepremier i minister aktywów państwowych Jacek Sasin. Zastrzegł, że nad rozwiązaniami pracuje resort klimatu.
Pakiet e-commerce, który wprowadził szereg zmian oraz nowych pojęć głównie w ustawie o podatku od towarów i usług obowiązuje od 20 maja 2021 r. Szczególnie ciekawe były zmiany, które „uporządkowały” kwestię platform ułatwiających sprzedaż wysyłkową dla konsumentów z UE (B2C). Mowa jest tutaj głównie o interfejsach elektronicznych takich jak chociażby Amazon. Co istotne, adres siedziby dla takich platform nie ma żadnego znaczenia w rozwiązaniu, o którym będzie mowa, o ile ułatwiają one określone dostawy towarów.
W Biuletynie Informacji Publicznej opublikowano oświadczenie majątkowe prezydenta Rzeszowa Konrada Fijołka. Wynika z niego, że prezydent zarobił ponad 250 tys. zł w 2022 roku. To o nieco ponad 107 tys. zł więcej niż w 2021 roku.
Od 1 lipca przyszłego roku korzystanie z KSeF będzie obowiązkowe. Obecnie jest to dobrowolne, a oficjalne dane Ministerstwa Finansów pokazują, jakie jest podejście podatników do tego tematu. Jak to wygląda?
Od 15 czerwca 2023 r. podatnicy i płatnicy podatków będą mogli uzyskać od każdego z naczelników urzędów skarbowych (niezależnie od terytorialnej właściwości działania tych organów) dane i informacje o swojej indywidualnej sytuacji podatkowo-prawnej (w tym objęte tajemnicą skarbową) telefonicznie lub za pośrednictwem konta w e-Urzędzie Skarbowym.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał 25 maja 2023 r. wyrok w polskiej sprawie (C-114/22) dotyczącej kwestionowania prawa do odliczenia VAT na podstawie pozorności czynności. Sprawa dotyczyła transakcji sprzedaży znaków towarowych i odliczenia podatku naliczonego w tym zakresie.
Ministerstwo Finansów przypomina, że organizacje pożytku publicznego (OPP), które chcą otrzymać 1,5% podatku PIT, powinny do 30 czerwca 2023 r. zgłosić do urzędu skarbowego aktualny rachunek bankowy. Zgłoszenie nie jest konieczne jeżeli rachunek został zgłoszony w ubiegłych latach i jest nadal aktualny.
Jak prawidłowo rozliczyć VAT w przypadku zwrotu zakupionych towarów przez nabywcę? Wyjaśniamy na poniższym przykładzie.
Inwestycje amerykańskich spółek na polskim rynku widoczne są na każdym kroku. Wbrew pozorom, ruch kapitału odbywa się jednak również w przeciwnym kierunku. Polscy inwestorzy co raz częściej lokują kapitał w zagraniczne start-up’y, w tym w innowacyjne projekty z Ameryki Północnej. Jedną z możliwości prowadzenia tego typu działań są umowy SAFE.
Rolnik ryczałtowy sprzedaje samochód, który wykorzystywał w działalności rolniczej. Samochód ten został przed sprzedażą wycofany z działalności rolniczej, co zostało potwierdzone sporządzonym na tę okoliczność protokołem. Czy sprzedaż taka podlega opodatkowaniu VAT? Czy byłoby inaczej, gdyby przed sprzedażą samochód nie został wycofany z działalności rolniczej?
Komentarze(0)
Pokaż: