REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne - co warto wiedzieć? (część I)

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Jakie są rodzaje umów, które mogą stanowić podstawę świadczenia pracy? Niniejszy poradnik wyjaśnia w sposób przystępny zagadnienia dotyczące rodzajów umów zawieranych z pracodawcami, a także różnice pomiędzy zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę a świadczeniem pracy lub usług na podstawie umów cywilnoprawnych.

Zapraszamy na forum Księgowość

REKLAMA

REKLAMA

Podstawowym sposobem nawiązania stosunku pracy jest uregulowana w kodeksie pracy umowa o pracę. Nie jest to jednak jedyna forma prawna, na podstawie której można zobowiązać drugą stronę do świadczenia pracy. Wśród innych dopuszczalnych form, do najczęściej stosowanych, należą: umowa o świadczenie usług, potocznie nazywana umową zlecenia i umowa o dzieło.

REKLAMA

W niniejszej publikacji przedstawimy I część uwag na temat podstawowych różnic pomiędzy zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę a świadczeniem pracy lub usług na podstawie umów cywilnoprawnych. Dla pełnej przejrzystości podanych poniżej informacji, wskazujemy, że strony umowy o świadczenie usług będziemy określać jako zleceniodawcę i zleceniobiorcę, a strony umowy o dzieło jako zamawiającego i przyjmującego zamówienie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak pracodawcy będą mogli stosować elastyczny czas pracy

Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm., „kodeks pracy”), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Obowiązkiem pracodawcy jest natomiast zatrudnianie pracownika za wynagrodzeniem. Jak wykażemy w poniższej analizie, w przypadku świadczenia pracy lub usług na podstawie umowy o świadczenie usług lub umowy o dzieło, wzajemne prawa i obowiązki stron, w wielu elementach, kształtują się w sposób odmienny niż ma to miejsce w stosunku pracy zdefiniowanym w kodeksie pracy.


1. Osobiste świadczenie pracy


W umowie o pracę

Jako jeden z podstawowych elementów stosunku pracy wymienia się zobowiązanie pracownika do osobistego świadczenia pracy. Obowiązek ten oznacza, że pracownik nie może powierzyć wykonywania czynności wynikających z wiążącej go umowy o pracę osobie trzeciej. Tę cechę stosunku pracy wywodzi się ze szczególnego zaufania, którym muszą się darzyć strony umowy o pracę. Dla pracodawcy istotne są kwalifikacje, umiejętności, wiedza i predyspozycje danego pracownika, które zdecydowały o tym, że to tej osobie pracodawca powierzył określony zakres obowiązków.

Umowa o pracę - o czym warto wiedzieć?

W umowach cywilnoprawnych

Obowiązek osobistego wykonywania pracy nie jest koniecznym elementem umowy o świadczenie usług czy też umowy o dzieło. Stosowne regulacje odnoszące się do pierwszej z wymienionych umów przewidują m.in., że zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej, jeśli wynika to z treści samej umowy lub ze zwyczaju. W przypadku umowy o dzieło przepisy w ogóle nie odnoszą się do kwestii powierzenia wykonywania przedmiotu umowy osobom trzecim. Należy wywodzić zatem, że takie powierzenie będzie zasadniczo możliwe, chyba że możliwość ta została wyłączona w treści samej umowy lub z charakteru wykonywanego dzieła wynika, że może ono zostać wykonane tylko przez określoną osobę.


2. Podporządkowanie pracodawcy


W umowie o pracę

Praca wykonywana na podstawie umowy o pracę jest świadczona pod kierownictwem pracodawcy. Oznacza to przede wszystkim, że pracownik jest podporządkowany poleceniom pracodawcy w zakresie wykonywanej pracy. Ponadto do kompetencji pracodawcy należy określanie miejsca i czasu wykonywania pracy. W świetle tych uwag należy stwierdzić, że osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę jest w bardzo dużym stopniu uzależniona od decyzji pracodawcy w odniesieniu do tego, w jaki sposób ma wykonywać powierzone jej zadania. Jest to kolejna cecha, która w sposób istotny odróżnia stosunek pracy od innych stosunków zobowiązaniowych. Dlatego też, istnienie podporządkowania, w razie wątpliwości co do charakteru zawartej umowy, będzie przesądzało o tym, że mamy do czynienia z umową o pracę.

Umowy o dzieło i umowy zlecenia - czym się różnią?

Umowa o pracę na czas określony - wypowiedzenie przez pracownika

W umowach cywilnoprawnych

Scharakteryzowany element podporządkowania nie występuje w żadnej z umów cywilnoprawnych. Brak tej cechy oznacza, że podmiot „zatrudniający” na podstawie umowy o świadczenie usług czy też umowy o dzieło nie ma co do zasady uprawnienia do wydawania drugiej stronie umowy wiążących ją poleceń. Osoba zobowiązana do świadczenia pracy lub usług na podstawie umowy cywilnoprawnej zasadniczo nie będzie musiała wykonywać przyjętego zlecenia czy dzieła w czasie, miejscu oraz w sposób określony przez drugą stronę umowy. Zgodnie z przepisami prawa zarówno zleceniobiorca jak i przyjmujący zamówienie są zobowiązani jedynie do uwzględniania wskazówek odpowiednio zleceniodawcy i zamawiającego.


3. Sposób wykonywania pracy

W umowie o pracę

Umowa o pracę jest umową starannego działania. Oznacza to, że pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy w ogóle, nie jest natomiast odpowiedzialny za jej końcowy efekt. Pracę na podstawie umowy o pracę należy, uznać za wykonaną poprawnie zawsze, gdy pracownik starannie wykonywał ciążące na nim obowiązki.

W umowach cywilnoprawnych

Sposób wykonywania pracy przy „zatrudnieniu” w formie cywilnoprawnej różni się w zależności od tego, która z omawianych umów stanowi podstawę świadczenia pracy lub usług. Jeśli są one wykonywane na podstawie umowy o świadczenie usług, zleceniobiorca będzie zobowiązany do starannego wykonywania powtarzalnych czynności składających się na przedmiot zawartej umowy. Zobowiązanie wynikające z umowy o dzieło polega zaś na osiągnięciu konkretnego rezultatu w postaci opisanego w umowie dzieła.

Scharakteryzowane elementy stosunku pracy i odpowiadające im cechy umów o świadczenie usług i umów o dzieło nie są oczywiście wszystkimi, w których ujawniają się znaczące różnice pomiędzy zatrudnieniem pracowniczym a „zatrudnieniem” w formach cywilnoprawnych. W II części niniejszej publikacji dokonamy porównania kolejnych istotnych elementów powyższych form świadczenia pracy.

Zapraszamy na forum ZUS i prawo pracy

Maciej Szulikowski

radca prawny i partner zarządzający

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy KSeF sprawi, że księgowi będą mieli mniej pracy? Niekoniecznie

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) to jedno z najważniejszych przedsięwzięć cyfryzacyjnych w polskim systemie podatkowym, mające na celu uproszczenie i zautomatyzowanie obiegu faktur – od ich wystawienia, przez przesyłanie, aż po archiwizację. Choć Ministerstwo Finansów zapowiada, że dzięki obowiązkowemu modelowi KSeF przedsiębiorcy i księgowi zyskają czas, w praktyce księgowi nie spodziewają się mniejszego nakładu pracy. Wręcz przeciwnie, 36,1% księgowych oczekuje, że wdrożenie KSeF przysporzy im więcej obowiązków, a 75% z nich nadal czuje, że ich firma nie jest przygotowana do wdrożenia KseF – wynika z raportu fillup k24 “Księgowi i firmy wobec wdrożenia KSeF”.

Polskie jabłka na Łotwie… a w Białorusi? Spór podatkowy trafia do TSUE

Wyobraźmy sobie typowy dzień w polskiej firmie eksportującej jabłka. Towar gotowy, kontrahent zarejestrowany na Łotwie, formalności załatwione – wszystko wydaje się proste. Ale niespodziewanie pojawia się problem: jabłka wylądowały w Białorusi. I nagle w centrum uwagi znajduje się VAT – czy to wciąż wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT), czy już eksport?

Ministerstwo Finansów i KAS: budujemy Tax Morale. Czy moralność podatkowa zastąpi mechanizmy kontroli podatkowej?

W dniu 28 października 2025 r. w Ministerstwie Finansów odbyła się konferencja na temat moralności podatkowej w społeczeństwie i gospodarce. Uczestnikami spotkania byli m.in. wiceminister finansów Szef KAS Marcin Łoboda, przedstawiciele szwedzkiej administracji podatkowej, Krajowej Administracji Skarbowej, środowiska naukowego i biznesu. Spotkanie było okazją do dyskusji na temat budowania moralności podatkowej i jej wpływu na skuteczność poboru podatków.

Jak dobrze żyć (efektywnie współpracować) z księgowym? Przychody, koszty, bartery, dokumenty. Praktyczne rady dla twórców internetowych i influencerów

Jesteś influencerem, twórcą internetowym, a może dopiero zaczynasz swoją przygodę z działalnością online? Niezależnie od etapu, na którym jesteś – prędzej czy później przyjdzie moment, w którym będziesz musiał zmierzyć się z rozliczeniami podatkowymi. Współpraca z księgowym to w takim przypadku nie tylko konieczność, ale przede wszystkim ogromne ułatwienie i wsparcie w prowadzeniu legalnej, uporządkowanej działalności twórczej.

REKLAMA

Zwolnienia z kasy fiskalnej – aktualne przepisy i wyjątki 2025

Kasy fiskalne od lat stanowią nieodłączny element prowadzenia działalności gospodarczej. Z jednej strony są narzędziem do rejestrowania sprzedaży, z drugiej wspomagają rozliczenia podatkowe, zapewniając transparentność transakcji pomiędzy sprzedawcą i nabywcą.

Cypr staje się rajem dla polskich emigrantów. Skarbówka potwierdza korzystne zasady ryczałtu od przychodów zagranicznych

Przełom w interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej! Fiskus potwierdził, że osoby przenoszące rezydencję podatkową do Polski mogą objąć ryczałtem wszystkie swoje przychody zagraniczne – od dywidend i kryptowalut po nieruchomości. Dla zamożnych reemigrantów to szansa na ogromne oszczędności i najkorzystniejsze warunki podatkowe w historii.

KSeF pomoże uszczelnić budżet. MF liczy na 18,7 mld zł wpływów w 2026 roku

Dzięki zmianom w podatkach i uszczelnieniu systemu za pomocą KSeF, Polska może w 2026 roku zyskać nawet 18,7 mld zł. Wśród planowanych działań są m.in. podwyżki CIT dla banków, wyższe stawki VAT i akcyzy oraz ograniczenie liczby osób nielegalnie zatrudnionych w budownictwie.

Samochód osobowy w firmie - zmiany w limitach od 1 stycznia 2026 r. Jak rozliczać auta kupione do końca 2025 roku?

Zmiany w prawie podatkowym potrafią zaskakiwać. Szczególnie wtedy, gdy istotne przepisy wprowadzane są niejako „tylnymi drzwiami”. Tym razem mamy do czynienia z modyfikacją, która znacząco wpłynie na sposób rozliczania kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych.

REKLAMA

Rezerwa finansowa w firmie to nie luksus - to konieczność. Jak wyliczyć i budować rezerwę na nagłe sytuacje

Wielu właścicieli firm mówi: „Nie mam z czego odkładać, wszystko idzie na bieżące wydatki.” Inni: „Jak będą wolne środki, to coś odłożę.” Problem w tym, że te wolne środki rzadko kiedy się pojawiają. Albo jeśli już są – szybko znikają. A potem przychodzi miesiąc bez wpłat od klientów, niespodziewany wydatek albo gorszy sezon. I nagle z dnia na dzień zaczyna brakować nie tylko pieniędzy, ale też spokoju, decyzyjności, kontroli. To nie pech. To brak bufora.

100 dni do KSeF – co się zmieni już od lutego 2026 roku?

Już od 1 lutego 2026 r. duże firmy będą wystawiać wyłącznie e‑faktury w KSeF, a wszyscy podatnicy będą je odbierać elektronicznie. Od kwietnia obowiązek rozszerzy się na pozostałych przedsiębiorców, wprowadzając jednolity, ustandaryzowany obieg faktur i koniec papierowych dokumentów.

REKLAMA