W jaki sposób rozliczyć podatkowo podróż służbową

Kwoty wypłacane pracownikowi w związku z odbytą podróżą służbową stanowią dla tej osoby w świetle przepisów ustawy o PIT przychód ze stosunku pracy. Jednak zwolnione z opodatkowania są diety i inne należności otrzymane przez pracownika w związku z odbytą przez taką osobę podróżą określoną mianem podróży służbowej. Nadto wypłacone kwoty nie mogą być wyższe od kwot określonych w rozporządzeniach, określających wysokość diety za podróż służbową.

Autopromocja

Jak rozumieć pojęcie podróż służbowa?

Przepisy ustaw podatkowych nie definiują tego pojęcia. W ocenie większości sądów oraz zdaniem organów podatkowych należy w tym przypadku odwołać się do przepisów kodeksu pracy. Inaczej stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który w swoim wyroku z 5 marca 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 3827/2006) stwierdził, że pojęcie podróż służbowa nie ma ustawowej definicji w prawie podatkowym, a sięganie do definicji zawartej w kodeksie pracy jest nieuprawnione. Należy zgodzić się z poglądem wyrażonym przez sąd. Gdyby bowiem ustawodawca chciał, aby pojęcie podróż służbowa rozumiane było tak jak ma to miejsce w prawie pracy, posłużyłby się w przepisach o podatkach dochodowych sformułowaniem podróż służbowa w rozumieniu odrębnych przepisów względnie np. sformułowaniem podróż służbowa w rozumieniu przepisów prawa pracy. Takimi sformułowaniami ustawodawca się jednak nie posłużył. Warto zwrócić uwagę, że organy podatkowe przy definiowaniu tego pojęcia posługują się jednak definicją wynikającą z kodeksu pracy. W świetle tych przepisów podróżą służbową będzie podróż odbywana na polecenie pracodawcy związana z wykonaniem zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy. Zatem pracownik może odbywać podróż służbową jeżeli odbywa ją poza siedzibą pracodawcy lub poza miejscem pracy. Co do zasady miejsce wykonywania pracy powinno zostać określone w umowie o pracę. W konsekwencji podróż służbowa wystąpi, jeżeli pracownik odbędzie taką podróż poza miejscem wskazanym w umowie o pracę jako miejsce wykonywania pracy. Podobne stanowisko prezentują ograny podatkowe.

W opinii organów podatkowych o tym, czy diety i inne należności za czas podróży służbowej będą zwolnione z PIT, decyduje to, czy pracownik odbywa taką podróż poza miejscem wykonywania pracy.

Autopromocja

Webinar:
KSeF – na co warto przygotować firmę?

Sprawdź

Zawodowi kierowcy

Istnieje spór w orzecznictwie w kwestii, czy pracownik odbywający liczne podróże ze względu na charakter wykonywanej pracy może w ogóle odbywać podróże służbowe (np. kierowca czy przedstawiciel handlowy). W orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawiały się poglądy aprobujące możliwość odbywania podróży służbowych przez takie właśnie osoby (np. wyrok SN z 23 czerwca 2005 r., sygn. akt II PK 265/2004) oraz takie, w świetle których osoby te w ogóle nie mogą odbywać podróży służbowych ze względu na charakter wykonywanej pracy (np. wyrok SN z 11 kwietnia 2001 r., sygn. akt I PKN 350/2000). W ostatnim czasie kwestia ta została rozstrzygnięta uchwałą SN. W świetle uchwały SN z 19 listopada 2008 r. (sygn. akt II PZP 11/08) kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu kodeksu pracy. Uchwała ta zatem rozstrzyga kwestie możliwości odbywania podróży służbowych przez kierowców w sposób dla nich niekorzystny. Przy stosowaniu bowiem kodeksowej definicji podróży służbowej, biorąc pod uwagę treść przywołanej uchwały, zwolnienie z opodatkowania otrzymanych przez pracowników (kierowców) diet i innych należności z tytułu odbycia podróży służbowej zależne będzie od określenia miejsca świadczenia pracy w umowie o pracę.

Czy wyrok Sądu Najwyższego można powiązać z cytowanym orzeczeniem warszawskiego WSA?

W świetle wyroku WSA w Warszawie, definiując pojęcie podróż służbowa dla celów podatkowych, nie należy posługiwać się przepisami kodeksu pracy. W konsekwencji aprobaty takiego poglądu uchwała podjęta przez SN nie miałaby znaczenia dla ustalania sposobu opodatkowania diet i innych należności przez kierowców czy też przedstawicieli handlowych. Otrzymanie diety oraz inne należności za czas podróży służbowej byłyby wolne od podatku dochodowego, jeżeli ich wartość nie przekraczałby kwot określonych przepisami rozporządzeń wydanych przez właściwego ministra. Należy jednak zauważyć, iż pogląd pozakodeksowego rozumienia terminu podróż służbowa nie znajduje potwierdzenia w opiniach organów podatkowych.

A jak podróż służbową rozliczyć w kosztach uzyskania przychodów?

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Podjęcie przytoczonej SN uchwały pozostaje bez wpływu na możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków w postaci diet i innych należności związanych z podróżami realizowanym przez pracowników. W przepisach dotyczących możliwości zaliczania wydatków do kosztów ustawodawca nie wprowadził ograniczeń w odniesieniu do diet i należności za wyjazdy służbowe pracowników (z wyjątkiem wydatków związanych z używaniem do tego celu przez pracowników samochodów prywatnych). Tym samym nawet w przypadku gdy wartość wypłaconych diet i innych należności otrzymanych z tytułu odbytej przez pracownika podróży nie będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to będzie istnieć możliwość zaliczenia takich wydatków do kosztów.

Czy trzeba spełnić jakieś warunki, aby wydatek na podróż był kosztem?

Warunkiem będzie wykazanie, że odbyta przez pracownika podróż związana jest z prowadzoną przez pracodawcę działalnością gospodarczą (istnienie związku przyczynowo-skutkowego z przychodami uzyskiwanymi przez pracodawcę z działalności gospodarczej) - pracownik odbył podróż w celu załatwienia sprawy służbowej, a nie prywatnej. W świetle kodeksu pracy pracodawca może również przyznać pracownikom prawo do uzyskania diet w kwotach wyższych niż te, które wynikają z rozporządzeń wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy. Kwota przekraczająca wartości określone w rozporządzeniach będzie stanowić podlegający opodatkowaniu przychód pracowników, jednak wartość ta w całości będzie mogła zostać zaliczona do kosztów podatkowych. Nie w każdym jednak przypadku wartość diet stanowiąca nadwyżkę ponad ustalony stosownymi przepisami limit będzie mogła zostać zaliczona do kosztów. Ograniczenie to dotyczy tylko i wyłączenie osób prowadzących działalność gospodarczą (a nie pracowników). Osobom prowadzącym działalność przysługuje w świetle przepisów ustawy o PIT prawo do zaliczenia w ciężar kosztów wydatków związanych z ich podróżami służbowymi (diet) jedynie do wysokości (wartości) określonej we właściwym rozporządzeniu. W konsekwencji osoby będące kierowcami, wykonujące swój zawód w ramach samozatrudnienia, koszty związane z odbywanymi podróżami zawodowymi zaliczają do kosztów jedynie w granicach obowiązującego limitu.

Hanna Kozłowska

ekspert podatkowy z Kancelarii Doradców i Audytorów