REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ABC Prawa - potrącenie wierzytelności

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W poniższej publikacji postaramy się przedstawić instytucję potrącenia wierzytelności.

REKLAMA

Na wstępie należy wskazać, że możliwe są dwa rodzaje potrącenia: umowne i ustawowe. Ustawowe potrącenie wierzytelności, w przeciwieństwie do potrącenia umownego, jest instytucją unormowaną w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”).

REKLAMA

REKLAMA

Zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego, potrącenie ustawowe jest możliwe, jeżeli dwie osoby są wobec siebie zarazem wierzycielami i dłużnikami (przykładowo jedna osoba ma roszczenie do drugiej o zapłatę ceny za sprzedaną rzecz, zaś ta druga ma roszczenie do pierwszej o zwrot pożyczki). Potrącenie ustawowe następuje przez złożenie drugiej stronie oświadczenia o potrąceniu. Przy czym, dla ważności takiego oświadczenia Kodeks cywilny nie zastrzega żadnej formy, także może ono zostać dokonane nawet ustnie. Dobrze jest jednak zadbać, aby oświadczenie to zostało złożone w formie pisemnej. Może być to bardzo istotne dla późniejszych celów dowodowych i ewentualnego postępowania sądowego.

W zakresie wierzytelności, które mogą być przedmiotem potrącenia ustawowego, Kodeks cywilny nie wymaga, aby obie wierzytelności były ze sobą w jakikolwiek sposób powiązane. Jednakże przedmiotem świadczenia z obu wierzytelności muszą być  pieniądze albo rzeczy oznaczone co do gatunku (co do zasady tej samej jakości). Dodatkowo, wierzytelności obu podmiotów muszą być wymagalne, co oznacza, że upłynął już termin ich spełnienia, zatem jeden i drugi wierzyciel mogą nawzajem żądać od siebie spełnienia należnych im świadczeń. Wierzytelności te muszą być także zaskarżalne. Oznacza to, że można skutecznie dochodzić ich spełnienia przed sądem lub innym organem państwowym. Wyjątkowo, przedmiotem potrącenia ustawowego może być wierzytelność przedawniona, jeżeli potrącenie jej było możliwe, zanim minął termin przedawnienia. Jeżeli zaś potrącenie stało się możliwe dopiero wówczas, gdy wierzytelność była już przedawniona, to potrącenie ustawowe takiej wierzytelności jest wyłączone. Wynika to z tego, że zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Do potrącenia ustawowego nadają się jedynie wierzytelności cywilnoprawne. Chociaż należy przy tym wskazać, że istnieją również grupy wierzytelności, które z mocy prawa nie mogą być umorzone przez potrącenie ustawowe. Są to m.in. wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych (np. odszkodowanie, zadośćuczynienie), wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania (np. alimenty) czy wierzytelności niepodlegające zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym.

Skutkiem dokonania potrącenia ustawowego jest całkowite umorzenie wierzytelności opiewającej na niższą kwotę oraz obniżenie drugiej, wyższej wierzytelności o wartość wierzytelności umorzonej (niższej). W przypadku, kiedy wierzytelności są równej wysokości, dochodzi do całkowitego umorzenia obu wierzytelności. Jak zostało już wskazane, potrącenie ustawowe ma moc wsteczną, tzn. przyjmuje się, że jego skutek wystąpił w momencie, kiedy potrącenie stało się możliwe (jest to moment, w którym istniały już obie wierzytelności spełniające warunki, od których zależy możliwość potrącenia).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Oprócz potrącenia ustawowego, dopuszczalne jest także dokonanie potrącenia umownego. Nie jest ono uregulowane w Kodeksie cywilnym, a wynika z zasady swobody umów. Strony umowy mają dużą dowolność w ustalaniu warunków potrącenia. Mogą potrącić świadczenia niejednorodne, niewymagalne, czy niezaskarżalne. Strony umowy nie muszą również kierować się wymienionymi wyżej, przewidzianymi w Kodeksie cywilnym wyłączeniami niektórych wierzytelności spod potrącenia ustawowego. Nic nie stoi także na przeszkodzie ustaleniu w takiej umowie, że skutki potrącenia nie działają wstecz. Zasadą jest jednak, że wzajemne ustalenia (w tym np. co do wstecznej mocy potrącenia) nie mogą naruszać praw osób trzecich.

Podsumowując, potrącenie wierzytelności (zarówno ustawowe, jak i umowne) jest instytucją często wykorzystywaną przez osoby, które są względem siebie zarówno wierzycielami, jaki i dłużnikami. Pozwala to na łatwe, szybkie i w zasadzie niewiążące się z dodatkowymi kosztami umorzenie wierzytelności wyższej, a niekiedy obu wierzytelności (gdy mają one równą wysokość). Potrącenie umowne może być swobodnie kształtowane przez strony, natomiast potrącenie ustawowe, po spełnieniu przesłanek określonych w Kodeksie cywilnym  może zostać dokonane jednostronnie, zatem nie wymaga zgody drugiej strony. Oba rodzaje potrąceń stanowią ważny instrument w ręku osób będących wobec siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami, pozwalający na uregulowanie zobowiązań nie tylko poprzez ich realne spełnienie, ale przez ich wzajemne umorzenie całkowite lub częściowe.

Patrycja Dzięgielewska

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kawa z INFORLEX. Perspektywy zawodu księgowego

Kawa z INFORLEX wydanie EXTRA. Rozmowa z 3 cenionymi ekspertami: Żanetą Hejne – właścicielką biura rachunkowego, Piotrem Juszczykiem – doradcą podatkowym inFakt oraz Radosławem Kowalskim – doradcą podatkowym.

Webinar: Przekształcenie JDG klienta w spółkę w praktyce biura rachunkowego + certyfikat gwarantowany

Praktyczny webinar „Przekształcenie JDG klienta w spółkę w praktyce biura rachunkowego” poprowadzi Tomasz Rzepa, doradca podatkowy, ekspert INFORAKADEMII. Każdy z uczestników otrzyma imienny certyfikat i roczny nielimitowany dostęp do retransmisji webinaru wraz z materiałami dodatkowymi. Uczestnicy webinaru dowiedzą się, jak wygląda proces przekształcenia JDG w spółkę z perspektywy biura rachunkowego, ze wskazaniem kluczowych wyzwań, problemów oraz szans, jakie z tego faktu wynikają.

Zatrudnianie cudzoziemców - zmiany od 1 czerwca 2025 r. Dodatkowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia, rejestr umów o pracę, legalność pobytu obywateli Ukrainy, cyfrowe wnioski i wyższe kary

Nowe przepisy dotyczące zasad zatrudniania cudzoziemców w Polsce zaczną obowiązywać od 1 czerwca 2025 roku. Regulacje określają warunki, na jakich możliwe będzie legalne powierzenie pracy obcokrajowcom. Sprawdzamy, czy nowe przepisy wprowadzają ułatwienia i w jaki sposób zmieniają procedurę zatrudniania cudzoziemców.

Kary umowne a koszty podatkowe – korzystny wyrok dla podatników

W wyroku z 6 maja 2025 r., sygn. II FSK 1012/22 Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z stanowiskiem, że kary umowne mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli niewykonanie dostawy - nie wynikało z winy spółki. Niepewność w tej sprawie wynikała z wykładni art. 16 ust 1 pkt 22 ustawy o CIT, w którym określono jakie kary umowne i odszkodowania nie mogą być uznane za koszty podatkowe. W orzecznictwie przepis ten jest interpretowany literalnie, uznając że pozostałe rodzaje wypłat odszkodowawczych niż wskazane w przepisie mogą być uznane za koszt podatkowy.

REKLAMA

Czy zawód księgowego powinien być certyfikowany? Ministerstwo Finansów analizuje możliwe zmiany

Od 2014 roku w Polsce nie można już uzyskać certyfikatu księgowego wydanego przez Ministra Finansów. W wyniku przeprowadzonej wówczas deregulacji zawód księgowego został formalnie otwarty – obecnie nie wymaga żadnych licencji ani zezwoleń państwowych. Choć miało to na celu ułatwienie dostępu do zawodu, skutki tej zmiany do dziś budzą mieszane opinie w branży. Temat ten nie jest również obojętny dla Ministerstwa Finansów.

Kto i kiedy może ponieść odpowiedzialność karną za niezłożenie wniosku o upadłość spółki handlowej (np. sp. z o.o.)

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki handlowej to obowiązek, który spoczywa na barkach między innymi członków zarządu i likwidatorów. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółki jest przestępstwem, które zostało uregulowane nie w Kodeksie karnym, a w Kodeksie spółek handlowych.

Komunikat ZUS: 2 czerwca 2025 r. upływa ważny termin dla przedsiębiorców. Zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej tylko po złożeniu wniosku

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina przedsiębiorcom, że do 2 czerwca 2025 r. należy zweryfikować i odesłać przez PUE/eZUS wniosek o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej.

ZUS odbiera zasiłki chorobowe za błędy dotyczące składek sprzed 2022 roku – Rzecznik MŚP interweniuje

Do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wpływa coraz więcej dramatycznych spraw dotyczących decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w których organ odmawia wypłaty świadczeń zasiłkowych, wskazując, że przedsiębiorcy nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu za okres sprzed 2022 roku.

REKLAMA

Podatnik zapłacił zaległy podatek ale nie zatrzymało to egzekucji. Urząd skarbowy wykorzystał pomyłkę w przelewie. Winą obarczył podatnika i automatyzację systemu

Absurdów podatkowych nie brakuje. Dla przykładu można podać historię przedsiębiorcy, który nie uregulował w terminie podatku, za co otrzymał upomnienie z urzędu skarbowego. Dokonując wpłaty, popełnił niezamierzony błąd, który spowodował kolejne konsekwencje. W efekcie na jego koncie jednocześnie wystąpiła niedopłata i nadpłata podatku. Ministerstwo Finansów, komentując ww. sprawę, wskazuje obowiązujące przepisy, zaś eksperci przekonują, że urzędnicy mogli zachować się inaczej. Resort zaznacza, że proces obsługi wpłat podatników jest zautomatyzowany, a w opisywanej sytuacji nie można mówić o błędzie systemowym. Wśród znawców tematu nie brakuje opinii, że zbyt sztywne przepisy i procedury podatkowe mogą właściwie stanowić pułapkę dla przedsiębiorców.

PKWiU 2025 - nowa klasyfikacja statystyczna wyrobów i usług jeszcze w 2025 roku

W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano niedawno Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Nowa PKWiU 2025 zastąpi obecnie obowiązującą PKWiU 2015. Od kiedy?

REKLAMA