REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ABC Prawa - potrącenie wierzytelności

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W poniższej publikacji postaramy się przedstawić instytucję potrącenia wierzytelności.

Na wstępie należy wskazać, że możliwe są dwa rodzaje potrącenia: umowne i ustawowe. Ustawowe potrącenie wierzytelności, w przeciwieństwie do potrącenia umownego, jest instytucją unormowaną w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”).

REKLAMA

Autopromocja

REKLAMA

Zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego, potrącenie ustawowe jest możliwe, jeżeli dwie osoby są wobec siebie zarazem wierzycielami i dłużnikami (przykładowo jedna osoba ma roszczenie do drugiej o zapłatę ceny za sprzedaną rzecz, zaś ta druga ma roszczenie do pierwszej o zwrot pożyczki). Potrącenie ustawowe następuje przez złożenie drugiej stronie oświadczenia o potrąceniu. Przy czym, dla ważności takiego oświadczenia Kodeks cywilny nie zastrzega żadnej formy, także może ono zostać dokonane nawet ustnie. Dobrze jest jednak zadbać, aby oświadczenie to zostało złożone w formie pisemnej. Może być to bardzo istotne dla późniejszych celów dowodowych i ewentualnego postępowania sądowego.

W zakresie wierzytelności, które mogą być przedmiotem potrącenia ustawowego, Kodeks cywilny nie wymaga, aby obie wierzytelności były ze sobą w jakikolwiek sposób powiązane. Jednakże przedmiotem świadczenia z obu wierzytelności muszą być  pieniądze albo rzeczy oznaczone co do gatunku (co do zasady tej samej jakości). Dodatkowo, wierzytelności obu podmiotów muszą być wymagalne, co oznacza, że upłynął już termin ich spełnienia, zatem jeden i drugi wierzyciel mogą nawzajem żądać od siebie spełnienia należnych im świadczeń. Wierzytelności te muszą być także zaskarżalne. Oznacza to, że można skutecznie dochodzić ich spełnienia przed sądem lub innym organem państwowym. Wyjątkowo, przedmiotem potrącenia ustawowego może być wierzytelność przedawniona, jeżeli potrącenie jej było możliwe, zanim minął termin przedawnienia. Jeżeli zaś potrącenie stało się możliwe dopiero wówczas, gdy wierzytelność była już przedawniona, to potrącenie ustawowe takiej wierzytelności jest wyłączone. Wynika to z tego, że zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Do potrącenia ustawowego nadają się jedynie wierzytelności cywilnoprawne. Chociaż należy przy tym wskazać, że istnieją również grupy wierzytelności, które z mocy prawa nie mogą być umorzone przez potrącenie ustawowe. Są to m.in. wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych (np. odszkodowanie, zadośćuczynienie), wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania (np. alimenty) czy wierzytelności niepodlegające zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym.

REKLAMA

Skutkiem dokonania potrącenia ustawowego jest całkowite umorzenie wierzytelności opiewającej na niższą kwotę oraz obniżenie drugiej, wyższej wierzytelności o wartość wierzytelności umorzonej (niższej). W przypadku, kiedy wierzytelności są równej wysokości, dochodzi do całkowitego umorzenia obu wierzytelności. Jak zostało już wskazane, potrącenie ustawowe ma moc wsteczną, tzn. przyjmuje się, że jego skutek wystąpił w momencie, kiedy potrącenie stało się możliwe (jest to moment, w którym istniały już obie wierzytelności spełniające warunki, od których zależy możliwość potrącenia).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Oprócz potrącenia ustawowego, dopuszczalne jest także dokonanie potrącenia umownego. Nie jest ono uregulowane w Kodeksie cywilnym, a wynika z zasady swobody umów. Strony umowy mają dużą dowolność w ustalaniu warunków potrącenia. Mogą potrącić świadczenia niejednorodne, niewymagalne, czy niezaskarżalne. Strony umowy nie muszą również kierować się wymienionymi wyżej, przewidzianymi w Kodeksie cywilnym wyłączeniami niektórych wierzytelności spod potrącenia ustawowego. Nic nie stoi także na przeszkodzie ustaleniu w takiej umowie, że skutki potrącenia nie działają wstecz. Zasadą jest jednak, że wzajemne ustalenia (w tym np. co do wstecznej mocy potrącenia) nie mogą naruszać praw osób trzecich.

Podsumowując, potrącenie wierzytelności (zarówno ustawowe, jak i umowne) jest instytucją często wykorzystywaną przez osoby, które są względem siebie zarówno wierzycielami, jaki i dłużnikami. Pozwala to na łatwe, szybkie i w zasadzie niewiążące się z dodatkowymi kosztami umorzenie wierzytelności wyższej, a niekiedy obu wierzytelności (gdy mają one równą wysokość). Potrącenie umowne może być swobodnie kształtowane przez strony, natomiast potrącenie ustawowe, po spełnieniu przesłanek określonych w Kodeksie cywilnym  może zostać dokonane jednostronnie, zatem nie wymaga zgody drugiej strony. Oba rodzaje potrąceń stanowią ważny instrument w ręku osób będących wobec siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami, pozwalający na uregulowanie zobowiązań nie tylko poprzez ich realne spełnienie, ale przez ich wzajemne umorzenie całkowite lub częściowe.

Patrycja Dzięgielewska

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Załączniki w KSeF tylko dla wybranych? Nowa funkcja może wykluczyć małych przedsiębiorców

Nowa funkcja w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF) pozwala na dodawanie załączników do faktur, ale wyłącznie w ściśle określonej formie i po wcześniejszym zgłoszeniu. Eksperci ostrzegają, że rozwiązanie dostępne będzie głównie dla dużych firm, a mali przedsiębiorcy mogą zostać z dodatkowymi obowiązkami i bez realnej możliwości skorzystania z tej opcji.

Kontrola podatkowa - fiskus ma 98% skuteczności. Adwokat radzi jak się przygotować i ograniczyć ryzyko kary

Choć liczba kontroli podatkowych w Polsce od 2023 roku spada, ich skuteczność jest wyższa niż kiedykolwiek. W 2024 roku aż 98,1% kontroli podatkowych oraz 94% kontroli celno-skarbowych zakończyło się wykryciem nieprawidłowości. Urzędy skarbowe, dzięki wykorzystaniu narzędzi analitycznych takich jak STIR, JPK czy big data, trafnie typują podmioty do weryfikacji, skupiając się na firmach obecnych na rynku i rzeczywiście dostępnych dla egzekucji zobowiązań. W efekcie kontrola może spotkać każdego podatnika, który nieświadomie popełnił błąd lub padł ofiarą nieuczciwego kontrahenta.

Rewolucja w podatkach i inwestycjach! Sejm przegłosował pakiet deregulacyjny – VAT do 240 tys. zł, łatwiejszy dostęp do kapitału dla MŚP

Sejm uchwalił przełomowy pakiet ustaw deregulacyjnych. Wyższy limit zwolnienia z VAT (do 240 tys. zł), tańszy dostęp do kapitału dla małych firm, koniec obowiązkowego pośrednictwa inwestycyjnego przy ofertach do 1 mln euro i uproszczenia w kontrolach celno-skarbowych – wszystko to z myślą o przedsiębiorcach i podatnikach. Sprawdź, co się zmienia od 2026 roku!

Sejm zdecydował. Fundamentalna zmiana w ustawie o podatku od spadków i darowizn

Sejm uchwalił właśnie nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Celem nowych regulacji jest ograniczenie obowiązków biurokratycznych m.in. przy sprzedaży rzeczy uzyskanych w drodze spadku.

REKLAMA

Fiskus przegrał przez własny błąd. Podatnik uniknął 84 tys. zł podatku, bo urzędnicy nie znali terminu przedawnienia

Fundacja wygrała przed WSA w Gliwicach spór o 84 tys. zł podatku, bo fiskus nie zdążył przed upływem terminu przedawnienia. Kontrola trwała ponad 5 lat, a urzędnicy nie przestrzegali procedur. Sprawa pokazuje, że przepisy podatkowe działają w obie strony – także na korzyść podatnika.

W 2026 r. wdrożenie obowiązkowego KSeF - czy pamiętamy o VIDA? Czym jest VIDA i jakie zmiany wprowadza?

W 2026 roku wdrożymy w końcu w Polsce Krajowy System e-Faktur (KSeF) w wersji obowiązkowej. Prace nad KSeF trwają od wielu lat. Na początku tych prac Polska była w awangardzie państw unijnych pod względem e-fakturowania, wyprzedzaliśmy rozmachem i pomysłem inne państwa, jedni z pierwszych wnioskowaliśmy w 2021 r. o pozwolenie na obowiązkowy KSeF dla wszystkich podatników i transakcji. Administracja utknęła jednak w realizacji swojego pomysłu, reszta jest historią. W międzyczasie pojawiły się nowe, niezwykle istotne okoliczności, a więc VIDA (VAT in the Digital Age). Pojawia się zatem fundamentalne pytanie: czy obecne wdrożenie KSeF nie powinno już dziś uwzględniać przyszłych wymogów VIDA?

Minister finansów zapowiada nowy podatek: W kogo uderzy?

Ministerstwo Finansów pracuje nad podatkiem dotyczącym odsetek od rezerwy obowiązkowej utrzymywanej przez banki w Narodowym Banku Polskim - poinformował minister finansów Andrzej Domański. Dodał, że przychody do budżetu w 2026 r. z tego tytułu mogłyby sięgnąć 1,5-2 mld zł.

Zwrot VAT: Tylko organ I instancji może przedłużyć termin – przełomowy wyrok WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi orzekł, że termin zwrotu VAT może zostać przedłużony wyłącznie przez organ I instancji i tylko w trakcie trwającego postępowania. Przedłużenie nie jest dopuszczalne po uchyleniu decyzji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia.

REKLAMA

Prowizja w kryptowalutach bez podatku – do chwili wymiany? Ważny wyrok WSA

Rynek kryptowalut wciąż działa w cieniu nie zawsze jednoznacznych regulacji podatkowych. Zdarza się, że firmy technologiczne muszą podejmować decyzje biznesowe bez jasnych odpowiedzi na pytania o moment powstania przychodu, zasady wyceny aktywów czy klasyfikację źródeł dochodu. Wiele osób sądzi, że rozporządzenie MICA kompleksowo reguluje cały rynek kryptoaktywów, podczas gdy w rzeczywistości nie dotyczy kwestii podatkowych. Wydawałoby się, że postępująca legislacja europejska rozwiązuje obecnie więcej problemów niż dotychczas, ale niestety nadal jeszcze pozostają pewne niejasne strefy. Jednym z takich obszarów jest rozliczanie prowizji pobieranych w kryptowalutach, szczególnie gdy nie towarzyszy im bezpośrednia płatność. Właśnie ten problem trafił pod ocenę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gdańsku.

Obowiązkowy KSeF: podatnicy zwolnieni z VAT nie będą chcieli faktur ustrukturyzowanych?

Podatnicy zwolnieni od VAT nie będą zainteresowani ”udostępnianiem” im w KSeF faktur ustrukturyzowanych – pisze profesor Witold Modzelewski. I wyjaśnia dlaczego.

REKLAMA