REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ABC Prawa - potrącenie wierzytelności

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W poniższej publikacji postaramy się przedstawić instytucję potrącenia wierzytelności.

Na wstępie należy wskazać, że możliwe są dwa rodzaje potrącenia: umowne i ustawowe. Ustawowe potrącenie wierzytelności, w przeciwieństwie do potrącenia umownego, jest instytucją unormowaną w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”).

REKLAMA

REKLAMA

Zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego, potrącenie ustawowe jest możliwe, jeżeli dwie osoby są wobec siebie zarazem wierzycielami i dłużnikami (przykładowo jedna osoba ma roszczenie do drugiej o zapłatę ceny za sprzedaną rzecz, zaś ta druga ma roszczenie do pierwszej o zwrot pożyczki). Potrącenie ustawowe następuje przez złożenie drugiej stronie oświadczenia o potrąceniu. Przy czym, dla ważności takiego oświadczenia Kodeks cywilny nie zastrzega żadnej formy, także może ono zostać dokonane nawet ustnie. Dobrze jest jednak zadbać, aby oświadczenie to zostało złożone w formie pisemnej. Może być to bardzo istotne dla późniejszych celów dowodowych i ewentualnego postępowania sądowego.

W zakresie wierzytelności, które mogą być przedmiotem potrącenia ustawowego, Kodeks cywilny nie wymaga, aby obie wierzytelności były ze sobą w jakikolwiek sposób powiązane. Jednakże przedmiotem świadczenia z obu wierzytelności muszą być  pieniądze albo rzeczy oznaczone co do gatunku (co do zasady tej samej jakości). Dodatkowo, wierzytelności obu podmiotów muszą być wymagalne, co oznacza, że upłynął już termin ich spełnienia, zatem jeden i drugi wierzyciel mogą nawzajem żądać od siebie spełnienia należnych im świadczeń. Wierzytelności te muszą być także zaskarżalne. Oznacza to, że można skutecznie dochodzić ich spełnienia przed sądem lub innym organem państwowym. Wyjątkowo, przedmiotem potrącenia ustawowego może być wierzytelność przedawniona, jeżeli potrącenie jej było możliwe, zanim minął termin przedawnienia. Jeżeli zaś potrącenie stało się możliwe dopiero wówczas, gdy wierzytelność była już przedawniona, to potrącenie ustawowe takiej wierzytelności jest wyłączone. Wynika to z tego, że zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, oświadczenie o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Do potrącenia ustawowego nadają się jedynie wierzytelności cywilnoprawne. Chociaż należy przy tym wskazać, że istnieją również grupy wierzytelności, które z mocy prawa nie mogą być umorzone przez potrącenie ustawowe. Są to m.in. wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych (np. odszkodowanie, zadośćuczynienie), wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania (np. alimenty) czy wierzytelności niepodlegające zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym.

REKLAMA

Skutkiem dokonania potrącenia ustawowego jest całkowite umorzenie wierzytelności opiewającej na niższą kwotę oraz obniżenie drugiej, wyższej wierzytelności o wartość wierzytelności umorzonej (niższej). W przypadku, kiedy wierzytelności są równej wysokości, dochodzi do całkowitego umorzenia obu wierzytelności. Jak zostało już wskazane, potrącenie ustawowe ma moc wsteczną, tzn. przyjmuje się, że jego skutek wystąpił w momencie, kiedy potrącenie stało się możliwe (jest to moment, w którym istniały już obie wierzytelności spełniające warunki, od których zależy możliwość potrącenia).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Oprócz potrącenia ustawowego, dopuszczalne jest także dokonanie potrącenia umownego. Nie jest ono uregulowane w Kodeksie cywilnym, a wynika z zasady swobody umów. Strony umowy mają dużą dowolność w ustalaniu warunków potrącenia. Mogą potrącić świadczenia niejednorodne, niewymagalne, czy niezaskarżalne. Strony umowy nie muszą również kierować się wymienionymi wyżej, przewidzianymi w Kodeksie cywilnym wyłączeniami niektórych wierzytelności spod potrącenia ustawowego. Nic nie stoi także na przeszkodzie ustaleniu w takiej umowie, że skutki potrącenia nie działają wstecz. Zasadą jest jednak, że wzajemne ustalenia (w tym np. co do wstecznej mocy potrącenia) nie mogą naruszać praw osób trzecich.

Podsumowując, potrącenie wierzytelności (zarówno ustawowe, jak i umowne) jest instytucją często wykorzystywaną przez osoby, które są względem siebie zarówno wierzycielami, jaki i dłużnikami. Pozwala to na łatwe, szybkie i w zasadzie niewiążące się z dodatkowymi kosztami umorzenie wierzytelności wyższej, a niekiedy obu wierzytelności (gdy mają one równą wysokość). Potrącenie umowne może być swobodnie kształtowane przez strony, natomiast potrącenie ustawowe, po spełnieniu przesłanek określonych w Kodeksie cywilnym  może zostać dokonane jednostronnie, zatem nie wymaga zgody drugiej strony. Oba rodzaje potrąceń stanowią ważny instrument w ręku osób będących wobec siebie jednocześnie wierzycielami i dłużnikami, pozwalający na uregulowanie zobowiązań nie tylko poprzez ich realne spełnienie, ale przez ich wzajemne umorzenie całkowite lub częściowe.

Patrycja Dzięgielewska

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2026 - Jeszcze można uniknąć katastrofy. Prof. Modzelewski polemizuje z Ministerstwem Finansów

Niniejsza publikacja jest polemiką prof. Witolda Modzelewskiego z tezami i argumentacją resortu finansów zaprezentowanymi w artykule: „Wystawianie faktur w KSeF w 2026 roku. Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów”. Śródtytuły pochodzą od redakcji portalu infor.pl.

Rolnicy i rybacy muszą szykować się na zmiany – nowe przepisy o pomocy de minimis już w drodze!

Rolnicy i rybacy w całej Polsce powinni przygotować się na nadchodzące zmiany w systemie wsparcia publicznego. Rządowy projekt rozporządzenia wprowadza nowe obowiązki dotyczące informacji, które trzeba będzie składać, ubiegając się o pomoc de minimis. Nowe przepisy mają ujednolicić formularze, zwiększyć przejrzystość oraz zapewnić pełną kontrolę nad dotychczas otrzymanym wsparciem.

Wystawienie faktury VAT (ustrukturyzowanej) w KSeF może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową

Czy wystawienie faktury ustrukturyzowanej może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową? Na to pytanie odpowiada na prof. dr hab. Witold Modzelewski.

TSUE: Sąd ma ocenić, czy klauzula WIBOR szkodzi konsumentowi ale nie może oceniać samego wskaźnika

Sąd krajowy ma obowiązek dokonania oceny, czy warunek umowny dotyczący zmiennej stopy oprocentowania opartej o WIBOR, powoduje znaczącą nierównowagę ze szkodą dla konsumenta - oceniła Rzeczniczka Generalna TSUE w opinii opublikowanej 11 września 2025 r. (sprawa C‑471/24 - J.J. przeciwko PKO BP S.A.) Dodała, że ocena ta nie może jednak odnosić się do wskaźnika WIBOR jako takiego ani do metody jego ustalania.

REKLAMA

Kiedy ZUS może przejąć wypłatę świadczeń od przedsiębiorcy? Konieczny wniosek od płatnika lub ubezpieczonego

Brak płynności finansowej płatnika składek, zatrudniającego powyżej 20 osób, może utrudniać mu regulowanie świadczeń na rzecz pracowników, takich jak zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński czy świadczenie rehabilitacyjne. ZUS może pomóc w takiej sytuacji i przejąć wypłatę świadczeń. Potrzebny jest jednak wniosek płatnika lub ubezpieczonego.

W 2026 roku 2,8 mln firm musi zmienić sposób fakturowania. Im szybciej się przygotują, tym większą przewagę zyskają nad konkurencją

W 2026 roku ponad 2,8 mln przedsiębiorstw w Polsce zostanie objętych obowiązkiem korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Dla wielu z nich będzie to największa zmiana technologiczna od czasu cyfryzacji JPK. Choć Ministerstwo Finansów zapowiada tę transformację jako krok ku nowoczesności, dla MŚP może oznaczać konieczność głębokiej reorganizacji sposobu działania. Eksperci radzą przedsiębiorcom: czas wdrożenia KSeF potraktujcie jako inwestycję.

Środowisko testowe KSeF 2.0 (dot. API) od 30 września, Moduł Certyfikatów i Uprawnień do KSeF 2.0 od 1 listopada 2025 r. MF: API KSeF 1.0 nie jest kompatybilne z API KSeF 2.0

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 10 września 2025 r., że wprowadzone zostały nowe funkcjonalności wcześniej niedostępne w API KSeF1.0 (m.in. FA(3) z węzłem Zalacznik, tryby offline24 czy certyfikaty KSeF). W związku z wprowadzonymi zmianami konieczna jest integracja ze środowiskiem testowym KSeF 2.0., które zostanie udostępnione 30 września.

KSeF 2.0 już nadchodzi: Wszystko, co musisz wiedzieć o rewolucji w e-fakturowaniu

Już od 1 lutego 2026 r. w Polsce zacznie obowiązywać nowy, obligatoryjny KSeF 2.0. Ministerstwo Finansów ogłosiło, że wersja produkcyjna KSeF 1.0 zostaje „zamrożona” i nie będzie dalej rozwijana, a przedsiębiorcy muszą przygotować się do pełnej migracji. Ważne terminy nadchodzą szybko – środowisko testowe wystartuje 30 września 2025 r., a od 1 listopada ruszy Moduł Certyfikatów i Uprawnień. To oznacza prawdziwą rewolucję w e-fakturowaniu, której nie można przespać.

REKLAMA

Te czynności w księgowości można wykonać automatycznie. Czy księgowi powinni się bać utraty pracy?

Automatyzacja procesów księgowych to kolejny krok w rozwoju tej branży. Dzięki możliwościom systemów, księgowi mogą pracować szybciej i wydajniej. Era ręcznego wprowadzania danych dobiega końca, a digitalizacja pracy biur rachunkowych i konieczność dostosowania oferty do potrzeb XXI wieku to konsekwencje cyfrowej rewolucji, której jesteśmy świadkami. Czy zmiany te niosą wyłącznie korzyści, czy również pewne zagrożenia?

4 mln zł zaległego podatku. Skarbówka wykryła nieprawidłowości: spółka zawyżyła koszty uzyskania przychodów o 186 mln zł

Firma musi zapłacić aż 4 mln zł zaległego podatku CIT. Funkcjonariusze podlaskiej skarbówki wykryli nieprawidłowości w stosowaniu cen transferowych przez jedną ze spółek.

REKLAMA