REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odpowiedzialność karnoskarbowa w firmie - kto i na jakich zasadach odpowiada za prawidłowość rozliczeń?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Enodo Advisors
Doradztwo podatkowe dla efektywnego i bezpiecznego biznesu
Odpowiedzialność karnoskarbowa w firmie - kto i na jakich zasadach odpowiada za prawidłowość rozliczeń?
Odpowiedzialność karnoskarbowa w firmie - kto i na jakich zasadach odpowiada za prawidłowość rozliczeń?

REKLAMA

REKLAMA

Odpowiedzialność karnoskarbowa w firmie. Kiedy do doradcy podatkowego z wątpliwościami co do poprawności kwalifikacji podatkowej dokonanej transakcji zwraca się pracujący na umowie o pracę (np. główny księgowy czy dyrektor finansowy), sugerujemy najbezpieczniejsze rozwiązanie. Jeśli jednak sprawa dotyczy transakcji, która już miała miejsce, często okazuje się, że pracodawca nie dokonał najbezpieczniejszego, z podatkowego punktu widzenia, wyboru i podjął decyzję, która może być kwestionowana przez organy podatkowe. Bywa też, że pracodawca w ogóle nie wiedział o konieczności jej raportowania i opodatkowania. Jak wygląda w takim przypadku odpowiedzialność tych osób?

Korekta, czynny żal często pozwolą uniknąć odpowiedzialności karnej skarbowej

Jeśli po stronie zarządzających jest wola dokonania korekty rozliczeń, sprawę łatwo rozwiązać – wystarczy złożyć korektę rozliczeń lub dokonać zaniechanej czynności, składając jednocześnie czynny żal. Jeśli korekta jest dopuszczalna (tj. np. nie toczy się postępowanie podatkowe obejmujące okres, w którym zdarzenie gospodarcze miało miejsce), samo jej złożenie i wpłata zaległego podatku wyłącza możliwość pociągnięcia osób odpowiedzialnych za rozliczenia podatkowe spółki do odpowiedzialności karnej skarbowej.
Gdy zaś podatnik w ogóle nie wykonał wymaganej prawem czynności, może jej dokonać po terminie, składając jednocześnie czynny żal. Będzie on skuteczny, jeśli jednocześnie podatnik wpłaci zaległy podatek i dokona innych czynności wymaganych przez przepisy,. Warunek jednak jest taki, że czynny żal zostanie złożony zanim organ poweźmie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu czynu zabronionego.

REKLAMA

Autopromocja

Nie zawsze jest chęć naprawienia błędów…

Znacznie trudniejsza sytuacja i dla podatnika, i dla głównego księgowego czy dyrektora finansowego ma miejsce, kiedy po stronie zarządzających brak jest woli naprawienia sytuacji. Spotkałem się wielokrotnie z sytuacją, kiedy zarząd w skład którego wchodzą np. obcokrajowcy na stałe przebywający poza Polską, wbrew rekomendacjom dyrektora finansowego, głównego księgowego czy doradcy podatkowego, nie decyduje się na dokonanie stosownych korekt. Jaka jest w takiej sytuacji potencjalna odpowiedzialność karna skarbowa poszczególnych osób w razie zakwestionowania prawidłowości rozliczeń podatnika?

Odpowiedzialność karna skarbowa w razie nieprawidłowości

REKLAMA

Jeśli organ podatkowy dokona skutecznego określenia zobowiązania podatkowego w wyższej niż zadeklarowana wysokości, otwiera się pole do wszczęcia postępowania karnego skarbowego wobec osób odpowiedzialnych za prawidłowość rozliczeń podatkowych podatnika. W takiej sytuacji, kiedy osoby te miały świadomość potencjalnej niezgodności dokonanych rozliczeń podatkowych z prawem i nie naprawiły tej sytuacji, wina wydaje się być przesądzona. Nie ma bowiem wątpliwości, że w takim przypadku osoby te, akceptując niezgodność z prawem rozliczeń podatkowych, godzą się z tym, że popełniły czyn zabroniony, co może zostać uznane za tzw. zamiar ewentualny, który jest jedną z form umyślności.

Pozostaje więc do ustalenia, kto w takiej sytuacji będzie ponosił ewentualną odpowiedzialność: dyrektor finansowy lub główna księgowa czy zarząd, który nie zdecydował się na przeprowadzenie rekomendowanych przez nich korekt, a może wszystkie te osoby?

Formy popełnienia przestępstwa karnoskarbowego. Kto jest sprawcą?

Kodeks Karny Skarbowy przewiduje tzw. formy zjawiskowe popełnienia przestępstwa. Sprawcą jest nie tylko podatnik będący osobą fizyczną popełniający czyn zabroniony bezpośrednio, tj. ten kto np. wskutek niewiedzy dokonał błędnej kwalifikacji wydatku jako kosztu podatkowego i w rezultacie zadeklarował zobowiązanie podatkowe w zaniżonej wysokości.
Jak sprawca będzie również odpowiadała osoba, która  na podstawie przepisu prawa (np. członek zarządu), umowy lub faktycznego wykonywania (np. główny księgowy czy dyrektor finansowy), zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi spółki.
Będzie więc nim osoba, która ujęła dany wydatek w księgach rachunkowych, kwalifikując go jako koszt uzyskania przychodu i świadomie sporządziła deklarację podatkową w oparciu o takie błędne dane wynikające z ksiąg. Jeśli kto inny zadecydował o ujęciu wydatku jako kosztu podatkowego, a kto inny sporządził deklarację podatkową, możemy mówić o współsprawstwie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Sprawstwo polecające

Sprawcą jest również ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę (sprawstwo kierownicze) lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu (sprawstwo polecające).

W niżej opisywanej sytuacji będziemy mieli do czynienia właśnie ze sprawstwem polecającym. Pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę czy innej umowy, członek zarządu, który zdaje sobie sprawę z potencjalnej niezgodności dokonanych rozliczeń podatkowych z prawem może bowiem wydać polecenie zakazujące dokonania korekty, czy po prostu odmówić jej podpisania. Gdyby tak się stało, niestety nie powoduje to, że działający na polecenie podwładny staje się wolny od odpowiedzialności. Członek zarządu, czy szerzej – przełożony, również w ten sposób popełnia czyn zabroniony i staje się „drugim” sprawcą, obok sprawcy bezpośredniego. Warto przy tym podkreślić, że każdy ze współsprawców wykonujących czyn zabroniony odpowiada w granicach swej umyślności lub nieumyślności, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych sprawców. W omawianej sytuacji mogłoby to oznaczać, że popełniający nieświadomie błąd w zakresie ujęcia podatkowego zdarzenia gospodarczego główny księgowy będzie ponosił inną odpowiedzialność, niż podejmujący decyzję o braku korekty członek zarządu działający ze świadomością nieprawidłowości rozliczenia podatkowego. Należy bowiem zauważyć, że okoliczność osobistą, wyłączającą lub łagodzącą albo zaostrzającą odpowiedzialność, uwzględnia się tylko co do sprawcy, którego ona dotyczy.

Podsumowując, w opisywanej sytuacji ewentualną odpowiedzialność karną skarbową ponieść może i główny księgowy i członek zarządu. Zakres tej odpowiedzialności może być jednak różny.

Miarkowanie kary

REKLAMA

Określając wysokość kary sąd może zastosować tzw. nadzwyczajne jej złagodzenie. Przesłanego jego zastosowania może być np. dążenie do sprawcy do naprawienia szkody, czyli podjęcie działań zmierzających do przygotowania korekty czy złożenia zeznania z czynnym żalem oraz uiszczenia zaległego zobowiązania podatkowego. By jednak skorzystać z tego rodzaju argumentów, konieczne jest zebranie dowodów wskazujących na podjęcie takich działań – np. korespondencji wewnętrznej, dokumentów, itp.
Okolicznością obciążającą „drugiego” sprawcę, może być za to działanie członka zarządu w stanie pełnej świadomości co do ryzyka nieprawidłowości dokonanych rozliczeń podatkowych, a mimo to odmowa działań zmierzających do korekty i zapłaty podatku w prawidłowej wysokości, czy działanie wbrew rekomendacji księgowego i/lub doradcy podatkowego.

Jedynym sposobem na wyłączenie odpowiedzialności karnej przez księgowego czy dyrektora finansowego byłoby więc w takiej sytuacji działanie wbrew decyzjom zarządu i skuteczne złożenie czynnego żalu, w którym ujawni on okoliczności popełnienia czynu zabronionego oraz osoby współdziałające i ich rolę w jego popełnieniu, a więc np. członka zarządu. Tutaj jednak pojawia się praktyczny kłopot. Warunkiem skuteczności czynnego żalu jest bowiem dokonanie zaniechanych czynności, a bez współdziałania osób uprawnionych do reprezentowania podatnika złożenie zapomnianej deklaracji jest niemożliwe. Tego rodzaju działanie powinno jednak zostać wzięte pod uwagę przez sąd rozpoznający sprawę jako okoliczność łagodząca, wpływając na wysokość orzeczonej kary.
Co możemy więc radzić naszym Klientom, którzy znaleźli się w takiej sytuacji, a chcą mieć pewność, że nie poniosą odpowiedzialności karnej? Tylko naprawienie popełnionych błędów w przewidzianej w prawie formie może im zapewnić bezpieczeństwo.

Hubert Cichoń, radca prawny, partner w ENODO Advisors

Więcej na ten temat podczas bezpłatnego webinarium "Postępowanie karnoskarbowe – czy można go uniknąć?", na które serdecznie zapraszamy 18 marca 2021 r.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
PKWiU 2025 - będzie nowa klasyfikacja statystyczna wyrobów i usług

W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano niedawno Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Nowa PKWiU 2025 zastąpi obecnie obowiązującą PKWiU 2015.

Bezpłatny webinar: Rozliczanie branży budowlanej i deweloperskiej. Jak uniknąć najczęstszych błędów?

Branża budowlana i deweloperska to sektory, w których każdy szczegół w rozliczeniach finansowych ma znaczenie, a konsekwencje popełnianych błędów mogą być daleko idące. Zarówno w księgach rachunkowych, jak i w rozliczeniach podatkowych precyzyjna klasyfikacja realizowanych prac jest kluczowa.

Usługi dietetyczne są zwolnione z VAT. Ale nie te świadczone na rzecz osób zdrowych. Dlaczego?

Usługi dietetyczne, które nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego (związanego z celem medycznym), w szeregu przypadków nie mogą również korzystać ze zwolnienia podmiotowego (limit obrotów do 200 000 zł rocznie). Oznacza to, że dietetycy świadczący usługi doradztwa w zakresie dietetyki (konsultacji indywidualnych) opodatkowane VAT muszą zarejestrować się jako czynni podatnicy VAT, niezależnie od wysokości swoich obrotów i doliczać do ceny swoich usług netto podatek VAT w stawce 23%. Problem w tym, że wiele usług dietetyków ma charakter złożony (szkolenia z zakresu diet, podawanie w internecie pakietów diet dla osób zaliczanych do określonych kategorii wiekowych itp). Dlaczego usługi dietetyków świadczone na rzecz osób zdrowych nie korzystają ze zwolnienia z VAT wyjaśnił WSA w Gliwicach w wyroku z 29 stycznia 2025 r.

Niższe grzywny za niektóre przestępstwa skarbowe od 2026 roku. Nowelizacja Kks i Ordynacji podatkowej przyjęta przez rząd

W dniu 27 maja 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy (kks) oraz ustawy - Ordynacja podatkowa, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu uproszczenie administracyjnych obowiązków podatkowych oraz złagodzenie kar za przestępstwa skarbowe, które nie powodują bezpośrednich strat w podatkach.

REKLAMA

JPK_KR_PD już nadchodzi – nowy obowiązek dla podatników CIT. Czy Twoja firma jest gotowa?

Nowy plik JPK_KR_PD to nie tylko kolejne wymaganie fiskusa, ale prawdziwa rewolucja w raportowaniu księgowym. Od 2025 roku obowiązek ten obejmie duże firmy, od 2026 – podmioty zobowiązane do przesyłania ewidencji JPK VAT, a od kolejnego roku – pozostałych podatników CIT. Zmiany w planie kont, nowe struktury danych, testy, audyty – przygotowań jest sporo, a czasu coraz mniej. Zobacz, co musisz zrobić, by nie obudzić się z ręką w księgowym chaosie.

Kiedy członek rodziny współpracujący przy rodzinnym biznesie musi być zgłoszony do ZUS?

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada obowiązek zgłoszenia do ZUS i odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność i z szeroko rozumianymi zleceniobiorcami. Podobnie czyni ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego. Analizy wymaga zatem, kto spełnia definicję takiej osoby współpracującej i czy jej sytuacja uzależniona jest od formy tej współpracy - umownej bądź bezumownej. Spory z ZUS w przedmiocie obowiązku objęcia osób współpracujących ubezpieczeniami społecznymi trafiają aż do Sądu Najwyższego, warto więc wziąć pod uwagę również aktualne orzecznictwo w tej materii.

Francuska Administracja Celna wprowadza nowy system Obligatoryjnej Koperty Logistycznej (ELO). Co muszą wiedzieć przewoźnicy? Uproszczenie procedur dla kierowców

ELO to cyfrowe rozwiązanie, które usprawni proces odprawy celnej na granicy między Francją a Wielką Brytanią. Jest to francuski odpowiednik GMR - system będzie wymagać utworzenia jednej elektronicznej „koperty logistycznej” dla każdego pojazdu, zawierającej wszystkie niezbędne dane celne oraz deklaracje bezpieczeństwa.

Stracił rodzinę w wypadku i miał zapłacić zaległy podatek. WSA kontra skarbówka

Mimo że jako dziecko stracił całą rodzinę w tragicznym wypadku, a wypłacone mu po latach odszkodowanie miało choć częściowo złagodzić tę krzywdę, organy skarbowe domagały się od Huberta zapłaty blisko 150 tys. zł podatku od odsetek. Sprawa trafiła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał stanowisko fiskusa za niesprawiedliwe. Teraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich i uchylił decyzje skarbówki — choć wyrok wciąż nie jest prawomocny.

REKLAMA

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa - zmiany od 2025 roku

Krajowa Informacja Skarbowa przypomniała w komunikacie, że od 1 stycznia 2025 r. zmianie uległy przepisy regulujące zasady wnoszenia opłaty skarbowej od pełnomocnictw składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Jak Ministerstwo Finansów liczy lukę VAT? Metodą odgórną (top – down)

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 22 maja 2025 r., że metoda liczenia luki VAT od lat pozostaje niezmienna a jej opis jest opublikowany na stronie resortu. Luka VAT liczona jest względem VAT w ujęciu rachunków narodowych publikowanych przez GUS, tj. w ujęciu memoriałowym, w którym dochody ujmowane są za okres od lutego do stycznia kolejnego roku. Szacunki luki VAT dla lat 2022-2023, pomimo uwzględnienia wpływu istotnych zmian systemowych (m.in. tarcze antyinflacyjne, rekompensaty energetyczne) wskazują na znaczący wzrost luki względem poprzedzających ich lat. W 2023 roku luka VAT wynosiła 13,5%. Obecne szacunki wskazują na zmniejszenie się luki VAT w Polsce w 2024 r. do 6,9%.

REKLAMA