Jak założyć i prowadzić spółdzielnię socjalną

Celem działania spółdzielni socjalnych jest pomoc osobom, które z różnych przyczyn nie radzą lub nie poradziłyby sobie na rynku pracy. Dzięki pracy w spółdzielni socjalnej zyskują możliwość zdobycia doświadczenia i nabrania pewności siebie, ale przede wszystkim spółdzielnia daje im możliwość zatrudnienia. Kto zatem może założyć i pracować w takiej formie?

Autopromocja

Spółdzielnia socjalna może być założona przez osoby, które ustawa określa jako „wykluczone lub zagrożone wykluczeniem społecznym”, a także osoby prawne – organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje kościelne i związki wyznaniowe. Do osób fizycznych, które mogą podjąć działania w spółdzielni socjalnej należą między innymi:

• bezrobotni (według rozumienia ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy);
• osoby bezdomne;
• osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków;
• chorzy psychicznie;
• zwolnieni z zakładów karnych;
• osoby niepełnosprawne;
• osoby, którym grozi wykluczenie społeczne.

Co ważne, członkami spółdzielni mogą być także osoby spoza wymienionej grupy – tzw. specjaliści, jednak ich ilość nie może przekraczać połowy zatrudnionych osób.

Spółdzielnia może liczyć od 5 do 50 osób, zatrudnionych na umowę o pracę. Jeśli, jako osoba prawna zdecydujemy się założyć taką działalność, musimy mieć wspólnika – również osobę prawną i wspólnie zatrudniać przynajmniej 5 osób z grup, którym grozi wykluczenie. 

Autopromocja

Szkolenie: CIT estoński
warsztat dla księgowych

Sprawdź

Niestandardowe pomysły na biznes

Najważniejszym dokumentem spółdzielni socjalnej jest statut. Zawarte w nim postanowienia dotyczą struktury, praw i obowiązków członków, ale także przedmiotu działalności spółdzielni. Co ważne w statucie określone są także kwestie udziałów – ich wysokości oraz ilości przypadającej na członków.

Prowadzenie księgowość spółdzielni socjalnej jest lekko skomplikowaną kwestią. Jako osoby prawne spółdzielnie zobowiązane są do prowadzenia pełnej księgowości. Mimo, że nowelizacja ustawy o rachunkowości z jesieni 2014 roku wprowadza zmiany, które dopuszczają prowadzenie uproszczonej księgowości, to jednak ze względu na brak przepisów wykonawczych, większość spółdzielni wciąż prowadzi tzw. księgi rachunkowe.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Kłopotliwe może być również księgowanie w przypadku spółdzielni, która prowadzi swoje działania zarówno odpłatnie, jak i bezpłatnie.  Ustawodawca wymaga bowiem od właścicieli prowadzenia osobnych kont księgowych syntetycznych i analitycznych dla każdego rodzaju działalności. Taki podział pozwala ustalić  przychody oraz koszty prowadzonych działalności.

Warto pamiętać także, że spółdzielnie socjalne podlegają obowiązkowi lustracji – raz na trzy lata (w przypadku wszczęcia procedury upadłościowej raz do roku) muszą zgłosić się do komisji rewizyjnej w związku, którego są częścią (jeśli zaś pozostają niezrzeszone muszą odpłatnie poddać się lustracji prowadzonej przez Krajową Radę Spółdzielczą).

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Zatrudnianie niepełnosprawnych – zmiany od 1 lipca 2016 r.

Dochód uzyskany przez spółdzielnie nie może być rozdysponowany między członków. Jeśli przynosi ona zyski ustawa jasno definiuje, na co może zostać przeznaczona nadwyżka budżetowa (są to głównie: kapitał zasobowy, szkolenia dla pracowników, działalność społeczna oraz fundusz inwestycyjny). W praktyce oznacza to, że członkowie spółdzielni nie mogą otrzymać podwyżki ani premii za swoje działania.

Najważniejsze to jednak pamiętać, że spółdzielnia działa jak tradycyjne przedsiębiorstwo – musi  utrzymać się na rynku i walczyć o klientów, jak każda inna firma.

Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem (PDF)