Jak założyć i prowadzić spółdzielnię socjalną

Celem działania spółdzielni socjalnych jest pomoc osobom, które z różnych przyczyn nie radzą lub nie poradziłyby sobie na rynku pracy. Dzięki pracy w spółdzielni socjalnej zyskują możliwość zdobycia doświadczenia i nabrania pewności siebie, ale przede wszystkim spółdzielnia daje im możliwość zatrudnienia. Kto zatem może założyć i pracować w takiej formie?

Autopromocja

Spółdzielnia socjalna może być założona przez osoby, które ustawa określa jako „wykluczone lub zagrożone wykluczeniem społecznym”, a także osoby prawne – organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje kościelne i związki wyznaniowe. Do osób fizycznych, które mogą podjąć działania w spółdzielni socjalnej należą między innymi:

• bezrobotni (według rozumienia ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy);
• osoby bezdomne;
• osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków;
• chorzy psychicznie;
• zwolnieni z zakładów karnych;
• osoby niepełnosprawne;
• osoby, którym grozi wykluczenie społeczne.

Co ważne, członkami spółdzielni mogą być także osoby spoza wymienionej grupy – tzw. specjaliści, jednak ich ilość nie może przekraczać połowy zatrudnionych osób.

Spółdzielnia może liczyć od 5 do 50 osób, zatrudnionych na umowę o pracę. Jeśli, jako osoba prawna zdecydujemy się założyć taką działalność, musimy mieć wspólnika – również osobę prawną i wspólnie zatrudniać przynajmniej 5 osób z grup, którym grozi wykluczenie. 

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Niestandardowe pomysły na biznes

Najważniejszym dokumentem spółdzielni socjalnej jest statut. Zawarte w nim postanowienia dotyczą struktury, praw i obowiązków członków, ale także przedmiotu działalności spółdzielni. Co ważne w statucie określone są także kwestie udziałów – ich wysokości oraz ilości przypadającej na członków.

Prowadzenie księgowość spółdzielni socjalnej jest lekko skomplikowaną kwestią. Jako osoby prawne spółdzielnie zobowiązane są do prowadzenia pełnej księgowości. Mimo, że nowelizacja ustawy o rachunkowości z jesieni 2014 roku wprowadza zmiany, które dopuszczają prowadzenie uproszczonej księgowości, to jednak ze względu na brak przepisów wykonawczych, większość spółdzielni wciąż prowadzi tzw. księgi rachunkowe.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Kłopotliwe może być również księgowanie w przypadku spółdzielni, która prowadzi swoje działania zarówno odpłatnie, jak i bezpłatnie.  Ustawodawca wymaga bowiem od właścicieli prowadzenia osobnych kont księgowych syntetycznych i analitycznych dla każdego rodzaju działalności. Taki podział pozwala ustalić  przychody oraz koszty prowadzonych działalności.

Warto pamiętać także, że spółdzielnie socjalne podlegają obowiązkowi lustracji – raz na trzy lata (w przypadku wszczęcia procedury upadłościowej raz do roku) muszą zgłosić się do komisji rewizyjnej w związku, którego są częścią (jeśli zaś pozostają niezrzeszone muszą odpłatnie poddać się lustracji prowadzonej przez Krajową Radę Spółdzielczą).

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Zatrudnianie niepełnosprawnych – zmiany od 1 lipca 2016 r.

Dochód uzyskany przez spółdzielnie nie może być rozdysponowany między członków. Jeśli przynosi ona zyski ustawa jasno definiuje, na co może zostać przeznaczona nadwyżka budżetowa (są to głównie: kapitał zasobowy, szkolenia dla pracowników, działalność społeczna oraz fundusz inwestycyjny). W praktyce oznacza to, że członkowie spółdzielni nie mogą otrzymać podwyżki ani premii za swoje działania.

Najważniejsze to jednak pamiętać, że spółdzielnia działa jak tradycyjne przedsiębiorstwo – musi  utrzymać się na rynku i walczyć o klientów, jak każda inna firma.

Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem (PDF)